پارلمان عراق روز سه‌شنبه ٢١ شهریور ضمن مخالفت با همه‌پرسی استقلال اقلیم کردستان به عدم برگزاری آن رأی داد. همزمان ایران گفته است که این همه‌پرسی «خطر شکل گیری منازعات جدید» را به دنبال خواهد داشت.
در طرحی که روز دوشنبه به مجلس عراق ارائه شد، ۱۲۰ نفر از نمایندگان خواسته بودند تا پارلمان علیه این همه‌پرسی رای داده و دولت را به جلوگیری از برگزاری آن ملزم سازد.
پارلمان عراق از حیدر العبادی، نخست‌وزیر، خواسته است تا «تمامی اقدامات لازم» برای حفظ پکیارچگی این کشور را در دستور کار قرار دهد.
به گزارش خبرگزاری رویترز، در طرح نمایندگان مجلس آمده بود که همه‌پرسی برای استقلال کردستان از عراق نه تنها مخالف قانون اساسی این کشور است بلکه هیچ راهکاری هم نشان نمی‌دهد.
پیشتر، دفتر نخست‌وزیر عراق هم اعلام کرده بود که دولت «خود را متعهد به پذیرش نتایج همه‌پرسی نمی‌داند».
نمایندگان کُرد پارلمان عراق در اعتراض به این رای‌گیری صحن پارلمان را ترک کردند. دولت اقلیم کردستان عراق اعلام کرده است که روز سوم مهر یک همه‌پرسی برای استقلال کردستان از عراق برگزار می‌کند.
به نوشته رویترز، هوشیار زیباری وزیر خارجه پیشین عراق و مشاور مسعود بارزانی، رییس اقلیم کردستان، در واکنش به این مصوبه گفته است: پارلمان اقلیم کردستان عراق روز پنجشنبه به این مصوبه پارلمان عراق جواب خواهد داد.
مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان، هم ضمن مخالفت با درخواست تعویق همه‌پرسی تاکید کرده است که رفراندوم مطابق برنامه در زمان مقرر برگزار خواهد شد.
یک هیات از دولت اقلیم کردستان در ماه اوت به بغداد رفتند و با مقام‌های دولت مرکزی پیرامون این همه‌پرسی به گفت‌وگو نشستند.
قرار بود یک هیات دولت مرکزی عراق برای ادامه این گفت‌وگوها به مقر دولت اقلیم کردستان مسافرت کند که ظاهرا این سفر صورت نگرفته است.
به رغم تصویب طرح مخالفت با همه‌پرسی در پارلمان عراق، دولت مرکزی بغداد مشخص نکرده است که چه امکاناتی برای جلوگیری از برگزاری این همه‌پرسی و یا پیامدهای آن در اختیار دارد.
این همه‌پرسی در مناطق عمدتا کردنشین عراق برگزار می‌شود و تنها کردهای عراق اجازه شرکت در آن را دارند و انتظار می‌رود اکثریت قابل توجهی از رای‌دهندگان از استقلال اقلیم کردستان حمایت کنند.
این همه‌پرسی با مخالفت کشورهای ایران، ترکیه و سوریه نیز روبرو شده است.
علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، روز سه‌شنبه با اشاره به تاثیر، به گفته او مخرب، برگزاری همه‌پرسی در اقلیم کردستان گفت: «اکنون که با همت کشورهای خط اول مبارزه با تروریسم به پایان حضور فیزیکی عناصر تکفیری وابسته نزدیک می شویم، برخی اقدامات نسنجیده می‌تواند خطر شکل‌گیری منازعات جدید و بازتولید ناامنی افزایش دهد».
وی مدعی شد که «همه‌پرسی تنش‌های ناخواسته در منطقه، مصائب و رنج‌های مضاعف برای مردم اقلیم کردستان عراق را به دنبال خوهد داشت».
کارزارهای تبلیغاتی برای این همه‌پرسی از روز ۱۴ شهریور در کردستان عراق آغاز شده و قرار است برای ۱۸ روز ادامه داشته باشد.
این همه‌پرسی قرار است در چهار منطقه اربیل، سلیمانیه، دهوک و کرکوک در شمال عراق برگزار شود و پنج و نیم میلیون نفر واجد شرایط شرکت در آن هستند.
کرکوک منطقه‌ای با ترکیب جمعیتی مختلط و منطقه‌ای مورد مناقشه است و جمهوری اسلامی ایران نیز پیوستن کرکوک به همه‌پرسی استقلال اقلیم کردستان را «خطرناک» خوانده است.
کشور عراق سال ۱۹۲۱ با مرکزیت بغداد تشکیل شد. اما ولایت موصل تا سال ۱۹۲۵ همچنان به عراق نپیوسته بود، چرا که ترکیه نیز مدعی بود ولایت موصل باید در داخل مرزهای ترکیه تعریف شود.
منطقه خودگردان اقلیم کردستان عراق در سال ۱۹۹۲ ایجاد شد و درخواست‌ها برای استقلال این منطقه پس از سرنگونی حکومت صدام حسین در عراق یعنی از سال ۲۰۰۳ میلادی قوت گرفته است.