با آغاز زمزمه‌ها درباره نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۴۰۰ برخی از اصلاح‌طلبان سعی می‌کنند از علی لاریجانی، رئیس مجلس، فاصله بگیرند و انتقادها درباره نقش او آغاز شده است.
پیش از این هواداران علی ربیعی، وزیر سابق کار، از نقش علی لاریجانی در برکناری او انتقاد کرده بودند و اینک محمدعلی افشانی، شهردار سابق تهران، از زدوبند لاریجانی برای انتخابات ریاست‌جمهوری آینده سخن گفته است.
آقای افشانی روز ۲۹ آبان در جلسه تودیع خود گفت: «عده‌ای گفتند افشانی با لاریجانی ساخته تا برای انتخابات ۱۴۰۰ برنامه بریزند ولی این مسائل (بازنشستگی شهردار تهران) پیش آمد تا همه بفهمند لاریجانی برای انتخابات ۱۴۰۰ با چه کسی نقشه ریخته است».
بیشتر در این باره: ائتلاف حسن روحانی و علی لاریجانی برای رهبری و ریاست جمهوریعلی لاریجانی از حدود یک دهه پیش تلاش می‌کند به یک قدرت مستقل و خارج از تاثیر گروه‌های سیاسی در حکومت ایران تبدیل شود. شاید تقلیدی از نقش اکبر هاشمی رفسنجانی.
او از ساخت برنامه‌هایی چون «هویت» و «چراغ» و اتهام ساخت فیلم «عصر عاشورا» در دوره ریاستش بر صداوسیما به جایی رسیده که اصولگرایان به او حمله می‌کنند و برخی از اصلاح‌طلبان سیاستمدار می‌خوانندش.
ناکامی در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۸۴ و برکناری از سمت دبیری شورای عالی امنیت ملی توسط محمود احمدی‌نژاد، شرایط جدیدی را برای لاریجانی رقم زد و او مانند چهره‌هایی چون علی‌اکبر ناطق نوری تلاش کرد خود را از زیر سایه آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، بیرون بکشد و چهره‌ای مستقل از خود به نمایش بگذارد.
ناکامی در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۸۴ و برکناری از سمت دبیری شورای عالی امنیت ملی توسط محمود احمدی‌نژاد، شرایط جدیدی را برای لاریجانی رقم زد و او مانند چهره‌هایی چون علی اکبر ناطق نوری تلاش کرد خود را از زیر سایه آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، بیرون بکشد و چهره‌ای مستقل از خود به نمایش بگذارد.
علی لاریجانی در مجلس هشتم و برخلاف خواسته برخی از اصولگرایان برای ریاست مجلس قدم گذاشت و در اقدامی متفاوت از قم نامزد شد، موضوعی که یکی از خبرنگاران در سؤالی آن را به تلاش او برای نشان دادن حمایت مرجعیت تفسیر کرد.
او در سمت ریاست مجلس هشتم و نهم سعی کرد که چهره جدید و مستقل خود را تثبیت کند. پس از انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۸۸، محمد جعفر بهداد مدیرعامل خبرگزاری ایرنا اعلام کرد که رئیس مجلس در روز انتخابات پیروزی میرحسین موسوی را تلفنی به وی تبریک گفته است. آقای بهداد اما بابت این ادعا به زندان محکوم شد.
لاریجانی درباره اعتراض‌های پس از انتخابات نیز ابتدا چندان موضع‌گیری نمی‌کرد و اقداماتی چون تشکیل کمیته پیگیری حوادث پس از انتخابات و گزارش این کمیته به مذاق اعضای جبهه پایداری خوش نیامد.
با این حال پس از اعتراضات روز عاشورای ۸۸، او نیز به صف اعضای جبهه پایداری پیوست و شدیداً به معترضان حمله کرد.
ریاست‌جمهوری حسن روحانی در سال ۹۲ شرایط ویژه‌ای برای لاریجانی پدید آورد. این دو از سال‌های ابتدایی انقلاب و پس از آن در صداوسیما و شورای عالی امنیت ملی یکدیگر را می‌شناختند و روابط نزدیکی داشتند. در زمان چینش کابینه و برخلاف انتظار اصلاح‌طلبان، لاریجانی سهم بالایی گرفت و برخی از نزدیکانش از جمله عبدالرضا رحمانی فضلی به کابینه راه یافتند.
پس از مدتی برخی از اعضای جبهه پایداری در مجلس نهم او را متهم کردند که در مقابل استیضاح وزرای دولت ایستادگی می‌کند.
در انتخابات مجلس دهم، به گفته وحید یامین‌پور، اعضای جبهه پایداری سعی در کاهش آرای لاریجانی داشتند اما اصلاح‌طلبان او را در فهرست خود قرار دادند.
در موضوع ریاست مجلس دهم نیز برخی از نزدیکان روحانی، علی لاریجانی را به محمدرضا عارف، سرلیست اصلاح‌طلبان، ترجیح دادند و دولت پس از ریاست لاریجانی، حسینعلی امیری را به جای مجید انصاری اصلاح‌طلب به عنوان معاون پارلمانی خود منصوب کرد.
اینک اما با مطرح شدن نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری آینده در گمانه‌زنی‌ها، آرایش نیروهای سیاسی نیز متفاوت شده و انتقادها از علی لاریجانی آغاز شده است.
برخی از تحلیل‌گران می‌گویند هر چند اصلاح‌طلبان به ریاست‌جمهوری حسن روحانی تن دادند اما به دلیل این تجربه ناکام، تن دادن آنها به ریاست‌جمهوری علی لاریجانی غیر ممکن است.
اولین انتقادها پس از برکناری علی ربیعی آغاز شد. در حالی که پیش از این وزرای دولت آقای لاریجانی را مدافع خود تصور می‌کردند، این بار برخی از نمایندگان از نقش رئیس مجلس در استیضاح وزیر کار ایران سخن گفتند.
از جمله حسنی جوریابی، نماینده رشت در مجلس، گفته بود که لاریجانی «در حالی به هر نحو جلسه استیضاح را برگزار کرد که حتی جلسه کمیسیون هم برگزار نشده بود. علت این بود که لاریجانی می‌خواست ربیعی استیضاح شود».
علی ربیعی نیز نوشته بود که پیش از جلسه استیضاح و برخلاف روال معمول، از او برای شرکت در کمیسیون دعوت نشده است.
برخی نیز انتصاب محمد شریعتمداری به وزارت رفاه را مرتبط با نامزدی لاریجانی در این انتخابات و «تأمین هزینه‌های» تبلیغات او دانسته‌اند.
نامزدی لاریجانی توسط برخی از چهره‌های اصلاح‌طلب نزدیک به او از جمله محمد عطریانفر نیز تبلیغ شده است.
او در مصاحبه‌ای گفته است: «اگر دوستان اصلاح‌طلب به این اجماع برسند همگی وظیفه داریم تا از آقای لاریجانی حمایت کنیم، اما بهتر بود سؤال را به این شکل طرح کنید که آیا اصلاح‌طلبان درباره وی به اجماع می‌رسند؟ بله محتمل است، اما اکنون برای اظهارنظر قطعی زود است و باید منتظر بمانیم، شاید شخصیت‌های مستقلی را هم بتوانیم وارد گردونه انتخابات کنیم. اگر در سال ۹۲ هاشمی رفسنجانی را داشتیم، به سمت روحانی می‌رفتیم؟ خیر».
در مقابل، برخی از تحلیل‌گران می‌گویند هر چند اصلاح‌طلبان به ریاست‌جمهوری حسن روحانی تن دادند اما به دلیل این تجربه ناکام، تن دادن آنها به ریاست‌جمهوری علی لاریجانی غیرممکن است.
صادق زیباکلام، تحلیلگر سیاسی، در واکنش به سخنان عطریانفر گفته که «معرفی آقای لاریجانی به عنوان گزینه ریاست‌جمهوری توسط اصلاح‌طلبان به معنی از بین بردن تتمه آبروی اصلاح‌طلبان و زیر سوال بردن تمامی اقدامات و در واقع از بین رفتن آبروی آنهاست».
برخی از اصلاح‌طلبان مانند الیاس حضرتی نیز از نامزدی اسحاق جهانگیری و محمدرضا عارف برای انتخابات آینده ریاست‌جمهوری سخن گفته‌اند.
گمانه‌زنی درباره حضور لاریجانی در انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ در حالی است که پیش از این معمولا چهره‌هایی که نام‌شان از مدت‌ها پیش برای ریاست‌جمهوری مطرح بوده است ناکام مانده‌اند.
همچنین پیش از این سابقه نداشته که نامزد شکست خورده در یک انتخابات در انتخابات بعدی پیروز شود.
علی لاریجانی در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۸۴ با وجود معرفی به عنوان نامزد کاندیدای شورای هماهنگی اصولگرایان، از میان هفت نامزد نفر ششم شد و تنها یک میلیون و ۷۰۰ هزار رای یعنی حدود شش درصد آرا را کسب کرد.
او در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۸۴ شعار «دولت امید» و «هوای تازه» را برای خود انتخاب کرده بود. اینک اما دولت و مجلسی که با شعار «امید» شکل گرفته‌اند از سوی برخی از حامیان خود تحت فشارند که امیدشان را ناامید کرده‌اند.
اگر اصلاح‌طلبان لاریجانی را به عنوان نامزد خود معرفی نکنند او هیچ پایگاه اجتماعی دیگری ندارد.
از سوی دیگر، در فضای به هم ریخته پس از خروج آمریکا از برجام، ناامیدی بخش‌هایی از جامعه از اصولگرایان و اطلاح‌طلبان که در شعار «اصلاح‌طلب، اصولگرا/ دیگه تمومه ماجرا» تجلی یافت و اصرار آیت‌الله علی خامنه‌ای بر ادامه مسیر فعلی هدایت کشور، ریاست‌جمهوری علی لاریجانی یا هر فرد نزدیک به حسن روحانی نیازمند «هوای تازه» است که هنوز نشانه‌ای از آن در جامعه ایران به چشم نمی‌خورد.