اقدامات آژانس بين المللی انرژی اتمی برای تشخيص ماهيت دقيق فعاليت های هسته ای ايران و مشخص کردن صحت يا سقم ادعاها در مورد کاربری نظامی از تاسيسات اتمی آن کشور بار ديگر به بن بست رسيده است و همزمان ايران به فعاليت های حساس خود برای غنی سازی اورانيوم ادامه می دهد.
به گزارش خبرگزاری رويترز از وين مقر آژانس بين المللی انرژی اتمی، بسياری از ديپلماتهای غربی معتقدند که در تازه ترين گزارش رياست اين نهاد در مورد برنامه های هسته ای ايران که قرار است روز دوشنبه منتشر شود، بن بست در همکاری ايران با اين نهاد منعکس خواهد شد.
اين در حالی است که افزايش فشار ديپلماتيک به حکومت ايران در شرايط تيرگی مناسبات روسيه و غرب بر سر بحران گرجستان و پايان دوران رياست جمهوری پرزيدنت جرج بوش ممکن است کار دشواری باشد.
آژانس بين المللی انرژی اتمی در گزارش ماه مه خود گفته بود که به نظر می رسد حکومت ايران اطلاعات مربوط به انجام فعاليت های حساس در زمينه غنی سازی اورانيوم و آزمايش مواد منفجره قوی برای بکارگيری در موشک های دوربرد را پنهان می کند.
محمد البرادعی، مديرکل آژانس بين المللی انرژی اتمی، در آن گزارش از ايران خواسته بود که تمام اطلاعات لازم در اين زمينه را در اختيار اين نهاد قرار دهد.
مديرکل آژانس از ايران خواست که به جای انکار تمام ادعاهای مطرح شده از سوی نهادهای اطلاعاتی غربی به بازرسان آژانس اجازه دهد که به طور سر زده از تمام مراکز مرتبط با فعاليت های هسته ای بازرسی کنند و بتوانند با مقامات و کارشناسان هسته ای ايران ملاقات و مصاحبه داشته باشند.
«گزارش منفی البرادعی درباره ايران»
- «کاهش همکاری ايران با آژانس يک مانع تراشی جزيی نيست بلکه يک بن بست کامل است و به همين دليل ادعاهای مربوط به تلاش ايران برای توليد بمب هسته ای در اين حالت قابل تشخيص نخواهد بود».
ديپلماتهای غربی در گفت وگو با خبرگزاری رويترز بدون ذکر نام خود به خاطر حساسيت های اطلاعاتی اين موضوع، مدعی اند که ادامه مذاکرات بين ايران و آژانس بين المللی انرژی اتمی در طول تابستان عملا هيچ پيشرفتی نداشته است.
يکی از اين ديپلماتها گفت که از هم اکنون اين بخش از گزارش آقای البرادعی به بيرون درز کرده است که لحن و مضمون گزارش وی در مورد ايران منفی خواهد بود هر چند وی تاکيد کرد که بايد صبر کرد تا روز دوشنبه گزارش کامل رياست آژانس رسما منتشر شود.
دو ديپلمات ديگر به خبرگزاری رويترز گفتند که حکومت ايران در ماه اوت به بازرسان آژانس اجازه نداده که از مراکزی که ممکن است برای طراحی و تغيير ساخت کلاهک های موشکی مورد استفاده قرار می گيرند، بازديد کنند.
ديپلماتهای غربی پيش بينی می کنند که گزارش آقای البرادعی در مورد همکاری ايران منفی خواهد بود و دولت ايران در طی ماههای اخير همکاری خود با اين نهاد را به نازل ترين سطح ممکن در چهارچوب تعهدات بين المللی کاهش داده است.
اين بيانگر آن است که بازرسان آژانس نتوانسته اند از هيچ يک از مراکز بحث برانگيز فعاليت های هسته ای و موشکی ايران بازديد کنند.
دولت ايران معتقد است که بازرسی از اين مراکز می تواند اطلاعات حساس نظامی و امنيتی اين کشور را به خارج از مرزها منتقل کرده و در برنامه ريزی برای حملات احتمالی اسرائيل و يا آمريکا به آن کشور مورد استفاده قرار گيرد.
يک ديپلمات غربی به خبرگزاری رويترز گفته است کاهش همکاری ايران با آژانس يک مانع تراشی جزيی نيست بلکه يک بن بست کامل است و به همين دليل ادعاهای مربوط به تلاش ايران برای توليد بمب هسته ای در اين حالت قابل تشخيص نخواهد بود.
دولت ايران بارها ادعاهای دستگاههای اطلاعاتی غرب به خصوص آمريکا در مورد برنامه ريزی و تحقيق برای توليد بمب هسته ای را تکذيب کرده است.
به اعتقاد کارشناسان اگر گزارش آقای البرادعی در مورد ايران به شدت منفی باشد، هيئت رييسه آژانس بين المللی انرژی اتمی در جلسه هفته آينده خود می تواند قطعنامه ديگری عليه ايران تصويب کند ولی يک چنين روشهايی از اعمال فشار به ايران بيشتر جنبه نمادين خواهد داشت .
توسعه غنی سازی
به گفته ديپلماتهای غربی در شرايطی که مذاکرات هسته ای بين دولت ايران و اتحاديه اروپا بر سر پيش شرط های آن در حالت بن بست قرار دارد، گزارش روز دوشنبه رياست آژانس نشان خواهد داد که در اين مدت حکومت ايران فعاليتهای هسته ای برای غنی سازی اورانيوم را گسترش داده است.
اکثر ديپلماتهای غربی در وين مقر آژانس بين المللی انرژی اتمی آمار منتشر شده از سوی ايران و فعاليت چهار هزار سانتريفيوژ در آن کشور را تائيد می کنند.
به گفته يکی از اين ديپلماتها چهار هزار سانتريفيوژ می تواند اورانيوم غنی شده لازم برای چند بمب کوچک را توليد کند و همزمان در دراز مدت تجربه و دانش کافی برای گسترش اين فعاليت های پنهانی در ايران را فراهم خواهد کرد.
ولی يک ديپلمات ديگر معتقد است که تمام چهار هزار سانتريفيوژ ايران همزمان فعال نيستند و بخش اعظم آنها با سرعت بسيار کمی کار می کنند که حداکثر قادر به توليد ۲۰ درصد از ظرفيت کامل آنها است.
اين ديپلمات می افزايد ايران از سانتريفيوژهای بسيار ابتدائی که طراحی آن براساس مدلهای دهه ۱۹۷۰ ميلادی است استفاده می کند. ايران می داند که در صورت استفاده بيش از حد و يا سريع از اين ماشين آلات آنها آسيب شديدی خواهند ديد.
به گفته برخی از منابع غربی حکومت ايران در دور اخير مشغول استفاده آزمايشی از چند سانتريفيوژ نيرومند و سريعتر بوده که توان آن ۲ تا ۳ برابر ساير سانتريفيوژهای معمولی ايران است ولی هنوز اين دستگاهها را به مرکز زيرزمينی اصلی خود در نطنز منتقل نکرده است.
حکومت ايران بارها تاکيد کرده است که تمام فعاليت های هسته ای با اهداف صلح آميز صورت می گيرد و هدف از غنی سازی اورانيوم توليد سوخت هسته ای برای راکتورهای توليد برق اين کشور است . اما بخشی از جامعه بين المللی در مورد ادعاهای ايران سوءظن دارد.
در عين حال ديپلماتهای غربی می گويند حکومت ايران تا سال ۲۰۰۲ تمام فعاليت های آزمايشی و توليد هسته ای خود را مخفی کرده بود و از آن زمان نيز با بازرسان آژانس بين المللی انرژی اتمی به شکل همه جانبه همکاری نکرده است.