در واکنش به اعلام عدم پایندی ایران به برجام از سوی رئیس‌جمهور آمریکا، حسن روحانی اعلام کرد اگر روزی منافع ایران در توافق اتمی وین تأمین نشود و طرف مقابل درباره این توافق اقدامی انجام دهد، جمهوری اسلامی «لحظه‌ای درنگ نخواهد کرد و به آن پاسخ خواهد داد».
رئیس‌جمهور ایران شامگاه جمعه ۲۱ مهرماه در یک سخنرانی مستقیم تلویزیونی، اعلام کرد که جمهوری اسلامی تا زمانی که از منافع توافق اتمی وین برخوردار باشد به این توافق پایبند است.
او در عین حال گفت که اگر روزی منافع جمهوری اسلامی تأمین نشود، «ایران لحظه‌ای درنگ نخواهد کرد و به آنها پاسخ خواهد داد».
ساعاتی پیش از این سخنان، رئیس‌جمهور آمریکا اعلام کرده بود که« اگر نتوانیم با همکاری کنگره و متحدان توافق هسته‌ای را اصلاح کنیم به آن پایان می‌دهیم».
در مقابل آقای روحانی اعلام کرد که توافق اتمی وین معاهده‌ای است که بر اساس قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل تأیید شده و «یک سند دوجانبه بین ایران و آمریکا» نیست که آمریکا درباره آن «هر گونه خواست رفتار بکند».
او تأکید کرد که «هیچ بند و تبصره و ماده‌ای به برجام کم و اضافه نخواهد شد».
ساعاتی پیش از سخنرانی رئیس‌جمهور آمریکا، سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز اعلام کرده بود که «انتخاب‌های ایران بسیار گسترده است» و «در صورت ضرورت» شامل «پایان دادن به کلیه تعهدات» در زمینه توافق اتمی خواهد شد.
وزیر خارجه ایران نیز پیش از این گفته است که «برجام تنها انتخاب ایران نیست»، گزینه‌های مقام‌های آمریکا «بی‌نهایت نیست و انتخاب‌های ایران هم محدود نیست».
آقای ترامپ در سخنان روز جمعه خود تصریح کرد که بر پایه اطلاعات متقنی که در اختیار او قرار گرفته، قادر به تأیید پایبندی ایران به توافق هسته‌ای نیست.
رئیس‌جمهور آمریکا همچنین با انتقاد شدید از رفتارهای سپاه پاسداران در منطقه و فراتر از آن و حمایت سپاه از اقدامات تروریستی، به وزارت خزانه‌داری اجازه داد این نهاد را به فهرست تحریم‌هایش اضافه کند.
در این زمینه حسن روحانی از به گفته او، «لحن بی‌ادبانه» دونالد ترامپ نسبت به سپاه پاسداران انتقاد کرد و آن را نیرویی خواند که در حال «مقابله با تروریسم» در منطقه است.
او در مقابل آمریکا را متهم کرد که جنگ‌های منطقه را «به وجود آورده است».
رئیس‌جمهور ایران در ابتدای سخنرانی خود همچنین گفت که رئیس‌جمهور آمریکا «جز فحاشی و اتهامات واهی حرف دیگری وجود نداشت»، و از دونالد ترامپ خواست که «هم در زمینه تاریخ و جغرافیا، و هم نسبت به تعهدات بین‌المللی و هم راجع به ادب و اخلاق و عرف جهانی و بین‌المللی بهتر بخواند».
آقای روحانی همچنین در پاسخ به گفته‌های رئیس جمهور آمریکا اعلام کرد که آیا «دولت ایران دیکتاتور است، یا دولت‌های مورد حمایت آمریکا که به صورت قبیله‌ای اداره می‌شوند و هیچگاه رنگ انتخابات را ندیده‌اند».
واکنشی به این بخش از سخنان رئیس‌جمهور آمریکا که با یادآوری رویدادهایی چون اشغال سفارت ایالات متحده در تهران در سال ۱۳۵۸، گفته بود که «تجاوزهای حکومت دیکتاتوری ایران تا به امروز ادامه داشته» و «بزرگترین قربانیان رژیم ایران را مردم این کشور هستند».
او در بخش دیگری از سخنان خود گفت که ملت ایران از صحبت‌های امشب رئیس‌جمهور آمریکا «غافلگیر نشد» ولی این سخنان «ملت را متحدتر کرد» و این سخنان نمی‌تواند بین ملت و دولت و رهبر ایران فاصله بیندازد.
تماس تلفنی روحانی و رئیس‌جمهور فرانسه
اما پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری ایران خبر داد که حسن روحانی و رئیس‌جمهور فرانسه در تماس تلفنی بر ادامه پایبندی طرفین به توافق اتمی وین تأکید کرده‌اند و امانوئل مکرون گفته است که اتحادیه اروپا و فرانسه «قاطعانه از برجام دفاع می‌کنند».
بر اساس این گزارش، حسن روحانی شامگاه جمعه ۲۱ مهر، در تماس تلفنی با رئیس‌جمهور فرانسه، با اشاره به تصمیم احتمالی آمریکا درباره توافق اتمی وین اعلام کرد که «مخلوط کردن تعهدات چندجانبه و بین‌المللی با اختلافات داخلی آمریکا می‌تواند برای اعتماد جهان بسیار خطرناک باشد».
او با تأکید دوباره بر اینکه «برجام به هیچ وجه قابل مذاکره نیست» افزود که «نباید اجازه داد رئیس‌جمهور آمریکا و یا کنگره این کشور دست به اقدامات نادرستی علیه برجام بزنند».
آقای روحانی گفت: «متأسفانه دولتی در آمریکا حاکم است که نمی‌خواهد نه تنها نسبت به برجام بلکه در قبال برخی دیگر از تعهدات و مقررات بین‌المللی پایبند باشد و این شیوه لطمه جدی به اصل میز مذاکره در عرصه جهانی وارد می‌کند».
او همچنین اعلام کرد که اتحادیه اروپا و ایران باید با همکاری یکدیگر «در برابر اقدامات مخرب و نادرست نسبت به برجام ایستادگی کنند».
در این زمینه بر اساس گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری ایران، رئیس‌جمهور فرانسه از ایران خواسته است که «به رغم تلاش‌های واشینگتن، به همکاری خود با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ادامه داده و به تعهداتش در برجام پایبند بماند».
امانول مکرون اعلام کرد که اتحادیه اروپا و فرانسه «قاطعانه از برجام دفاع می کنند و به اجرای کامل آن متعهد هستند».
براساس این گزارش، رئیس‌جمهور فرانسه همچنین سیاستهای کاخ سفید در قبال برجام را «ناشی از اختلافات داخلی واشنگتن برشمرد و بار دیگر از واشنگتن خواست به تعهداتش پایبند بماند».
ساعتی پس از این گزارش رهبران آلمان، فرانسه و بریتانیا، در بیانیه‌ای مشترک در واکنش به راهبرد جدید آمریکا، نسبت به اقدامات آسیب‌زننده به توافق هسته‌ای از جمله اعمال دوباره تحریم‌ها هشدار دادند.
فدریکا موگرینی، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا، نیز پس از سخنرانی آقای ترامپ اعلام کرد که پایان دادن به برجام وابسته به تصمیم یک کشور نیست، و تأکید کرد که اکنون به روندی جمعی برای حفظ برجام نیاز است.
با اعلام عدم پایندی ایران به برجام از سوی دونالد ترامپ، کنگره آمریکا ۶۰ روز فرصت خواهد داشت تا در مورد اعمال تحریم‌های جدید بر ایران تصمیم‌گیری کند.