در بخش هفتم سلسله برنامه های ويژه راديو فردا در باره انتخابات مجلس شورای اسلامی به نقش رسانه ها و تاثير تبليغات انتخاباتی بر روی شهروندان و کسانی که حق رای دارند پرداخته شد.
در هشتمين بخش اين برنامه، انتخابات دوره هشتم مجلس موضوع رویکرد دو جناح عمده حکومتی برای کسب آرای شهروندان و وعده های انتخاباتی آنها مورد ارزیابی قرار می گیرد.
همچنین به این پرسش پرداخته خواهد شد که اصولا چه اقشار و گروه های اجتماعی وبا چه اميد و آمالی به پای صندوق های رای می روند و از سياستمدارانی که رای خود را به آنان می دهند، چه انتظاری دارند.
شعارهای تبليغاتی برای اقشار کم در آمد
اسدالله کيان ارثی، عضو مجمع روحانيون مبارز، روز جمعه در مصاحبه ای گفته بود:« گرسنگی، مضيقه مسکن و معيشت و تحصيل و ازدواج و شغل، اصلاح طلب و اصولگرا نمی شناسد».
آقای کيان ارثی افزوده بود:«توده مردم از نظر زندگی، معيشت و ... خيلی در وضعيت لذتبخشی نيستند و در حال حاضر در بسياری جاها، کار دارد از اصلاح طلبانه و غيراصلاح طلبانه می گذرد».
اين جمله بازگو کننده موضع گيری نامزدهای نمايندگی دوره هشتم مجلس نيز هست که تلاش دارند با وعده بهبود بخشيدن به وضع معيشتی مردم، مبارزه با گرانی و ايجاد اشتغال خود را نامزدی بهتر برای نمايندگی مجلس معرفی کنند.
اگر در انتخابات دوره نهم رياست جمهوری، محمود احمدی نژاد با وعده بردن درآمدهای نفتی بر سر سفره مردم توانست پيروز شود و مهدی کروبی رييس مجلس ششم با وعده پرداخت ۵۰ هزار تومان به هرشهروند ايرانی در صورت پيروزی در انتخابات، توانست رای قابل ملاحظه ای به دست آورد، برخی گروه های سياسی اکنون مشکلات معيشتی مردم را درکانون تبليغات خود قرار داده اند. اما گروه های سياسی با شعارهای خود چه اقشاری از جامعه را هدف گرفته اند.
رفتار رای دهندگان
عليرضا حقيقی، استاد علوم سياسی در دانشگاه تورنتودر کانادا، با اشاره به اينکه رقابت های حزبی معمولا بيشتر در شهرهای بزرگ انجام می گيرد، در باره هدف گيری های گروه های سياسی در انتخابات و اينکه نامزدها در پی جلب چه اقشار و گروه هايی و با چه شعارهايی هستند، می گويد:«گروه های اصلاح طلب بيشتر جريانات طبقه متوسط و نيروهای تحصيل کرده و ناراضی از عملکرد دولت آقای احمدی نژاد را مد نظر دارند».
او می افزايد:«در چنين وضعيتی طبيعی است که فشار خود را عمدتا" بر انتقاداتی از دولت احمدی نژاد می گذراند که مربوط به مسائل سياست خارجی و مشکلات اقتصادی است و همچنين در مورد ممانعت هايی که در حوزه توسعه سياسی در دانشگاه ه ها، در امور زنان، در امور اجتماعی و مسائل فرهنگی بوسيله دولت نهم اتخاذ شده . علاوه بر اين حزب اعتماد ملی، باتوجه به تجربه اي که در جريان انتخابات رياست جمهوری بدست آورده، سعی کرده توده های محروم در مناطق کم جمعيت و روستايی را هم هدف قرار بدهد.»
- «گروه های اصلاح طلب بيشتر جريانات طبقه متوسط و نيروهای تحصيل کرده و ناراضی از عملکرد دولت آقای احمدی نژاد را مد نظر دارند».
آقای حقيقی اضافه کرد:« از طرف ديگر اصلاح طلبان عمدتا" نيروهای جوان و طبقه متوسط شهری را هدف قرار داده اند و با توجه باينکه اسامی مهمی در ليست آنها نيست، ممکن است که آن جاذبه گذشته را نداشته باشند ولی طبيعی است که ممکن است الان خيلی ها در انتخابات شرکت کنند بخاطر اينکه معتقدند که نبايد گذاشت که وضعيت بدتر از اين بشود و هدف اين است که از صحنه سياست ايران نبايد حذف شد».
به گفته آقای حقيقی «دو جريان اصولگرا اقشار محروم شهری را هدف گرفته اند با اين تفاوت که جبهه متحد اصولگرايان تلاش دارد کارکرد دولت احمدی نژاد در دوسه سال گذشته را خوب جلوه دهد. در حالی که فهرست دوم اصولگرايان معروف به جبهه ائتلافی اصولگرايان با تاکيد بر خواسته های محافظکارانه خود همزمان مايل است مرزبندی سياسی خود را با دولت احمدی نژاد به نمايش گذارد».
عليرضا حقيقی می گويد:«جبهه متحد اصول گرايان که ترکيبی از جامعه روحانيت مبارز، حزب موءتلفه اسلامی، رايحه خوش خدمت و انجمن اسلامی مهندسين است، اين افراد در مجموع گروه های محروم شهری را هدف قرار داده اند و در عين حال در درون حوزه های شهری افراد متدين و خانواده هايی که مذهب بعنوان يک عنصر مهم در زندگی آنها نقش دارد بيشتر هدف تبليغاتی اينها هستند، علاوه براين جبهه متحد اصول گرايان ميخواهد نشان دهد که عملکرد دولت در مجموع موفق بوده. اما جبهه اعتلافی اصول گرايان هدف اصليش اينست که بيشتر با دولت آقای احمدی نژاد مرز بندی داشته باشد و در حقيقت جناح رايحه خوش خدمت که طرفدار احمدی نژاد هست را کنار گذاشته و بقيه تقريبا" همان ترکيب اصول گرايان است».
پايگاه دولت نهم
کاظم علمداری، استاد علوم اجتماعی در لس آنجلس آمريکا، با اشاره به شعارهای اقتصادی مطرح شده از سوی نامزدهای دوره نهم انتخابات رياست جمهوری و کشش اين شعارها براين باور است که در انتخابات دوره هشتم مجلس شورای اسلامی هم جناح اصولگرايان با پشتوانه سفرهای استانی رييس جمهوری و پخش ناچيزی از در آمدهای نفتی بين اقشار پايينی پايگاهی اجتماعی را تدارک ديده است که می تواند اکنون بر روی رای آنان حساب کند.
آقای علمداری می گويد:«اينها گروهی هستند که در انتخابات دوره نهم رياست جمهوری بخشی از آنها، با وعده اقتصادی که او داده بود، بطرف آقای کروبی جذب شدند، واکثريت، با وعده های مشابه يا حتی بهتری که داده بود، به طرف آقای احمدی نژاد جذب شدند. با توجه به تجربه دو سال گذشته، درآمد هنگفت نفت و تقسيم غير متعادل و غير متداول بخشی از درآمدهای نفت بين همين گروههای محروم جامعه که نيازمندي های اقتصادی آنها خيلی غير معقول نيست، نيازمندی های آنها تقريبا"در سطح در آمد ماهانه ۵۰ يا ۶۰ دلار برآورده می شود، دولت آقای احمدی نژاد اين احتياج را برآورده کرده است و می دانيم که بخشی از بدهی های کشاورزها را بخشيده، در سفرهای استانی که رفته يک سری وعده های اقتصادی داده و به قسمتی از آنها عمل کرده است» .
- «گروه هايی که از سطح آگاهی اجتماعی بالاتری برخوردار هستند، به گمان من، به مراتب کمتر در اين انتخابات شرکت خواهند کرد. تکنوکرات ها، طبقه متوسط مدرن شهری، به خصوص در شهرهای بزرگ، در شرايط کنونی کمترين شرکت را در اين انتخابات خواهند داشت به اين دليل که هيچ روزنه يا علامتی از اينکه شرکت آنها در انتخابات تاٌثيری بگذارد بر آراء و نماينده اي را داشته باشند نمی بينند».
آقای علمداری درباره انتخابات مجلس می گويد:«اولا" آقای احمدی نژاد و تيم او در انتخابات کنونی پايگاهی درست کرده که به او رای خواهند داد. دوم اينکه جمهوری اسلامی از طريق بنياد امداد امام تعدادی قريب به هشت يا نه ميليون نفر را پوشش می دهد و اين افراد به طور مستقيم و يا غير مستقيم بايد به اين کساني که در حاکميت هستند رای بدهند و نه به کسانی که در اپوزيسيون هستند».
اما رفتار انتخاباتی شهروندان چگونه خواهد بود و چه اقشاری به چه جناح سياسی رای خواهد داد؟
«انتخابات کم شور»
فريبرز رييس دانا، کارشناس و پژوهشگر اقتصادی در تهران، که با اشاره به دردست نبودن پژوهشی در باره رفتار شهروندان و وابستگان اقشار مختلف اجتماعی و اقتصادی در انتخابات پيش بينی می کند که ميزان مشارکت اقشار متفاوت از کارگران گرفته تا دهقانان و گروه های متوسط شهری به دلايلی متفاوت است و بيشتر بر اساس ميزان آگاهی و دغدغه های معيشتی و محلی و قومی است.
آقای رييس دانا می گويد:««می توانيم بگوييم که تا آنجایي که به لايه های آگاه کارگری مربوط می شود، به ويژه کارگران صنعتی شهرهای بزرگ ,در واقع ميزان مشارکت بسيار پايين است ولی برای کارگران ناماهر، رده های پايين، ميزان مشارکت کم نيست. درمورد دهقانان، ساکنان شهرهای کوچک، شهرهای پشتيبانی کشاورزی و روستاها، که حدودا" ۳۰درصد جمعيت کشور را دربر دارند، ميزان مشارکت بالاست و بيشترين ميزان مشارکت در آنجاست، برای اين که به اصطلاح جامعه شناسی عاميانه، چشم در چشم است، يک نفر می ايد سر صندوق در ولايت من و می ايستد و احوال پرسی ميکند، می گويد حاج محمد رييس دانا پسرت را نديدم؟ حالش چطور است؟ يعنی يادت نرود! !»
او می افزايد:« در مورد طبقه متوسط، در شهرهای بزرگ اين طبقه کمتر شرکت می کنند ولی معنی اش اين نيست که اين يک پديده ثابت است، اگر طبقه متوسط را به سه گروه تقسيم کنيم؛ پايينی، ميانی، بالايی،
اتفاقا" بخش های بالايی درهمه شهرهای بزرگ در انتخابات شرکت می کنند، اينها بيشتر به شناسنامه، به پاسپورت ها، به امکان قبولی فرزندانشان، به داشتن شغل همسران خود يا خودشان، به اين ها بها می دهند، اين درکارمندهای دولت وجود دارد و در طبقه متوسط بالا هم همچنين, اما در شهرهای بزرگ ميزان مشارکت طبقه متوسط ميانی و پائين، کم است. بعضی از شهرها هم ويژگی عدم مشارکت دارند، که اينها شهرهای کوچک و بزرگ قوميتی هستند. اين دوره تمام اين وضعيت تشديد خواهد شد، بخاطر اينکه برخوردها، تضادها، نارضايتی ها افزايش پيدا کرد و به نظر من انتخاباتی کم شور و حال خواهد بود».
مهرداددرويش پور، استاد جامعه شناسی در دانشگاه استکهلم سوئد، نيز ميزان شرکت صاحبان رای را در انتخابات مجلس در جمعه آينده ۲۴ اسفندماه به درجه آگاهی سياسی آنان پيوند می دهد و می گويد احتمالا اقشاراز نظر سياسی آگاه شهرهای بزرگ استقبالی از انتخابات نخواهند داشت.
او می گويد:«گروه هايی که از سطح آگاهی اجتماعی بالاتری برخوردار هستند، به گمان من، به مراتب کمتر در اين انتخابات شرکت خواهند کرد. تکنوکرات ها، طبقه متوسط مدرن شهری، به خصوص در شهرهای بزرگ، در شرايط کنونی کمترين شرکت را در اين انتخابات خواهند داشت به اين دليل که هيچ روزنه يا علامتی از اينکه شرکت آنها در انتخابات تاٌثيری بگذارد بر آراء و نماينده اي را داشته باشند نمی بينند، علاوه بر آن گروه زنان هم جزو گروهی هستند که در اين انتخابات شرکت بسيار کمتری خواهند داشت، به ويژه گروه زنان شهری و مدرن به مراتب کمتر از دوره های گذشته در اين انتخابات شرکت خواهند کرد».
دربخش نهم اين برنامه به بررسی ميزان مشارکت و رفتار انتخاباتی زنان خواهيم پرداخت