در آستانه «اجرای نمادین» سازوکار ویژه اتحادیه اروپا برای تجارت با ایران، دو منبع در اتحادیه اروپا به رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی می‌گویند که سازوکار ویژه هنوز «ساختار مدیریتی مشخصی ندارد» و بر سر آن در میان اعضای اتحادیه اروپا «توافق نظر نیست».
خبرگزاری رویترز روز چهارشنبه به نقل از دیپلمات‌های غربی نوشت که سازوکار جدید اتحادیه اروپا به منظور کمک به ایران برای دریافت پول صادرات خود، از روز چهارم نوامبر، برابر با ۱۳ آبان، «به طور نمادین» آغاز خواهد شد.
تاریخ ۱۳ آبان مهلت تعیین شده آمریکا برای شرکت‌های خارجی برای همگام‌سازی خود با مرحله دوم تحریمهای این کشور علیه ایران است، و در پایان این روز تحریم‌هایی که صنعت نفت ایران و به صفر رساندن صادرات این محصول را هدف گرفته، بار دیگر برقرار خواهد شد.
اکنون در آستانه «اجرای نمادین» سازوکار ویژه اروپایی، یک منبع در اتحادیه اروپا به رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی گفته است که اگر چه کشورهای اروپایی سربسته تلاش کردند که کار استقرار یک سازوکار ویژه برای تسهیل پرداخت‌های مربوط به ایران را پیش ببرند اما «نه میزبانی برای مستقر کردن این دفتر پیدا شده و نه ساختار قانونی و مدیریتی آن هنوز مشخص شده است».
منبع دیگری در اتحادیه اروپا به رادیواروپای آزاد/رادیو آزادی می‌گوید این موضوع در هیچ یک از جلسات کاری شورای اروپا مطرح نشده است. این منبع اروپایی با اشاره به اینکه «سازوکار ویژه» یک مکانیسم معمول در اتحادیه اروپا نیست، افزوده است که به نظر او «سرویس اقدام خارجی اروپایی» متقاعد شده که هیچ توافق نظری در این زمینه میان ۲۸ کشور به دست نخواهد آمد و باید به شکلی متفاوت برای این موضوع راه حل پیدا کرد.
اجرای طرح موسوم به سازوکار ویژه برای حفظ روابط اقتصادی با ایران، یک ماه پیش در پی یک نشستی مرتبط با برجام در شهر نیویورک، توسط فدریکا موگرینی مسئولیت سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا و محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران اعلام شد و از همان زمان گمانه‌زنی درباره این سازوکار ویژه در جریان بود.
واشینگتن هم همان زمان به چنین تصمیمی از سوی شرکای پیشین خود در توافق اتمی با ایران واکنش نشان داد و آن را پیامی اشتباه در زمانی اشتباه به ایران خواند. ایالات متحده مصمم است که کارزار فشار اقتصادی حداکثری و همه جانبه بر تهران اجرایی شود و مؤثر باشد.
تهران به سایر کشورهای باقی مانده در برجام خصوصاً طرف‌های اروپایی هشدار داده که یا از منافع ماندن در توافق بهره‌مند می‌شود و یا این توافق را ترک می‌کند. از همین رو اتحادیه اروپا در تلاش مستمر است که راهکاری برای نگهداشتن ایران در برجام بیابد.
آن طور که یک منبع اروپایی که نخواسته نامش فاش شود، به رادیواروپای آزاد/رادیو آزادی گفته، سازوکار ویژه اتحادیه برای تسهیل پرداخت‌های مربوط به صادرات نفت و واردات ایران، «روندی سربسته را طی کرد و بیشتر از سوی کشورهای بزرگی که با ایران رابطه اقتصادی داشته‌اند هدایت شده است؛ کشورهایی چون آلمان، ایتالیا و فرانسه».
آن طور که پیش‌بینی شده این سازوکار ویژه باید از ۱۴ آبان، زمانی که تحریمهای گزنده نفتی و بانکی آمریکا اجرایی می‌شوند، مورد استفاده قرار گیرد. اما به نظر می‌آید، مسیر پیش روی اتحادیه اروپا که متشکل از ۲۸ کشور است، مسیری ساده نیست. چرا که برای این سازوکار باید دفتری مالی یا شکلی از یک بانک ایجاد شود که تبادلات مالی را انجام دهد و مانند هر نهاد اینچنینی باید رژیم حقوقی و نحوه مدیریت آن به شکلی دقیق ساماندهی شود.
منبعی در اتحادیه اروپا که در این زمینه با رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی گفت‌وگو کرده ساماندهی این موارد را از موانع راه پیشروی اتحادیه اروپا خوانده است.
همین موضوع احتمالاً دلیل آن است که برخی دیپلمات‌های غربی آغار به کار این سازوکار از ۱۳ آبان ماه را «نمادین» توصیف کنند. این دیپلمات‌ها به خبرگزاری رویترز گفته‌اند که سازوکار ویژه اتحادیه اروپا، تا اوائل سال بعد میلادی نیز به صورت عملی شکل اجرایی به خود نخواهد گرفت.
در عین حال ناظران این حوزه بر این باورند که حتی اگر این سازوکار ویژه به طور کامل اجرایی شود، میزان بهره بردن ایران از آن خصوصاً با توجه به گستردگی تحریمهای آمریکا با اما و اگر همراه است.