در پايان مهلت شصت روزه شورای امنيت سازمان ملل متحد برای پايان دادن به غنی سازی اورانيوم در ايران، روز پنج شنبه محمد البرادعی مدير کل آژانس بين الملی انرژی اتمی گزارش داد که تهران به اين درخواست پاسخ نداده است.
اين گزارش اکنون می تواند زمينه ساز دور تازه تحريم ها ی شورای امنيت سازمان ملل متحد عليه ايران باشد.
پيش از پايان مهلت اعلام شده، محمود احمدی نژاد رييس جمهوری اسلامی ايران، پيشرفت برنامه هسته ای ايران را مبنای توسعه کشور اعلام کرد و گفت که غنی سازی اورانيوم ايران به شرطی متوقف می شود که کشورهای غربی نيز برنامه غنی سازی اورانيوم خود را متوقف کنند. سخنگوی کاخ سفيد اين پيشنهاد را غير جدی ارزيابی کرد.
از سوی ديگرعلی لاريجانی دبير شورای عالی امنيت ملی و سرپرست تيم مذاکره کننده هسته ای ايران گفت اگر شرايط به ايران ديکته نشود، تهران حاضر به نشان دادن انعطاف است و مثلا می توان زير نظارت آژانس، غنی سازی اورانيوم ايران را ۳ تا ۴ درصد که حد لازم برای توليد سوخت هسته ای است، ثابت نگه داشت.
اما اين پيشنهاد به اين دليل که هيچگاه نمی توان مطمئن شد که دانش به دست آمده از غنی سازی اورانيوم، برای توليد سلاح هسته ای به کار نمی رود، برای غرب غير قابل قبول است. قطعنامه شورای امنيت سازمان ملل متحد نيز از ايران خواسته است که به هر گونه فعاليت مربوط به غنی سازی اورانيوم پايان دهد.
پيش از اين گفته ها گزارش شد که آمريکا طرحی دارد که بر اساس آن اگر ثابت شود ايران به سلاح هسته ای دست يافته و يا در حمله به نيروهای آمريکايی در عراق که منجر به کشته شدن شمار زيادی از نظاميان اين کشور شده دست داشته است، نه تنها تاسيسات هسته ای بلکه زير ساخت های نظامی اين کشور نيز مورد حمله قرار خواهد گرفت.
پنتاگون وزارت دفاع آمريکا، اين گزارش را تکذيب کرد و آن را «مضحک» خواند.
در اين ميان بيانيه سازمان مجاهدين انقلاب اسلامی از ديدگاه جناح اصلاحگرای جمهوری اسلامی ايران خبر داده است که در آن در باره پيامدهای سياست کنونی در پرونده هسته ای و عواقب اقدام هايی از جمله برگزاری کنفرانس هالوکاست در تهران و تظاهر به حمايت از حزب الله لبنان، هشدار داده شده بود.
برنامه اين هفته ديدگاه ها در راديو فردا، پيامدهای بی اعتنايی تهران به درخواست شورای امنيت سازمان ملل متحد در پايان مهلت ۶۰ روزه اين شورا بررسی شده است.
«احمدی نژاد کشور را به سوی تقابل می برد»
بهاالدين ادب نماينده دوره پنجم و ششم مجلس شورای اسلامی از استان کردستان و از امضا کنندگان بيانيه چندی پيش ۱۱ فعال مستقل سياسی که از مقام های تهران خواسته اند از رويارويی با جامعه جهانی بر سر پرونده هسته ای ايران بپرهيزند، يکی از ميهمانان اين برنامه است.
آقای ادب به راديو فردا می گويد در ميان ارکان حکومتی، تنها دولت محمود احمدی نژاد است که کشور را به سوی تقابل پيش برده است. به گفته او، اکثريت تشکل ها واحزاب سياسی، به ويژه اصلاحگرايان، نهادهای صنفی و مدنی و افکار عمومی با رويارويی نظامی مخالف هستند.
بهاالدین ادب
آقای ادب می گويد: «برای پيشگيری از اين امر بايد با کنار گذاشتن خود محوری ها، همه فعالان سياسی تحول طلب در داخل و خارج ايران با مذاکره جويان حکومتی و غير حکومتی در ايران متحد شوند.»
به گفته او، اکثريت نمايندگان مجلس با به بن بست کشيده شدن مذاکرات با جامعه جهانی بر سر برنامه هسته ای ايران مخالف هستند. او می گويد نهاد رهبری رو به سوی اعتدال دارد و سفر علی اکبر ولايتی معتمد رهبر در سياستگذاری خارجی به روسيه برای حل مسايل هسته ای، يک نمونه از اين شيوه برخورد است.
مشخص ترين گرايش به مذاکره جويی در مجمع تشخيص مصلحت نظام نيز به گفته آقای ادب، در مواضع اکبر هاشمی رفسنجانی رييس اين نهاد ديده می شود.
«فضای انتقاد از سیاست هسته ای»
صادق زيبا کلام کارشناس مناسبات تهران و واشنگتن و استاد علوم سياسی دانشگاه تهران به فضای نسبتا بازتری که در جامعه برای انتقاد از سياست هسته ای کنونی بوجود آمده بود اشاره می کند.
صادق زیبا کلام
او می گويد اين اتفاق باعث شد که برای اولين بار برخی از روزنامه ها جرات کنند هشدارهای کارشناسان قبلی، دست اندرکاران سابق شورای امنيت ملی وگفته های امثال آقای هاشمی رفسنجانی را درج کنند.
اومی افزايد اما اکنون اين فضا بسيه تر شده است و درست پيش از پايان مهلت ۶۰ روزه شورای امنيت سازمان ملل متحد به ايران، آقای احمدی نژاد در سفر استانی خود به گيلان، برای اولين بار گفت که از نظر او، «مبنای توسعه صنعتی کشور پيشبرد برنامه هسته ای است».
صادق زيبا کلام می گويد با آنکه مقاله او در انتقاد از اين نقطه نظر برای چاپ در روزنامه اعتماد ملی حروفچينی شده بود، از چاپ آن جلوگيری شد.
به گفته آقای زيبا کلام، برخورد ملی و ميهنی با برنامه هسته ای ايران، در گذشته تنها محدود به آقای احمدی نژاد نبوده و اصلاحگرايان و بخش قابل توجهی از نخبگان وعامه مردم نيز برخورد مشابهی با اين مساله داشتند.
با اين حال آقای زيباکلام می افزايد، بايد کوشيد با دامن زدن بحثی فراجناحی، به بررسی کارشناسانه سود و زيان تکنولوژی توليد سوخت هسته ای و غنی سازی اورانيوم در ايران پرداخت. اين بحث به گفته او نشان خواهد داد که کشورهايی مانند کره شمالی وپاکستان که چرخه سوخت را تکميل کرده اند، از عقب مانده ترين کشورهای جهان هستند.
منصور فرهنگ سفير پيشين ايران در سازمان ملل متحد در زمان دولت موقت مهدی بازرگان و استاد علوم سياسی کالج بنينگتون در ورمونت و از جمله امضا کنندگان بيانيه هشدار دهنده دانشگاهيان ايرانی در آمريکا در باره پيامدهای سياست هسته ای کنونی تهران می گويد: « بحران کنونی، نتيجه همسويی تاکتيکی راست گراترين جناح های سياسی جمهوری اسلامی ايران و ايالات متحده آمريکا است.»
منصور فرهنگ
اين نوع همسويی، به گفته او، در گذشته نيز اتفاق افتاده است.
آقای فرهنگ می افزايد برای جلوگيری از رويارويی نظامی با آمريکا، پيش از هر چيز بايد یک جنبش هوادار صلح و ضد جنگ در داخل ايران ايجاد شود.
به گفته او، توجه رسانه های بين المللی به جنبش صلح خواهی در ايران، باعث خواهد شد تا چهره ای که شعارهای محمود احمدی نژاد و اقدام هايی نظير برگزاری کنفرانس هولوکاست در تهران از جامعه وحکومت ايران ايجاد کرده، و زمينه مناسب را برای بهره برداری نو محافظه کاران آمريکايی و راستگرايان اسراييلی فراهم کرده، تغيير کند.
در چنين صورتی به گفته آقای فرهنگ، نشان داده خواهد شد که در جامعه و رهبری ايران، صداهای خردگرايانه ای نيز هست که از رويارويی استقبال نمی کند.
آقای فرهنگ می گويد با رشد چنين جنبشی در ايران به شرطی که جناح خاصی را هدف قرار ندهد، افکار عمومی در غرب و صلح طلبان جهان که به علت اظهارات مناقشه برانگيز آقای احمدی نژاد در بروز شفاف نظر خود ترديد به خرج می دهند، در کنار صلح طلبان ايران قرار خواهند گرفت. همچنين به گفته او فعالان سياسی خارج از ايران نيز می توانند با پشتيبانی از اين جنبش نقش موثرتری از نقش محدود کنونی خود بازی کنند.
تفاوت سیاست های اصلاحگرایان و اصولگرایان
فاطمه حقيقت جو از جمله ديگر امضا کنندگان بيانيه هشدار آميز دانشگاهيان ايرانی در آمريکا و نماينده اصلاحگرای مجلس ششم و پژوهشگر دانشکده علوم سياسی دانشگاه هاروارد آمريکا در کمبريج بر اين نظر است که ديدگاه جناح اصلاحگرا در گذشته هم با نقطه نظر جناح اصولگرا در باره هدف برنامه هسته ای ايران، تفاوت اساسی داشته است.به گفته او از همين رو بود که مجلس اصلاحگرای ششم در مصوبه ای دولت را ملزم کرد که پروتکل الخاقی پيمان منع گسترش تسليحات هسته ای را امضا کند.
خانم حقيقت جو می افزايد قبل از بيانيه اخير سازمان مجاهدين انقلاب اسلامی ايران در لزوم پرهيز از درگير کردن کشور و تقابل با جامعه جهانی، جبهه مشارکت و اصلاحگرايان همين نقطه نظر را در اشکالی ديگر ارايه داده بودند.
خانم حقيقت جو همچنين می گويد برای حل مساله هسته ای ايران، بايد پيشنهادهايی ملموس مانند آنچه در بيانيه اخير ده ها دانشگاهی ايرانی و ايرانی تبار مقيم آمريکا آمده، ارايه داد و با فرض اينکه طرح حمله نظامی به ايران جدی است، بايد با اعتماد سازی، مذاکره جويی، پذيرش قطعنامه ۱۷۳۷ ، مشارکت فکری جامعه، تعليق موقت، فشار بر دولت محمود احمدی نژاد برای پرهيز از رويارويی، عدم سکوت نخبگان و تشويق سياست های معتدل تر علی لاريجانی، زمينه را برای حل بحران هسته ای فراهم کرد تا ايران مشمول تحريم های گسترده تر شورای امنيت نشود و در معرض خطر جنگ قرار نگيرد.