مسیر ترانزیتی کریدور شمال-جنوب همچنان در صدر خبرهای مرتبط با ایران در رسانههای روس است، اما فضای رسانهای در روسیه همچنان متأثر از جنگ است و درحالیکه رسانههای نزدیک به کاخ کرملین در تلاشاند اوضاع را عادی جلوه دهند، رسانههای مخالف که اکثراً ناچار شدهاند دفاتر و خبرنگاران خود را به خارج منتقل کنند، از افزایش روزافزون سرکوب و فشار در داخل روسیه خبر میدهند.
در این میان جنجالیترین گزارش تحقیقی هفتهٔ گذشته دربارهٔ مجموعهای از اقامتگاههای مجلل است که در کنار سکونتگاه رسمی رئیسجمهور روسیه در حومهٔ مسکو ساخته شده است.
سؤالات پیرامون کریدور شمال-جنوب
در ادامهٔ گزارشهای مرتبط با توافق روسیه و ایران برای احداث خط راهآهن رشت-آستارا، گزارشی از افزایش ۴۰درصدی حجم نقلوانتقالات از این محور در پنج ماه اخیر نسبت به همین مدت در سال گذشته خبر داده و میافزاید درحالیکه مسیر شرقی و دریایی رشد ۸۰درصدی داشته اما، حتی بهرغم تکمیلنشدن مسیر ریلی، همچنان عمدهٔ بار از مسیر غربی میگذرد.
از حدود هفت هزار کیلومتر کریدور شمال-جنوب، ۲۵۰۰ کیلومتر خطوط ریلی از طریق روسیه میگذرد و سپس به سه شاخه تقسیم میشود: دریایی بین بندرهای روسیه و ایران در خزر؛ مسیر غربی از طریق آذربایجان و محور شرقی از قزاقستان و ترکمنستان تا اینچهبرون در ایران؛ سرانجام با عبور از ایران این کریدور بندر چابهار را به مومبای هند متصل میکند.
آمار جدید شرکت راهآهن روسیه نشان میدهد از شاخهٔ غربی ۳.۶ میلیون تُن بار منتقل شده (افزایش ۳۷.۹ درصدی نسبت به سال گذشته)، از شاخهٔ شرقی ۳۵۳.۵ هزار تن (رشد ۸۰.۳ درصدی) و از طریق دریای خزر ۱۱۷.۷ هزار تن (رشد ۸۰.۵ درصدی).
بیشتر در این باره: ایران چه جاذبهای برای روسیه دارد؟اوکراین و متحدان غربیاش معتقدند عمدهٔ باری که از طریق دریا منتقل میشود، شامل تسلیحات و تجهیزات نظامی و همچنان کالاهایی است که ورود آن به روسیه بهدلیل تحریم ممنوع شده است.
همزمان کانال تلگرامی روسایراناکسپو، ارائهدهندهٔ خدمات ویژهٔ همکاریهای تجاری-اقتصادی روسیه و ایران، آمار شرکت راهآهن و در پی آن صداقت رسانههای مزبور را زیر سؤال برده و ادعا کرده شرکت راهآهن آمار خود را دستکاری کرده تا تصمیم کرملین برای سرمایهگذاری در مسیر ریلی رشت-آستارا را توجیهپذیر کند.
این در حالی است که بهعقیدهٔ کارشناسان این شرکت، شاخهٔ شرقی کریدور شمال-جنوب به این دلیل مسیر اصلی شده که برخلاف ترکمنستان، گمرک آذربایجان تحریمهای وضعشده علیه روسیه را رعایت میکند (و یا برای چشمبستن به محتوای بار بیشتر رشوه میگیرد).
سکوت پوتین دربارهٔ کشیدهشدن جنگ به خاک روسیه
در هفتههای اخیر حملات پهپادی و حتی درگیریها در خاک روسیه بهطور چشمگیر افزایش یافته اما خبرهای آن بهندرت در رسانههای مرتبط با کرملین دیده میشود.
پنجشنبهٔ گذشته که شهر شبکینو در استان بلگورود هدف سنگینترین حمله با موشکهای گراد قرار گرفته بود، ولادیمیر پوتین با خانوادههای پرفرزند دیدار کرد و موضوع مورد بررسی در شورای امنیت ملی روسیه به روابط میانقومی اختصاص یافت.
حتی روزی که چندین پهپاد به ساختمانهای مسکونی در مسکو پرتاب شد، رئیسجمهور روسیه تنها ۱۲ ساعت بعد و با بیمیلی کاملاً مشهود به شرح دیدگاههای خود دربارهٔ «رقابت روسیه و اوکراین پس از فروپاشی اتحاد شوروی» پرداخت.
تا پایان چهارشنبه ولادیمیر پوتین وقت نکرد به تخریب سد نواکاخوفکا در اوکراین و حتی مصائب بشردوستانه و زیستمحیطی، که این فاجعه در مناطقی که گویا ضمیمهٔ روسیه شده به وجود آورده است، واکنشی نشان دهد.
درحالیکه حکومت رویکرد مشخصی را پیگیری نمیکند، فشار بر مخالفانش را بهطور کمسابقه افزایش داده و به کوچکترین بهانه مخالفان رژیم روانهٔ زندان میشوند. بوگدان زیزا، هنرمند اهل کریمه، بهدلیل اینکه به ساختمان شهرداری رنگ زرد و آبی پاشید، به تروریسم متهم و به ۱۵ سال زندان محکوم شد.
تحلیلگران معتقدند عدمواکنش رئيسجمهور و سایر نمایندگان حکومت روسیه به داغترین چالشهای روز تلاش برای القای این حس در میان شهروندان روس است که گویا مشکل خاصی رخ نداده است.
«زیر نظر پوتین، سیستم سیاسی به جای اینکه بر ارزیابی درست و یافتن بهترین راهحل یک چالش متمرکز باشد، منابع خود را به رفع مسئولیت از خود اختصاص داده است. حدوداً تا اواخر تابستان پوتین میگفت "هنوز بهطور جدی جنگ را آغاز نکردهایم"؛ گویا ورق بُرد در آستین دارد اما بهدلیل دلسوزی آن را بیرون نکشیده است. اما عبور از خطوط قرمز متعدد کرملین ازجمله عقبنشینی از خارکیف و خرسون، انفجار در پل کریمه، ترور دریا دوگینا و ولادلن تاتارسکی و سرانجام حملات به خاک روسیه و حتی مسکو و کرملین، هیچ واکنش ملموسی در پی نداشته و در سکوت پوتین، یارانش صرفاً کوشیدهاند شکستها را کماهمیت و روسیه را قربانی توطئهٔ جهانی جلوه دهند.»
«گزینهای که پوتین انتخاب کرده "حفظ آرامش" است: سکوت، تحریف واقعیت، پیروزیخواندن هر شکست چراکه معتقد به صبر و تحمل ملت و حمایت صاحبان قدرت است و ضمناً گزینهٔ خوب و آمادگی برای مقابله با چالشها را در اختیار را ندارد. در عین حال سکوت پوتین نشان میدهد مردم روسیه در شرایطی که نیازمند حمایت حکومت هستند، با حکومتی سردرگم و ناتوان مواجه شدهاند.»
در روز تولد آلکسی ناوالنی، مخالف زندانی پوتین و مبارز با فساد مالی، راهپیماییهایی در خارج روسیه برگزار شد. در داخل روسیه دهها نفر که در تظاهرات انفرادی شرکت کرده بودند، بازداشت شدهاند. در میدان سرخ مسکو زنی بازداشت شد که بادکنکی با نوشتهٔ تولد مبارک در دست داشت.
«روستای تزار پوتین»
جنجالیترین گزارش تحقیقی هفتهٔ گذشته به مجموعهای از اقامتگاههای مجلل اختصاص یافته که در کنار سکونتگاه رسمی رئیسجمهور روسیه در حومهٔ مسکو ساخته شده است. «ولادیمیر پوتین همچون امپراتورهای روس برای خود و بستگانش روستایی مجلل احداث کرده است». همین روستای تزاری ایستگاه اصلی خط راهآهن محرمانهٔ ویژهٔ رئیسجمهور روسیه است که پیشتر وجود آن افشا شده بود.
سه نشریهٔ مخالف دولت در روسیه در همکاری با «پروژه گزارشهای فساد مالی و جنایات سازمانیافته» و با دستیابی به مکاتبات شخصی کریل شامالف، داماد پیشین پوتین، از ماجرای احداث «روستای تزار پوتین» و استفادهٔ سران حکومت روسیه از مراکز مالی فراساحلی برای فرار از مالیات و غارت اموال افراد تنبیهشده پرده برمیدارند.
براساس این گزارش، خانههای مجلل در نووا- اوگاریوا جهیزیهٔ دو دختر پوتین بود، اما مالک رسمی آن شرکت ارمیرا مستقر در قبرس است. قبلاً نشریهٔ پروئکت در گزارشی تحقیقی افشا کرده بود این شرکت بهعنوان «کیف پول ولادیمیر پوتین» عمل میکند.
قیمت هر قطعهزمین در این مجتمع بهطور متوسط ۳۲۵ میلیون روبل معادل چهار و نیم میلیون دلار ارزیابی شده است. در یکی از این قطعهها برای کاترینا دختر کوچک پوتین و کریل شامالف، پسر یکی از دوستان نزدیک رئیسجمهور روسیه، خانهای چهارطبقه با مساحت ۱۸۰۰ متر مربع ساخته شده است. هر لوستر آن ۷۲ هزار یورو خریداری شده و در میان سایر اموال این زوج، تابلوی نقاشی ایوان شیشکین دیده میشود که بهگفتهٔ صاحبنظران، ارزش آن ممکن است چند میلیون دلار باشد.
لیودمیلا، همسر سابق پوتین، نیز با همسر جدیدش در «روستای تزاری» اقامت دارد. سایر اقامتگاههای خانوادگی پوتین پیش از آغاز جنگ و وضع تحریمهای گسترده علیه روسیه در فرانسه و سوئیس قرار داشت. در فاصلهٔ اندکی از «روستای تزاری»، اقامتگاه دمیتری مدودف، قائممقام دبیر شورای امنیت ملی و رئيسجمهور پیشین روسیه، و همچنین خانهٔ اصلی گنادی تیمچنکو، یکی از دوستان نزدیک پوتین، قرار دارد.
احتمالاً همین خانهها هدف اصلی پهپادهایی بود که اخیراً به مسکو حملهور شده بودند.
بیشتر در این باره:
مرور رسانههای روسیه؛ از آشپزی برای پوتین تا شاخشدن برای نظامیان بلندپایهمرور هفتگی رسانههای روسی؛ قانون جدیدی که میتواند هر شهروند روسیه را «مأمور بیگانه» معرفی کندمرور هفتگی رسانههای روسی؛ تغییرات معنادار فعالیتهای رسمی پوتین در یک سال اخیر