اعلام نتيجه نهادهای اطلاعاتی آمريکا در روز دوشنبه و در کاخ سفيد موضوع مقالات و تحليل های متعددی است که در روزنامه های امروز کشورهای غربی انتشار يافته است.
دلایل چرخش دیدگاه
روزنامه نيويورک تايمز در مطلبی با اشاره به اعلام نتيجه نهاد های اطلاعاتی امريکا مبنی بر اين که ايران برنامه توليد سلاح هسته ای خود را رد سال ۲۰۰۳ متوقف کرده و اين برنامه هنوز هم متوقف است می نويسد:«اين گزارش قضاوت دو سال پيش را که تهران به سرعت به سوی بمب اتم پيش می رود را نقض می کند».
به نوشته اين روزنامه نتيجه گزارش اخير احتمالا سال آخر دوره حاکميت دولت جرج بوش که جلوگيری از برنامه اتمی ايران را سنگ بنای سياست خارجی خود قرار داده بود، تغيير می دهد.
گزارش موسوم به برآورد اطلاعاتی ملی آمريکا درباره ايران که همگرايی ديدگاه ۱۶ آژانس اطلاعاتی امنيتی آمريکايی است ، می گويد تهران امکان توليد سلاح اتمی را باز نگه می دارد اما اين نهاد های اطلاعاتی نمی دانند که آيا ايران در حال حاضر قصد توليد سلاح اتمی را دارد يا نه؟
گزارش تازه، نتيجه سازمان های اطلاعاتی در سال ۲۰۰۵ را رد می کند که گفته بودند ايران دارای برنامه مخفی توليد سلاح از طريق تبديل مواد خام به سلاح اتمی است.
گزارش جديد با اطمينان بالا اعلام می کند که برنامه نظامی اتمی ايران در سال ۲۰۰۳ متوقف شده و سپس با اطمينان متوسط می گويد اين برنامه هنوز متوقف است.
نيويورک تايمز در این باره می نويسد هنوز مشخص نيست که چه چيزی موجب اين چرخش ديدگاه شده است. مسوولان دولت آمريکا گفتند اين گزارش نتيجه ای را بيان کرد که نهادهای اطلاعاتی ظرف تنها چند هفته اخير به آن رسيده اند.
اين روزنامه لحن گزارش اخير را بسيار متفاوت از لحن جرج بوش و ديک چينی معاون رييس جمهوری آمريکا می داند که هشدار داده بودند اگر ايران در موضع فعلی خود بماند جامعه بين الملل آماده اعمال شدت عمل است.
به نوشته نيويورک تايمز، اين گزارش که به خواست اعضای کنگره تهيه شده اين موضوع را تاکيد مي کند که هر گونه نتيجه گيری می تواند سياست آمريکا در قبال ايران را در اين زمان حساس تحت تاثير قرار دهد. اين گزارش آمريکا را بيشتر در موضع همصدايی با بازرسان بين المللی تسليحاتی قرار داده است. هر چند برخی مسوولان دولتی آمريکا درباره نتيجه اين گزارش اظهار ترديد کرده و می گويند شک دارند که نهاد های اطلاعاتی امنيتی آمريکا چنان فهم دقيقی از مقاصد دولت ايران داشته باشند. آنان همچنين گفتند اين گزارش چيزی از نگرانی های کاخ سفيد درباره عواقب ايران مسلح به سلاح اتمی نمي کاهد. اين حقيقت که ايران به غنی سازی اورانيوم ادامه می دهد به معنی اين است که ايران هر زمان مي تواند برنامه توليد سلاح اتمی را از سر گيرد.
در مطلب ديگری در نيويورک تايمز به نقل از برخی مسوولان اروپايی می نويسد گزارش جديد اطلاعاتی و امنيتی در امريکا درباره ايران، احتمالا تلاش ها برای اعمال تحريم های جديد بر ايران از سوی شورای امنيت سازمان ملل را پيچيده تر می کند.
- «گزارش سازمان ملی برآوردهای اطلاعاتی آمریکا درباره برنامه هسته ای ایران به طور قطع ديپلماسی را بسيار سخت تر می کند و به برلين ، پکن و مسکو بهانه ای برای جلوگيری از تصويب دور سوم تحريم ها می دهد» .
کاهش خطر جنگ
يک مسوول ديپلماسی اروپايی در اینباره نیز گفت:«به طور رسمی ما اين سند را دقيق مطالعه می کنيم و به طور غير رسمی، تلاش های ما برای رسيدن به زمان لازم مناسب برای صدور قعطنامه جديد برباد رفته است».
اينترنشنال هرالد تريبون می نويسد مسوولان اروپايی نمی توانند درک کنند که چرا امريکا اين گزارش را تنها دو روز پس از برگزاری ديدار نمايندگان کشورهای موسوم به ۱+ ۵ اعلام کرد . ديداری که در آن درباره تصويب دور جديد تحريم ها عليه ايران توافق شد.
روزنامه گاردين در مطلبی می نويسد :«اعلام رسمی اين گزارش محرمانه که مورد استقبال نمايندگان دمکرات کنگره قرار گرفته ، توجيه هر گونه اقدام نظامی جرج بوش عليه ايران پيش از پايان دوره رياست جمهوری اش را سخت تر می کند. همچنين متقاعد ساختن روسيه برای همصدايی با آمريکا ، بريتانيا ، آلمان و فرانسه برای فشارهای بيشتر عليه ايران نيز دشوار تر می شود».
به گزارش اين روزنامه زمان توقف برنامه های اتمی ايران آن گونه که در گزارش امنيتی امريکا آمده در پاييز ۲۰۰۳ ، مصادف است با سفر وزيران خارجه بريتانيا فرانسه و آلمان به تهران در اکتبر همان سال. اين روزنامه می گويد تصميم به انتشار گزارش براورد اطلاعاتی ملی امريکا به منظور ترميم وجهه دولت آمريکاست که پيش از جنگ عراق به اشتباه ادعا کرد عراق دارای سلاح های کشتار جمعی است.
« راه دشوار دیپلماسی»
روزنامه واشنگتن پست می نويسد جرج بوش زمانی که در پاييز گذشته هشدار داد ايران اتمی منجر به آغاز جنگ سوم جهانی می شود دست کم از يکی دو ماه قبل از آن در جريان اين گزارش قرار گرفته بود و انتشار اين گزارش نه تنها لفاظی های هشداردهنده دولت امريکا را قطع می کند بلکه می تواند تلاش های بوش برای اعمال تحريم های بيشتر عليه ايران را کند کرده و حتی احتمال حمله نظامی به ايران را نيز منتفی کند.
همزمان اين روزنامه می نويسد استيون هدلی، مشاور امنيت ملی رييس جمهوری آمريکا، از بحث جنگ سوم جهانی ِ آقای بوش دفاع کرده و گفته است اگر جهان می خواهد شاهد ايران اتمی نباشد و با تمام قوا از وقوع جنگ سوم جهانی جلوگيری کند بايد ، ديپلماسی را تشديد کرد.
اين روزنامه به نقل از مايکل روبين از موسسسه آمريکن انترپرايز می نويسد اين گزارش به طور قطع ديپلماسی را بسيار سخت تر می کند و به برلين ، پکن و مسکو بهانه ای برای جلوگيری از تصويب دور سوم تحريم ها می دهد .
وال استريت جورنال می نويسد:«کنگره آمريکا سال گذشته خواستار تهيه گزارشی درباره ايران شده بود. اوايل سال جاری نيز از سوی برخی سناتورهای دمکرات مطالبه می شد و آنان از جمله هری ريد، که اکنون رهبر اکثريت مجلس سنا است و کارل له وين که اکنون رييس نيروهای مسلح سنا است در نامه ای در تاريخ ۱۹ مه ۲۰۰۶ به جرج بوش ، گفتند ، چنين گزارشی از تکرار اشتباهی که آمريکا در عراق مرتکب شد جلوگيری می کند».
واشنگتن پست در مطلبی ديگر می نوسيد اگر ايران الان بخواهد برنامه های متوقف شده سلاح اتمی اش را به کار اندازد ، احتمالا تا پيش از اواسط دهه آينده ميلادی نيز نمی تواند اورانيوم غنی شده کافی برای يک سلاح را نيز توليد کند .
واشينتگتن تايمز در مطلبی با عنوان چرخش برآورد برنامه اتمی ايران می نويسد جان بولتون سفير سابق آمريکا در سازمان ملل اين براورد را عقب گرد سياسی نهادهای امنيتی می داند که هنوز از اشتباه عراق التيام نيافته اند.
او انتشار اين گزارش را بسيار خطرناک می داند و می گويد مردم دچار سوتفاهم خواهند شد . او می گويد اگر اطلاعات محرمانه را نمی توان علنی کرد پس نتيجه گيری ها نيز بايد مخفی باقی بمانند و در غير اين صورت خطر سوء تعبير وجود دارد.
آژانس اطلاعاتی و برآورد های استراتژیک موسوم به استراتفور در آمريکا نيز می نويسد انتشار اين گزارش ، معادلات منطقه خاورميانه ، عراق و روابط ايران ، آمريکا را متحول می کند. احتمال حمله يک جانبه عليه مواضع هسته ای ايران از ميان می رود و از آنجا که هيچ برنامه توليد سلاحی وجود ندارد بهانه حمله نيز خود به خود از بين می رود.
اين موسسه در مطلب تحليلی خود می نويسد :«برنامه اتمی ايران دليل اصلی دولت آمريکا برای تشکيل اتئلاف بين المللی عليه ايران بوده است با اين وعده که ايران مسلح به سلاح اتمی غيرقابل قبول است. اگر چنين برنامه اتمی وجود نداشته باشد پس دليل ائتلاف چيست و منطق مقاومت در مقابل فعاليت های ايران در عراق چيست؟»
استراتفور کامنتری می نويسد :«مسئله اصلی ايران برنامه هسته ای اين کشور نيست. بلکه آينده عراق است. تهران هرگز نمی خواهد با عراقی ديگر مواجه شود که ابزار و انگيزه لازم برای اعلام جنگ عليه ايران را دارد. اين يعنی ايران دولت سنی گرای تا دندان مسلح و تکيه بر آمريکا را درعراق تحمل نمی کند و از سويی به جناح های شيعه عراق نيز اعتماد ندارد و می خواهد نقش حياتی در صحنه رزيم عراق داشته باشد. به نوشته اين موسسه اطلاعاتی ، نتيجه موفق، نيازمند کمی همکاری است و نشانه های اخير حاکی است که ايران آماده همکاری است».
از نظر نويسنده مقاله تحليلی استراتفور «آمريکا در موقعيت سختی است .آمريکا از يک سو برای حل عراق به ايران نياز دارد و از سوی ديگر نمی تواند با ايران ِ در حال ساخت سلاح هسته ای کنار بيايد و تا زمانی که ايران در تلاش برای رسيدن به سلاح اتمی باشد همکاری با ايران درباره عراق ناممکن است. و گزارش اخير سازمان های اطلاعاتی امريکا اين مشکل را از نظر ژئوپولتيک برای اين کشور حل کرده است. »