در حالی که از سال آینده بخش ایرانی میدان مشترک گازی پارس جنوبی وارد نیمه دوم عمر خود خواهد شد و هر سال ۱۰ میلیارد متر مکعب از تولید آن کاسته خواهد شد، قطر اولین قرارداد خود برای افزایش ۳۰ درصدی تولید و صادرات گاز از این میدان را امضا کرد.
قطر روز یکشنبه ۲۲ خرداد قرارداد دو میلیارد دلاری با شرکت توتال انرژیز (نام جدید شرکت توتال فرانسه) امضا کرد. بر اساس این قرارداد، توتال سهمی ۲۵ درصدی در پروژه توسعه یک کارخانه مایع‌سازی گاز با ظرفیت سالانه ۱۱ میلیارد متر مکعب (هشت میلیون تن) خواهد داشت و بقیه سهم نیز متعلق به شرکت گاز قطر است.
قطر روز دوشنبه نیز اعلام کرد به زودی سه قرارداد مشابه دیگر با شرکت‌های خارجی امضا خواهد کرد. طی ماه‌های گذشته شرکت‌های اکسان موبیل و کونوکو فیلیپس آمریکا به همراه شرکت بریتانیایی شل برای توسعه پروژه ۲۸ میلیارد دلاری توسعه بخش قطری پارس جنوبی وارد مذاکرات شده بودند.
قطر می‌خواهد با حفاری ۸۰ چاه، نصب هشت سکوی عظیم ۲۰ هزار تنی با قابلیت حمل دو کمپرسور عظیم برای هر کدام و احداث خطوط لوله دریایی، تولید گاز از این میدان مشترک با ایران را تا پنج سال آینده ۳۰ درصد افزایش دهد و با احداث چهار کارخانه جدید مایع‌سازی گاز، صادرات سالانه گاز مایع خود را از ۷۷ میلیون تن در زمان حاضر به ۱۱۰ میلیون تن برساند.
قطر ماه‌ها قبل حفاری چاه‌ها را آغاز کرده است.
معضل ایران در پارس جنوبی
ایران ۱۰ سالی دیرتر از قطر اقدام به توسعه پارس جنوبی، بزرگترین میدان گازی جهان کرد. بخش ایرانی این میدان حاوی ۱۴ تریلیون متر مکعب ذخایر گازی است. دو سوم این میدان در آب‌های قطر و یک سوم در آب‌های ایران است.
بیشتر در این باره: قرارداد «دو میلیارد دلاری» توتال فرانسه با قطر برای افزایش تولید گاز مایع از پارس جنوبیایران تا ژانویه امسال، یعنی طی دو دهه گذشته، مجموعاً دو تریلیون متر مکعب گاز از پارس جنوبی استخراج کرده که کمتر از نصف تولید گاز قطر از این میدان طی سه دهه گذشته است.
تولید گاز ایران در سال گذشته حدود ۲۵۵ میلیارد متر مکعب بود و پارس جنوبی سهمی ۷۰ درصدی در کل تولید گاز کشور داشت. ایران و قطر همچنین هر کدام روزانه بیش از ۶۵۰ هزار بشکه میعانات گازی (نوعی نفت خام فوق سبک) از این میدان تولید می‌کنند.
بر اساس ارزیابی وزارت نفت ایران، در سال آینده بخش ایرانی این میدان مشترک وارد نیمه دوم عمر خود خواهد شد و به خاطر افت طبیعی فشار، هر سال ۱۰ میلیارد متر مکعب از تولید آن کاسته خواهد شد.
ایران بعد از توافق برجام موفق به امضای قرارداد پنج میلیارد دلاری با کنسرسیومی به رهبری شرکت توتال برای توسعه فاز ۱۱ این میدان شد. نکته مهم اینکه، برای جلوگیری از افت تولید این میدان، نیاز به نصب سکوهای ۲۰ هزار تنی (۱۰ برابر سکوهای فعلی) که هر کدام قابلیت حمل دو کمپرسور عظیم را داشته باشند وجود دارد و نیمی از قرارداد ایران با توتال به ارزش ۲.۵ میلیارد دلار مربوط به ساخت یک سکوی عظیم و دو کمپرسور بود.
قطر سال‌ها پیش با کمک شرکت‌ها غربی، خصوصاً توتال این نوع سکوها و کمپرسورها را نصب کرده و خطر افت تولید گاز خود را برطرف کرده است. بخش ایرانی این میدان حداقل به ۱۰ سکوی عظیم و ۲۰ کمپرسور نیاز دارد.
بیشتر در این باره: چرا گاز طبیعی ایران از رسیدن به بازار تشنه اروپا بازمانده است؟تکنولوژی ساخت این تجهیزات تنها دست چند شرکت انگشت‌شمار غربی است. توتال بعد از خروج آمریکا از برجام فاز ۱۱ پارس جنوبی را رها کرد و معلوم نیست ایران چگونه می‌خواهد در سال‌های پیش رو جلو افت تولید پارس جنوبی را بگیرد.
نکته اینجاست که هر سال از میزان فشار طبیعی مخزن و به تبع آن تولید گاز ایران کاسته خواهد شد؛ در حالی که طی چند سال گذشته ایران در زمستان‌ها با کسری شدید گاز مواجه است و این کسری هر سال افزایش خواهد یافت.
اگر همین امروز ایران بتواند قرارداد ساخت سکوهای عظیم و کمپرسورها را امضا کند، با ۲۵ میلیارد سرمایه‌گذاری، حداقل پنج سال طول خواهد کشید که آنها آماده نصب شوند. به عبارتی در بهترین حالت، تولید گاز ایران از پارس جنوبی در سال ۲۰۲۷ حدود ۵۰ میلیارد متر مکعب کاهش خواهد یافت. قطر نیز در نظر دارد تا همین تاریخ، سالانه ۴۴ میلیارد متر مکعب به تولید گاز خود اضافه کند.
اگر ایران تا ۱۰ سال آینده نتواند این سکوها را نصب کند، تولید گاز و میعانات گازی‌اش از پارس جنوبی نصف خواهد شد.