وزیر خارجه سعودی برکنار شد؛ تغییرات گسترده در کابینه عربستان

عادل الجبیر وزیر امور خارجه پیشین، به سمت وزیر مشاور در امور خارجه منصوب شده و بدین ترتیب دیگر وظیفه‌ اجرایی در دستگاه دیپلماسی عربستان ندارد.

کابینه عربستان سعودی روز پنجشنبه، ششم دی، شاهد تغییراتی در راس برخی از وزارتخانه‌های کلیدی و هیئت‌های دولتی بود که می‌توان گفت، وزارت امور خارجه مهمترین نهاد شاهد تغییر در این کابینه است.

به گزارش خبرگزاری رسمی سعودی (واس)، در فرمانی که ملک سلمان بن عبدالعزیز پادشاه عربستان صادر کرد، ابراهیم العساف به سمت وزیر امور خارجه جدید این کشور منصوب شد.

العساف ۷۰ ساله مدرک دکترای خود را در رشته اقتصاد، از دانشگاه کلرادو در آمریکا اخذ کرده است. او پیش از این وزیر مشاور و عضو شورای وزیران سعودی بود. قبل از آن هم وزارت دارایی این کشور را عهده دار بود.

بنا بر این فرمان، عادل الجبیر وزیر امور خارجه پیشین، به سمت وزیر مشاور در امور خارجه منصوب شد و بدین ترتیب او دیگر عملا وظیفه‌ای اجرایی در دستگاه دیپلماسی عربستان ندارد.

الجبیر اردیبهشت ۱۳۹۴ همزمان با آغاز پادشاهی ملک سلمان، به وزارت امور خارجه عربستان سعودی منصوب شد. او از نزدیکان محمد بن سلمان ولی‌عهد این کشور به شمار می‌آید.

دوره حضور الجبیر در وزارت امور خارجه سعودی، دوره‌ای پر چالش و پر تحول بود. آغاز جنگ در یمن یکی از نخستین چالش‌هایی است که الجبیر در سمت وزارت امور خارجه با آن مواجه شد.

در این دوره همچنین سفارت عربستان در تهران و کنسول‌گری این کشور در مشهد مورد حمله معترضان به اعدام شیخ نمر النمر روحانی شیعه معترض عربستانی به اتهام «فعالیت‌های تروریستی» قرار گرفت. در پی آن بود که عربستان سعودی روابط خود را با ایران قطع کرد.

بحران قطر یکی از دیگر مواردی بود که در دوره وزارت امور خارجه قطر روی داد. شماری از کشورهای عربی و در راس آن‌ها عربستان سعودی، امارات متحده عربی، بحرین و مصر، قطر را به دخالت در امور داخلی خود و «حمایت از گروه‌های تروریستی» متهم کرده و تمام روابط خود را با دوحه قطع کردند.

کابینه عربستان سعودی زیر نظر پادشاه فعالیت می‌کند و پس از تغییرات ساختاری در سال ۲۰۱۵، متشکل از ۲۳ وزیر و هفت وزیر مشاور است.

پس از قتل جمال خاشقجی در کنسولگری سعودی در ترکیه، پادشاهی عربستان به‌ شدت تحت‌ فشار بین‌المللی قرار گرفت. بنا بر اطلاعاتی که به رسانه‌های آمریکا درز کرده است، سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا محمد بن‌سلمان، ولیعهد، را آمر قتل این روزنامه‌نگار سعودی می‌داند.​

تغییرات دیگر در کابینه سعودی

در تغییرات کابینه عربستان، ترکی بن عبدالله الشبانه به عنوان وزیر اطلاع رسانی منصوب شد.

الشبانه بازرگانی سعودی است که پیشتر سمت دولتی نداشت. او حدود ۲۰ سال پیش مسئول شبکه مبک در آمریکا بود و پس از آن به عنوان معاون رئیس این شبکه منصوب شد. او پس از خروج از شبکه مبک در تاسیس و مدیریت شماری از شبکه‌های تلویزیونی مشارکت کرد.

پیش از الشبانه، عواد بن صالح العواد وزیر اطلاع رسانی عربستان بود. البته در دوره پیش، از سعود القحطانی مشاور سابق دیوان پادشاهی و سرپرست کل مرکز مطالعات و امور اطلاع رسانی این دیوان، به عنوان موثرین شخص در زمینه اطلاع رسانی عربستان یاد می‌شد. او در ارتباط با قتل خاشقجی از سمتش برکنار شد.

برپایه فرمان پادشاه سعودی، شاهزاده عبدالله بن بندر بن عبدالعزیز به سمت وزیر گارد ملی منصوب شد. او پیش از این معاون امیر منطقه مکه بود.

برپایه همین فرمان، حمد بن محمد آل الشیخ به وزارت آموزش عربستان رسید. او پیش از این مشاور دیوان پادشاهی و معاون وزیر آموزش بود.

برپایه فرمان صادره از سوی ملک سلمان، روسای برخی هیئت‌های دولتی از جمله هیئت ورزش و هیئت تفریح هم تغییر کردند. روسای برخی از استان‌ها نیز تغییر کردند.

تا کنون میزان تاثیر تغییرات صورت گرفته بر سیاست‌های عربستان سعودی به ویژه در زمینه دیپلماتیک مشخص نیست. اما این احتمال وجود دارد که بحران‌های روی داده به ویژه پس از ماجرای قتل جمال خاشجقی از دلایل این تغییرات باشد.