دومین جمعه از دور جدید تظاهرات اعتراضی فلسطینیان در امتداد مرزهای غزه با اسرائیل که با نام جمعه «لاستیکهای مشتعل» در چارچوب «راهپیمایی بازگشت میلیونی» برگزار شد، تا شامگاه این روز، هشت کشته و بیش از هزار زخمی دیگر بر جای نهاد.
با احتساب کشتههای این روز، شمار کلی کشتههای فلسطینیان غزه و کرانه باختری در هشت روز اخیر به سی تن رسید و تعداد مجروحین از دو هزار تن فراتر رفت؛ وضعیت جاری وخیمترین بحران در مناسبات اسرائیل و فلسطینیان از جنگ چهار سال پیش میان اسرائیل و حماس در غزه است.
«راهپیمایی بازگشت میلیونی» فلسطینیان از جمعه گذشته، همزمان با «روز زمین» آغاز شد تا به گفته آنها، تا شش هفته دیگر در سالروز تاسیس اسرائیل ادامه یابد. حماس و سایر حامیان این اعتراض گفتهاند جامعه جهانی باید اسرائیل را برای احقاق «حق بازگشت» بر اساس قطعنامه ۱۹۱ شورای امنیت زیر فشار بگذارد.
در حالی که در طول ساعات اولیه و نماز جمعه هفدهم فروردین تنها شمار اندکی از تظاهرکنندگان فلسطینی زخمی شدند، تلفات و مجروحین از ساعات عصر به بعد به ناگهان افزایش یافت. به گزارش منابع بیمارستانی غزه تا غروب، جسد هشت فلسطینی و صدها تن از میان یک هزار و یکصد تن مجروح به مراکز درمانی هلال احمر فلسطینی منتقل شدند.
بر اساس فیلمهای خبری که رسانههای اسرائیلی نیز آن را منتشر کردند، یکی از کشتههای این روز یک نوجوان فلسطینی بود که از ناحیه سینه گلوله خورد و دقایقی بعد بر اثر شدت جراحات وارده درگذشت.
منابع بیمارستانی غزه گفتند که بسیاری از زخمیها با گلوله حقیقی مجروح شده و بقیه در نتیجه استنشاق گاز اشک آور و بمبهای دودزا آسیب دیدند.
فلسطینیها مدعی بودند که شمار تظاهرکنندگان در دومین جمعه اعتراضی تا پنجاه هزار تن بوده است اما ارتش اسرائیل تایید کرد که بیش از بیست هزار فلسطینی در پنج نقطه از مرزهای شرقی غزه به اقدامات «تحریک آمیز» دست میزدند.
در طول این روز، فلسطینیان هزاران حلقه لاستیک کهنه را در طول مرزها به آتش کشیده، آینههای بزرگ را برای اخلال در دید نظامیان اسرائیلی بر سر دست گرفته، ماسکهای ابتدایی و ساخت دست برای مقابله با گاز بر چهره زده و گونیهای بزرگ پیاز برای «خنثی کردن» اثرات گاز اشک آور به محل آورده بودند.
یحیی سنوار، رهبر حماس در سرزمینهای فلسطینی، مانند جمعه گذشته در میان تظاهرکنندگان ظاهر شد و در یک سخنرانی گفت «حصر و به گرسنگی کشاندن غزه، مقاومت فلسطینیان را در هم نشکسته است؛ اگر ما منفجر شویم، اسرائیل مسئول است».
در این سوی مرز اما، نظامیان اسرائیلی در تلاش برای جلوگیری از نزدیک شدن تظاهرکنندگان فلسطینی به حفاظ مرزی بودند و با پهپادهای کوچک، بمبهای دودزا بر سر تجمع کنندگان میریختند. ارتش اسرائیل با وجود تجهیزات مدرن، به برخی وسایل ابتدایی مانند بادبزنهای بزرگ متوسل شد تا دودهای ناشی از اشتعال لاستیکها را به فضای غزه برگرداند.
ارتش اسرائیل پیش از ظهر جمعه مرزهای مشترک با غزه را «منطقه بسته نظامی» اعلام کرده بود؛ امری که بدین مفهوم است که نزدیک شدن افراد به آن میتواند خطر جانی جدی داشته باشد.
اسرائیل همچنین اعلام کرد که شماری از تظاهرکنندگان به اقدامات «وخیمی» برای «عبور از حصار مرزی» دست زدند و با پاسخ «قاطع» روبرو شدند. بیانیه ارتش اسرائیل میگوید که این افراد بطری آتشزا و بستههای انفجاری دستساز همراه داشتند.
دولت اسرائیل تاکید کرده است که کسی حق ندارد با امنیت این کشور «بازی کند» و با «تحقیق» مستقل نیز به شدت مخالف است.
آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل متحد و نهادهای حقوق بشری جهانی از اسرائیل خواسته بودند که «خویشتندار» باشد؛ آمریکا نیز از فلسطینیها خواسته بود از مرزهای غزه دور شده و از خشونت و تحریک دست بردارند.