وزيران دفاع و وزارت خارجه ايالات متحده آمريکا و روسيه قرار است در ديدار ماه سپتامبر خود، درباره طرح سپر دفاع موشکی آمريکا در اروپا گفت و گو کنند. در توجيه اين سپر دفاعی، از تهديد کشورهايی مانند ايران و کره شمالی سخن به ميان می آيد.
توماش کلوانيا، مذاکره کننده ارشد جمهوری چک درباره طرح استقرار رادار سيستم دفاع موشکی، که اين روزها بيشتر با نام «آقای رادار» مشهور شده است، به پرسش های راديو فردا پاسخ گفته است.
آقای کلوانيای ۴۰ ساله که پيشتر سخنگوی واتسلاو کلاوس، رييس جمهوری چک بوده، از اعضای بنيانگذار شورای «چک يورو آتلانتيک» و عضو هيات علمی دانشکده جان اف کندی دانشگاه هاروارد در رشته تحليل رسانه و ارتباطات، روابط بين الملل و سياست خارجی است.
اولين گفت و گو ها و تماس ها ميان مقام های کشور چک و آمريکا درباره استقرار سپر دفاع موشکی، در سال ۲۰۰۲ آغاز شد. تماس های جدی تر هم در سال ۲۰۰۵ ميان مسئولان دو کشور صورت گرفت و از فوريه سال ۲۰۰۷، مذاکرات گسترده در سطح کارشناسی و سياسی انجام شد. آن طور که گفته شده، قرار است مذاکرات اساسی درباره طرح سپر دفاع موشکی، به زودی آغاز شود. اصولا توجيه اصلی کشورها برای ضرورت و اجرای اين طرح چه بود؟
توماش کلوانیا: اساسا، دولت ها معتقد هستند که ديدگاه های دولت آمريکا و متحدان آن در دفاع از اين طرح درست است. ما متعقد هستيم اين طرح برای حفاظت از منطقه يورو آتلانتيک يعنی اروپا و آمريکا اهميت ويژه ای دارد.
اما قطعا اختلاف نظرهايی در جزييات وجود دارد که بروز می کند. ما بايد در مذاکراتی عادلانه و در شرايط برابر با ايالات متحده شرکت داشته باشيم و به توافق برسيم. اين نکته مبنای تصميم گيری ما است. اگر بتوانيم در چنين مذاکراتی شرکت کنيم و آن را به اطلاع پارلمان چک برسانيم و پارلمان را توجيه کنيم آن گاه در اين طرح شرکت و همکاری مي کنيم.
جرج بوش، رييس جمهوری آمريکا پيشتر گفته است استقرار سيستم دفاع ضد موشکی در اروپای مرکزی به منظور مقابله با خطر احتمالی کشورهای «ياغی» از جمله ايران و کره شمالی و برای حفاظت از کشورهای اتحاديه اروپا و آمريکا است. به نظر شما تهديد احتمالی ايران و کره شمالی تا چه حد جدی است؟
ما همواره گفته ايم که سيستم سپر دفاع موشکی، تنها بر توانايی ها استوار است نه بر اساس در نظر گرفتن تهديدی از سوی کشوری خاص.
توماش کلوانیا
چنين سيستمی قرار است از قاره اروپا و آمريکا حفاظت کند و در مقابل هر کشوری که اين منطقه ها را با يک يا چندين موشک بالستيک تهديد کند، نقش دفاعی و حفاظتی داشته باشد.
اين سيستم، عليه هيچ کشورخاصی نيست بلکه در مقابل تهديد مناطقِ بی ثباتی است که ممکن است در آينده ميزبان گروه های تروريستی دست يافته به موشک های بالستيک، سلاح های اتمی يا هر گونه سلاح کشتار جمعی ديگر باشند. ما می خواهيم در مقابل چنين تهديدی از خود حفاظت کنيم.
البته هم اکنون نه کره شمالی و نه ايران، توانايی حمله موشکی به اروپا و آمريکا را ندارند اما آنها در راستای رسيدن به چنين ظرفيتی، فعاليت می کنند.
می دانيم که ايران بر روی موشک های باليستيک با برد طولانی تر دارد کار می کند. پرسش اين است که چرا ايران بايد به چنين موشک هايی نياز داشته باشد؟ از سوی ديگر هم می دانيم که دست کم ۲۵ تا ۳۰ کشور جهان هم اکنون در حال ارتقای توانايی خود در زمينه موشک های بالستيک هستند.
اروپا و آمريکا بايد خود را در مقابل هر گونه تهديد احتمالی درآينده، ۲۰ تا ۳۰ سال ديگر، آماده سازند. کسی نمی داند که در شمال آفريقا يا خاورميانه چه رخ خواهد داد و با چه تهديدهايی مواجه خواهيم بود ولی بايد مطمئن باشيم که در مقابل هر گونه تهديدی با استفاده از موشک های بالستيک آمادگی داريم.
روسيه با استقرار سپر دفاع موشکی آمريکا در اروپای مرکزی مخالف است و آن را تهديدی عليه روسيه می داند. مسئولان روسيه حتی تهديد کردند که در صورت انجام چنين طرحی، روسيه نيز موشک هايی را به سوی اروپا نشانه می رود. از سوی ديگر روسيه نزديک به يک سال پيش موشک های زمين به هوای موسوم به «تورام يک» به جمهوری اسلامی ايران فروخت که با مخالفت کشورهای ديگر از جمله آمريکا رو به رو شد. اما مسکو اين اقدام را کاملا قانونی خواند و گفت رضايت يا نارضايتی هيچ کشوری در اين مورد، به روسيه ربطی ندارد. شما در اين زمينه چه فکر می کنيد؟
ما هم از اين کار روسيه راضی و خشنود نيستيم. آمريکا هم خشنود نيست اما خب اين کاری است که روسيه می کند.
ببينيد فعاليت ايران درزمينه انرژی هسته ای موضوع جديدی نيست. اما چگونه آمريکا ، لهستان و جمهوری چک، مقطع زمانی کنونی را برای استقرار سيستم دفاع ضد موشکی در اروپای مرکزی برگزيده اند؟
ما معتقديم ايران احتمالا قادر به تهديد اروپا و حتی آمريکا از طريق موشک های بالستيک قاره پيمای خود خواهد بود.
پيش بينی می شود که ايران تا حدود سال ۲۰۱۵ به چنين توانايی برسد و اگر همه چيز به خوبی پيش برود، سيستم سپر دفاع ضد موشکی ما دو سه سال پيش از اين تاريخ حاضر و آماده فعاليت خواهد بود. در نتيجه، اين اقدام ما چندان هم زود هنگام نيست.
ما فقط می خواهيم آماده مقابله با هر گونه تهديدی باشيم و می خواهيم بتوانيم گروه های تروريستی يا کشورهای بی ثبات و يا برخی رژيم های ياغی را از دستيابی به سلاح های موشکی و تهديد عليه ما برحذر و بازداريم.
سيستم سپر دفاع ضد موشکی ما فقط دفاعی است نه هيچ چيز ديگر و قصد تهديد هيچ کشوری را نداريم.
نقش روسيه را در طرح اجرای سيستم دفاع ضد موشکی آمريکا در اروپای مرکزی چگونه می بينيد و رويکرد جمهوری چک درباره نقش روسيه چه خواهد بود؟
ما بسيار مايل به همکاری روسيه در اين طرح هستيم و روسيه پيشنهاداتی را هم دراين زمينه دريافت کرده است. آمريکا و روسيه سال ها است که در اين زمينه مذاکره کرده اند.
اخيرا جرج بوش با ارسال نامه ای به ولاديميرپوتين، رييس جمهوری روسيه پيشنهاد کرد که تيمی متشکل از کارشناسان آمريکايی و روسی، برخی از اين پيشنهاد ها را بررسی کنند.
ممکن است مکمل هايی برای طرف اروپايی اين ماجرا ارايه داده شود. نمی دانيم که روسيه در پذيرفتن يا نپذيرفتن اين پيشنهادها چقدر جدی است زيرا دست کم تا جايی که من می دانم هنوزهيچگونه جواب قطعی و ويژه ای نداده است.
اما اميدواريم روسيه دريابد که اين برنامه هيچ چيزی عليه روسيه ندارد و مشارکت آنان در اين طرح تنها در راستای توسعه منطقه تحت پوشش محافظتی اين سيستم در اروپا و آسيا است.
طبق نظرسنجی های اخير حدود ۶۵ درصد از مردم جمهوری چک مخالف استقرار سيستم رادار ضد موشکی در خاک کشورشان هستند. اصولا مخالفت افکار عمومی با اين مسئله به چه عواملی باز می گردد؟
يکی از عوامل، فاکتور احساسات است . ما درباره حضور نيروهای نظامی خارجی صحبت می کنيم يعنی حدود ۱۰۰ سرباز خارجی در خاک جمهوری چک.
مذاکره کننده جمهوری چک در استقرار رادار سپر دفاع موشکی
اين کشور خاطره خوشی از حضور سربازان خارجی ندارد. اما اين بار مساله فرق می کند. اين بار، سربازان خارجی متعلق به کشورهای متحد و دوست هستند و اگر قرار باشد که اين اتفاق بيافتد آنان از سوی پارلمان چک دعوت می شوند که با هرگونه حضور نظامی خارجی ها در خاک جمهوری چک در گذشته متفاوت است.
به هر حال کسانی هستند که هنوز حمله سربازان روسی و آلمانی را فراموش نکرده اند و هيچ تصور ديگری هم از حضور نظامی به جز اين ندارند.
دليل ديگر اين مخالفت ها، ديرجنبيدن دولت چک در تغيير افکار عمومی است. اين اتفاق بايد خيلی پيشتر از اين می افتاد و دولت بايد خيلی پيشتر درراستای جلب افکار عمومی و آگاهی دادن به آنان اقدام می کرد.
شما نزديک به دوماه پيش به سمت مسوول روابط عمومی و توسعه استراتژيک در زمينه طرح استقرار رادار در جمهوری چک منصوب شديد. از نظر شما اهميت تاسيس چنين دفتری چيست؟
من مسئول روابط عمومی اين دفتر و توسعه و اجرای قوانين استراتژيک هستم. به اين معنی که با اعضای پارلمان و سناتورهای چک گفت و گو می کنم و ضمن توضيح موضع دولت، پشتيبانی آنان را جلب مي کنم.
اين دفتر بايد چندين ماه پيش تاسيس می شد. گروه ها و موسسات مخالفی هستند که برخی از آنها در خارج تاسيس شده اند و دست به انتشار اطلاعات نادرست درباره رادارها می زنند.
به عنوان مثال آنها از «ضررهای رادار برای سلامتی و محيط زيست» سخن می گويند که هيچکدام درست نيست. ما دلايل علمی زيادی آماده کرده ايم که در اختيار افکار عمومی می گذاريم. ما بايد در موقعيتی قرار گيريم که بتوانيم مذاکرات مثبتی داشته باشيم و اميدواريم تا فصل پاييز گام های مهمی برداريم.
جمهوری چک قصد دارد در ازای همکاری در استقرار سيستم دفاع ضد موشکی آمريکا در خاک خود چه امتيازاتی از اين کشور بگيرد؟
خب ، من قصد ندارم استراتژی مذاکره جمهوری چک را به طور عمومی اعلام کنم، اما همين قدر بگويم که ما فهرستی شبيه ليست خريد تهيه نکرده ايم!
خواسته های ما بيشتر درباره تقويت سطح همکاری سياسی واقتصادی با آمريکا و برای پيشبرد دسترسی بيشتر کارخانه های چک به تکنولوژی و مراکز تحقيقات علمی در اين کشور است.