تعدادی از امامان جمعه ایران با تاکید بر اینکه گفته‌های رهبر جمهوری اسلامی مبنی بر «آتش به اختیار» به معنای«هرج و مرج نیست»، اعلام کردند که «آتش به اختیار یعنی منتظر کسی و جایی نباشید».
این امامان جمعه تأکید کردند که براساس سخنان آیت‌الله خامنه‌ای، اگر دستگاه‌های مسئول در حوزه‌های سیاسی و فرهنگی «وظایف خود را انجام ندهند»، هواداران رهبر ایران می‌توانند برای مبارزه با به گفته آنان «جنگ نرم» و «دشمنان» اقدام کنند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، احمد علم الهدی امام جمعه مشهد در خطبه‌های روز ۲۶ خرداد، گفت که عبارت «آتش به اختیار» به معنای این نیست که «کسی خودسرانه عملی را انجام دهد».
به گفته آقای علم الهدی، این عبارت به این معنا است که رهبر جمهوری اسلامی به گروه مشهور به «افسران جنگ نرم» اطمینان دارد و می‌داند آنها «صف دشمن را اشتباه نمی‌گیرند و با ایمان و عقیده در خط براندازی دشمن قدم برمی‌دارند».
او تأکید کرد: «آتش به اختیار یعنی منتظر کسی و جایی نباشید. این آتش به اختیار تعیین تکلیف برای تمام دستگاه‌های مسئول اعم از اجرایی و قضایی است».
آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، روز ۱۷ خرداد با استفاده از اصطلاح نظامی «آتش‌به‌اختیار» از «افسران جنگ نرم» خواسته بود تا هنگام بروز «اختلال و تعطیلی» در دستگاه‌های مرکزی فکری، فرهنگی و سیاسی کشور خود دست به کار شوند و تصمیم‌گیری و اقدام کنند.
این سخنان آیت‌الله خامنه‌ای بازتاب زیادی داشت و برخی از تحلیل‌گران آن را به معنای مجوز رهبر جمهوری اسلامی به حامیانش برای برخورد بدون مجوز با مخالفان و برنامه‌های دولت حسن روحانی تعبیر کردند و پیامد آن را ایجاد «هرج و مرج» دانستند.
از جمله محسن کدیور در یادداشتی در وب‌سایت خود نوشت: «آتش به اختیار موقعیتی است که ارتباطات نظامی در جنگ گسسته و رزمندگان پراکنده شده‌اند و فرماندهی کل هیچ امیدی به پیشبرد برنامه و نقشه‌هایش از طریق نظم سازمانی ندارد، لذا در تلاش برای بقا با اعلام موقعیت آتش به اختیار چشم امید به آتش کور و بی‌نظم افرادش بسته است».
با این حال رسانه‌های نزدیک به رهبر جمهوری اسلامی از جمله روزنامه جوان و خبرگزاری تسنیم اعلام کرده‌اند که سخنان آیت‌الله خامنه‌ای به معنای توصیه به اقدامات فکری و فرهنگی و «تلاش جدّى و همه‌جانبه براى غلبه دادن گفتمان انقلاب» بوده است.
محمدباقر نوبخت،سخنگوی دولت روز سه‌شنبه ۲۳ خرداد، تذکر داده بود که «سوء استفاده سیاسی» از این سخنان رهبر جمهوری اسلامی برای حمله به دولت «ظلم بزرگ» به او خواهد بود.
در همین حال اسدالله ایمانی، امام جمعه شیراز، گفت:« آتش به اختیار نه تضعیف نهادهای حکومتی و نه تضعیف دولت، بلکه کار کردن در آنجایی است که دیگران از کار کردن در آن طفره می‌روند».
به گفته آقای ایمانی، سخنان آیت‌الله خامنه‌ای به این معنا بوده که وقتی دستگاه‌های فرهنگی و سیاسی، نتوانستند کار خودشان را انجام بدهند، «نباید دست روی دست گذاشت» بلکه باید «همه عکس‌العمل خودشان را داشته باشند».
او اضافه کرد: «این معنایش هرج و مرج نیست، شناخت موضوع است ... وقتی وظیفه را تشخیص داد و موضوع را شناخت، حکم را اجرا بکند. وقتی دشمن را شناخت روی دشمن آتش بریزد نه اینکه آتشش را روی دوست بریزد».
تعدادی از امامان جمعه نیز سخنان مشابهی را درباره این گفته‌های رهبر جمهوری اسلامی بیان کرده‌اند.
از جمله عبدالعلی ابراهیمی امام جمعه موقت شهرری، گفت که سخنان رهبر جمهوری اسلامی به معنای«رخ دادن آشوب نیست» بلکه به معنای« امر به معروف و نهی از منکر» در مقابل «جنگ نرم» است.
علی مطهری نایب رئیس مجلس، اما تعریف متفاوتی از سخنان رهبر جمهوری اسلامی ارائه کرده است.
آقای مطهری ضمن دو طرفه خواندن «آتش به اختیار» گفته که این موضوع شامل مواردی چون «ممنوعیت اظهار نظر منقدان حکومت»، «بازداشت خبرنگاران و دانشجویان» و «بازداشت و حصر بدون حکم قضایی و برخلاف قانون اساسی» نیز می‌شود.
نایب رئیس مجلس تاکید کرده که دانشجویان و مردم برای برخورد با این موضوعات نیز «آتش به اختیارند»، چون «مسئولان به وظیفه خود عمل نکرده‌اند».