با گذشت ۱۰ ماه از آغاز تهاجم نظامی روسیه علیه اوکراین، کرملین تلاشهای خود را برای تقویت وجههٔ ولادیمیر پوتین دوچندان کرده است. این در حالی است روسیه با چالشهای روزافزون روبهروست و از نفوذ مسکو در میان متحدان سنتیاش بهشدت کاسته شده است.
کرملین خواستار «خبرهای خوش» است
منابع آگاه میگویند دفتر ریاستجمهوری روسیه به سازمانهای دولتی و رسانههای مورد حمایتش دستور داده «خبرهای خوش» جمعآوری کنند تا «نگرانیهای روزافزون و خستگی شهروندان روسیه از جنگ جبران شود».
براساس این گزارش، ولادیمیر پوتین باید «در اذهان عمومی اخبار مثبت و مورد اعتماد را تداعی کند»؛ مشارکت اخیر رئيسجمهور روسیه در افتتاح مجتمع پرورش بوقلمون، اعطای نشانهای ملی به قهرمانان جنگ، جلسهٔ علنی با مدیریت روساتم و روستک که آخرین دستاوردهای علمی-فنی را به او ارائه کردند و کلنگزنی جادهٔ جدید از برنامههاییست که از دید کرملین، باید «دستگاه پروپاگاندا را که به سرعت طرفداران خود را از دست میدهد و بهسختی استدلالهایی به نفع جنگ پیدا میکند، تقویت کند».
«به دلیل کمبود خبرهای خوب» و «برای پرهیز از سؤالهای دشوار» مرتبط با شکستهای متوالی ارتش روسیه در جبهه، بسیج نیرو برای اعزام به اوکراین و تهدید از دست دادن قلمرویی که کرملین مدعی است ضمیمهٔ خاک روسیه شده ولادیمیر پوتین را ترغیب کرده ارائه گزارش سالانه به پارلمان را به سال آینده موکول کند؛ برای نخستین بار طی ۱۰ سال گذشته کنفرانس بزرگ مطبوعاتی سالانه او و «ارتباط مستقیم با شهروندان» روس نیز لغو شده است.
برخی گزارشها حاکی است لغو برنامههای سالانهٔ پرسش و پاسخ ولادیمیر پوتین به آن دلیل است که او «از حرف زدن برای مخاطبان داخلی خسته شده و احساس میکند پیامهایش به مخاطبان خارجی گوش شنوا نخواهد داشت». اما با عدم ارائهٔ گزارش به پارلمان، رئیسجمهور روسیه قانون اساسی را نقض کرده و البته «نیرویی وجود ندارد که او را پاسخگو کند اما برهم زدن نظم که از مهمترین اصول رژیم پوتین بوده، این رژیم را تضعیف میکند».
البته مفهوم نظم و حقوق در روسیه که به عقیدهٔ مدافع سرشناس حقوق بشر در روسیه «با ترویج ایدههای امپریالیستی به دولتی فاشیستی تبدیل شده» کاملاً تحریف شده است. از نمونههای بارز، تصویب لایحهای توسط دومای روسیه است که به قاضی اجازه میدهد هر مجرمی که ثابت کند «در راستای منافع ملی روسیه» مرتکب جنایات شده را از مسئولیت کیفری تبرئه کند.
کانالهای تلگرامی طرفدار جنگ در روسیه از سختترین منتقدان رویکرد نظامیان روس در اوکراین بودهاند. پس از اینکه رئیسجمهور و وزیر دفاع روسیه با صاحبان این کانالها دیدار کردند، نوشتههای انتقادی متوقف شد و آنها حتی از شکستهای ارتش روسیه احساس غرور میکنند.
ولادیمیر پوتین «جنگ را دوست دارد»
بسیاری از خبرنگاران متوجه شدهاند رئيسجمهور روسیه همواره به سؤالات مرتبط با عملیات نظامی در اوکراین و همچنین راجع به جنگ هستهای پاسخهای مشروح میدهد اما از سؤالات دربارهٔ راههای پایان این جنگ و مذاکره با کییف فراری است.
به عقیدهٔ تحلیلگران، یکی از دلایل این رویکرد، گنگ بودن اهداف جنگ است که چندین بار تغییر کرده و از «خلع سلاح و نازیزدایی اوکراین» به «آزادسازی دونباس» تقلیل یافته و حتی اکنون بیشتر منجمد کردن جنگ در حال کنونی هستند. اما برخی منابع نزدیک به ولادیمیر پوتین میگویند رئیسجمهور روسیه به جنگ علاقهمند شده و «مانند بازی کامپیوتری، از روند آن لذت میبرد، نه لزوماً از نتایج آن».
خوانندهٔ رپ که بارها به سفارش کرملین، از جمله علیه مخالفان آهنگ سروده، در تلویزیون ملی گفت اوکراین به کشتارگاه سربازان روس تبدیل شده و هیچکس نمیفهمد روسیه در اوکراین به دنبال چیست
روسیه، گرفتار میان ارمنستان و آذربایجان
از دید رسانههای روسی، تشدید تنشها میان ارمنستان و آذربایجان که حافظان صلح روسیه را مجبور کرده میان جناحهای درگیر در دالان لاچین سپر شوند، از مهمترین رویدادهای هفتهٔ گذشته بود.
از گزارشها برمیآید موقعیت روسیه به عنوان ضامن صلح بین آذربایجان و ارمنستان بهشدت متزلزل شده: باکو و ایروان بیشتر به میانجیگری اروپا گرایش نشان میدهند و حافظان صلح روسیه که رسانههای نزدیک به دولت آذربایجان آنها را صراحتاً «اشغالگر» میخوانند، عملاً گروگان سیاست مسکو شدهاند که بهشدت در تلاش است وضعیت موجود را حفظ کند چراکه با هر گام، اعتبارش بیش از پیش زیر سؤال میرود: «با توجه به وضعیت روسیه در جبهههای اوکراین، مسکو خواهان آن است تا قرهباغ باعث دردسر نشود اما چنین گزینهای در دسترس نیست. چراکه اکنون باکو زمام امور را در دست گرفته و میکوشد وضعیت را به نفع خود تغییر دهد. روسیه چارهای ندارد جز اینکه مطالبات آذربایجان را بپذیرد و دیگر هیچگاه قادر نخواهد بود موقعیت مطلوب خود را احیا کند.»
قائم مقام رئیس آکادمی نظامی روسیه معتقد است روسیه باید پس از اوکراین، «مسئلهٔ آذربایجان را حل کند اما اکنون چنین امکانی را ندارد»
کاهش اخبار مرتبط با ایران
هفتهٔ گذشته سفیر جمهوری اسلامی در مسکو کنفرانس سالانه با خبرنگاران برگزار کرد؛ عباس جوما -خبرنگاری که به دلیل «مساعدت به توافق پهپادی روسیه و ایران» در فهرست سیاه آمریکا قرار گرفته- به طور مشروح آن را پوشش داد.
اما برخلاف هفتههای پیشین، خبرهای مرتبط با ایران -غیر از خبرهای ارسال محمولهٔ جدید پهپادهای ایرانی به روسیه- کمتر مورد توجه رسانههای روسی طی هفتهٔ گذشته قرار گرفت و این در حالی است که طی این هفته رئیس سازمان فضایی روسیه در سفر به ایران توافقی جدید برای ساخت ماهواره امضا کرد و دادستان کل روسیه برای نخستین سفر چنین مقامی به تهران، صراحتاً خواستار همکاری مسکو و تهران در سرکوب جنبشهای اعتراضی شد.
روزهایی که ایران اعدام معترضان جوان را آغاز کرد، روسیه برای نخستین بار دادستان کل را برای «دیداری کاری» به تهران اعزام کرد تا «دربارهٔ سرکوب معترضان تجربههایی تبادل کند».
مرور هفتگی رسانههای روسی
فشار اقتصادی یا افکار عمومی؛ کدامیک بر تغییر سیاست کرملین اثرگذارند؟مرور هفتگی رسانههای روسی؛ «چرا ایران برای ما مهم شده؟»مرور هفتگی رسانههای روسی؛ جنگی که یک کسری بودجه ۵۰ میلیارد دلاری روی دست پوتین گذاشترسانههای روسی در هفتهای که گذشت؛ آیا کییف تسلیم مذاکره میشود؟