شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی غروب چهارشنبه ۱۸ خرداد با اکثریت آراء قطعنامه‌ای علیه ایران به تصویب رساند که در آن از عدم همکاری تهران با این نهاد انتقاد شده است.
ایران متهم است که به سوالات آژانس در مورد ذرات اورانیوم یافت شده در سه مکان هسته‌ای اعلام نشده خود پاسخ نداده است.
بر اساس گزارش خبرگزاری‌ها، ۳۰ کشور به این قطعنامه رای مثبت دادند، چین و روسیه با آن مخالفت کردند و کشورهای هند، پاکستان و لیبی نیز به آن رای ممتنع دادند.
در این قطعنامه «ابراز نگرانی عمیق» شده که ایران در زمینه توضیح پیرامون منشاء ذرات اورانیوم یافت‌شده همکاری کافی نداشته است و از تهران خواسته شده که «بدون فوت وقت» با آژانس همکاری کند.
آژانس روز ۹ خرداد در گزارشی به شورای حکام گفته بود که ایران پاسخ‌های محدودی به سوالات قدیمی این نهاد در مورد منشاء ذرات اورانیوم پیدا شده در سه سایت هسته‌ای اعلام نشده خود داده است.
آژانس افزوده بود: «ایران توضیحاتی ارائه نکرده است که در ارتباط با یافته‌های آژانس در آن سایت‌ها، از لحاظ فنی معتبر باشند. موضوعات پادمانی مربوط به این سه مرکز همچنان حل نشده باقی مانده‌اند».
بازرسان آژانس تاکنون سه محل «مشکوک» را در ایران شناسایی کرده‌اند که یک مورد آن در مریوان، یک مورد در تورقوزآباد در حومه تهران، و یک مورد نیز در ورامین است که این دو سایت اخیر «در سال‌های ۲۰۰۳ و ۲۰۰۴ احتمالا با هدف از بین بردن رد اورانیوم تخریب شده‌اند».
ایران اسفند پارسال توافق کرده بود که در یک بازه زمانی سه‌ماهه به سوالات آژانس درباره منشاء اورانیوم در سایت‌های اعلام نشده خود پاسخ شفاف بدهد، ولی گزارش جدید آژانس نشان می‌دهد که ایران به تعهد خود عمل نکرده است.
واکنش آمریکا پیش از تصویب قطعنامه
پیش از این، نماینده آمریکا در آژانس روز چهارشنبه گفت که از کار انداختن دو دوربین نظارتی این نهاد توسط تهران، «تأسف‌آور» است و «نتیجه معکوس» به بار خواهد آورد.
لورا هولگیت پیش از آغاز رای‌گیری پیش‌نویس قطعنامه تاکید کرد که چنانچه ایران قصد داشته باشد در واکنش به تصویب احتمالی این قطعنامه، شفافیت در مورد فعالیت‌های هسته‌ای خود را کاهش دهد، صرفا بر «روند دیپلماتیکی» که طرف‌ها در پی آن هستند، تاثیر منفی خواهد گذاشت.
بیشتر در این باره: ایران دو دوربین «فراپادمانی» آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را خاموش کرداو که در نشست ۳۵ عضو شورای حکام سخن می‌گفت افزود که «ما به دنبال تشدید تنش (با ایران) نیستیم».
خانم هولگیت همچنین ضمن ابراز نگرانی از کوتاهی مکرر ایران در ارائه توضیحات معتبر به آژانس در ارتباط با پرسش‌های باقی‌مانده درباره منشاء ذرات اورانیوم یافت‌شده در سه سایت اعلام‌نشده، از شورای حکام خواست تا ایران را بابت تعهدات پادمانی‌اش بازخواست کند.
او از تلاش حرفه‌ای و بی‌طرفانه آژانس برای نظارت بر پایبندی ایران به تعهداتش و به‌ویژه اقدامات گسترده مدیرکل آژانس برای گفت‌وگو با ایران با هدف روشنگری و یا پاسخ‌گویی به پرسش‌های قدیمی این نهاد در مورد منشاء اورانیوم یافت‌شده در سه تاسیسات اعلام نشده، شامل تورقوزآباد، ورامین و مریوان، قدردانی کرد.
بیشتر در این باره: آژانس: ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران به ۱۸ برابر حد مجاز در برجام رسیده استنماینده آمریکا تصریح کرد که بر اساس گزارش روشنگرانه مدیرکل آژانس، ایران هنوز برای حل نگرانی‌های جدی و قابل توجه پادمانی مربوط به فعالیت‌ها و مواد هسته‌ای اعلام نشده، همکاری لازم را انجام نداده است.
او یادآور شد که در ژوئن ۲۰۲۰ و در پی مخالفت ایران با بازرسی آژانس از دو مورد از تاسیسات یاد شده، شورای حکام آژانس در مصوبه‌ای از ایران خواسته بود تا «بی‌درنگ» با این نهاد همکاری کند.
به گفته نماینده آمریکا، از آن تاریخ تاکنون آژانس فرصت‌های متعددی در اختیار ایران قرار داده است تا به سوالات مربوط به این سه سایت اعلام نشده پاسخ دهد.
خانم هولگیت افزود متاسفانه ایران نه تنها در ارتباط با یافته‌های آژانس در این تاسیسات پاسخ فنی معتبر و قابل اتکایی ارائه نداده، بلکه در مورد محل فعلی نگهداری مواد هسته‌ای و تجهیزات آلوده به این مواد که طبق ارزیابی آژانس در سال ۲۰۱۸ از تاسیسات تورقوزآباد جابه‌جا شده‌اند، نیز پاسخ‌گو نبوده است.
نماینده آمریکا با استناد به گزارش اخیر رافائل گروسی همچنین تاکید کرد که ایران علاوه‌بر مسائل یاد شده و به‌رغم تعهدات خود در قبال پروتکل الحاقی از اعلام فعالیت‌های هسته‌ای و مواد هسته‌ای مرتبط با آن در تاسیسات شیان لویزان به آژانس خودداری کرده است.
او افزود: «ما عمیقا نگران هستیم که آژانس در گزارش خود گفته است نمی‌تواند صحت و یا کامل بودن اطلاعات ارائه شده از سوی ایران را تایید کند و در موقعیتی نیست که بتواند صلح‌آمیز بودن کامل فعالیت‌های هسته‌ای ایران را تضمین کند».
خانم هولگیت تصریح کرد: «به همین منظور ما همراه سه کشور اروپایی پیش‌نویس قطعنامه‌ای را ارائه کرده‌ایم که از ایران می‌خواهد بی‌درنگ تعهدات قانونی خود را انجام دهد. برای حل این مشکل ایران باید تمامی اطلاعات و اسنادی را که آژانس درخواست کرده است در اختیار این نهاد قرار دهد».
آغاز نصب یک سانتریفوژ پیشرفته در نطنز
در همین حال، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز ۱۶ خرداد تایید کرد که ایران نصب سانتریفوژهای پیشرفته در تاسیسات نطنز را آغاز کرده است.
بنابر اعلام آژانس، ایران در راستای برنامه‌ای که از مدت‌ها پیش اعلام شده بود، نصب سانتریفوژهای پیشرفته آی‌آر-۶ را در یکی از بخش‌های تاسیسات زیرزمینی نطنز شروع کرده است.
در گزارش اخیر آژانس به شورای حکام که به رویت خبرگزاری رویترز رسیده است، ایران اکنون همچنین قصد دارد دو آبشار دیگر از این سانتریفوژهای پیشرفته را به مجموعه سانتریفوژهای خود اضافه کند.
پیش از تصویب قطعنامه و همزمان با رسانه‌ای شدن خبر خاموش کردن دو دوربین نظارتی آژانس، بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران، آژانس را به «عدم همکاری» و «سوءنیت» متهم کرده و هشدار داده بود که ایران اقدامات دیگری را نیز در نظر دارد.