گرانی به «قوت لایموت» رسید؛ هرچند زمزمه‌هایی برای افزایش قیمت نان در ماه‌های اخیر شنیده می‌شد، اما این موضوع هم مثل بنزین هر بار تکذیب شده است. حالا اما، خبر رسیده که با افزایش ۴۰ درصدی قیمت نان در استان خراسان‌رضوی، افزایش قیمت نان برای امسال رسماً کلید خورده است.
نان به عنوان پرمصرف‌ترین کالای سفره خانوار، همیشه جزو آخرین دسته از موج تورمی قرار گرفته است، زیرا تبعات اجتماعی افزایش قیمت نان برای حکومت سنگین تمام می‌شود به همین دلیل هم حساسیت روی نان و بنزین بیشتر از سایر کالاهاست و برای این کالا سالانه میلیاردها تومان یارانه پرداخت می‌شود.
منابع یارانه نان هر سال در تبصره ۱۴ بودجه پیش‌بینی می‌شود. از مجموع حدود ۶۶۰ هزار میلیارد تومان منابع پیش‌بینی شده در تبصره ۱۴، نان، دارو و سوخت، بیش از ۸۰ درصد از منابع تبصره ۱۴ را به خود اختصاص می‌دهند. مابقی منابع این تبصره صرف پرداخت یارانه نقدی و سایر هزینه‌های متفرقه مثل بهینه‌سازی مصرف سوخت یا مصارف شرکت ملی پالایش و پخش می‌شود.
امسال منابع یارانه نقدی در بودجه نزدیک به ۳۶۰ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده است. یارانه دارو ۶۹ هزار میلیارد تومان و یارانه نان هم ۵۶ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده است.
بیشتر در این باره: افزایش «ناگهانی» بهای نان در خراسان رضوی؛ «به‌مرور در تمام کشور اجرا می‌شود»در میانه اردیبهشت ماه امسال اعلام شد که یارانه نان را از ۵۶ هزار میلیارد تومان به ۱۰۵ هزار میلیارد تومان افزایش خواهد یافت. هرچند دلیل این افزایش یارانه اجرای طرح‌هایی مثل مدیریت هوشمندانه یارانه آرد و نان اعلام شد، با این حال اتحادیه نانوایان اعلام می‌کردند که چون هزینه‌های جانبی مثل برق، آب و گاز افزایش یافته، در نتیجه قیمت مصوب نان کفاف هزینه‌های آنها را نمی‌دهد.
سه‌گانه نان، دارو و بنزین
کسری بودجه امسال دولت از همان روزهای اول سال عیان شد. بنا به اذعان رحیم ممبینی، معاون بودجه سازمان برنامه، در سال جاری دولت با کسری بیش از ۷۹۴ هزار میلیارد تومان روبه‌روست.
دولت برای جبران این میزان از کسری بودجه دو راهکار بیشتر ندارد؛ یا قیمت سوخت را افزایش دهد و یا از طریق افزایش قیمت گاز صنایع، بالابردن مالیات‌ها و افزایش قیمت کالاهای اساسی کسری بودجه و مهم‌تر از آن کسری منابع تبصره ۱۴ را جبران کند.
پرونده افزایش قیمت بنزین همچنان باز است و ظاهراً این گزینه در صورت پیدا نشدن منابع مناسب برای جبران کسری بودجه قرار است در دستور کار قرار بگیرد.
گزینه دیگر برای جبران کسری بودجه، افزایش قیمت گاز صنایع و پتروشیمی هاست. موضوعی که طی ماه‌های گذشته به چالش بین دولت و صنایع تبدیل شده است. تصمیم به افزایش ۴۰ درصدی قیمت گاز صنایع و پتروشیمی‌ها به سقوط ۱۲۵ هزار واحدی بورس در اردیبهشت ماه امسال منجر شد.
با وجود پیش‌بینی افزایش قیمت گاز صنایع و پتروشیمی‌ها، بازهم منابع تبصره ۱۴ کسری بزرگ روبه‌روست. این کسری ناشی از تصمیمی است که دولت برای افزایش یارانه‌های نقدی در سال جاری گرفته است و یارانه نقدی را از ۴۵ هزار تومان به حداقل ۳۰۰ هزار تومان و ۴۵۰ هزار تومان افزایش داده است.
هرچند این تصمیم در راستای حمایت از اقشار آسیب‌پذیر صورت گرفته، اما منابع قابل اطمینانی ندارد. در نتیجه این افزایش یارانه علاوه بر تبعات تورمی که برجای خواهد گذاشت، باعث کسری منابع سایر منابع مثل دارو و سوخت شده است.
دوماه پیش حسینعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، در نامه‌ای «فوری» خطاب به وزیر بهداشت از کمبود داروهای استراتژیک و افزایش پرداختی از جیب شهروندان ابراز نگرانی کرده بود.
بیشتر در این باره: کمیاب‌شدن داروهای حیاتی در ایران؛ نرسیدن یارانه یا مافیای دارو؟
معیشت سخت‌تر می‌شود
میانگین قیمت نان در مشهد یک‌شبه ۴۰ درصد گران شد. این خبری است که طی روزهای گذشته منتشر شده است. این افزایش قیمت را اتحادیه نانوایان مشهد تأیید کرده و گفته است که به زودی در سایر استان‌های کشور هم قیمت نان گران خواهد شد.
آنطور که خبرگزاری‌های رسمی نزدیک به حکومت ایران گزارش کرده‌اند، نان بربری سنتی یارانه‌ای که تا پیش از این با قیمت ۸۵۰ تومان فروخته می‌شد ، به ۱۲۰۰ تومان افزایش یافته است. نان لواش از ۵۰۰ به ۶۰۰ تومان، تافتون سنتی یارانه‌ای از ۶۵۰ به ۹۰۰ تومان، سنگک یارانه‌ای هم از ۱۴۰۰ به ۲ هزارتومان رسیده است.
آخرین افزایش قیمت قیمت نان مربوط به مرداد ۱۴۰۰ است که دولت قیمت نان را ناگهان ۲۵ درصد گران کرد. در دوسال گذشته اگرچه قیمت نان ثابت مانده با این حال قیمت آن در برخی نانوایی‌ها متغیر بوده است.
بیشتر در این باره: آیا موج دیگری از تورم به‌دلیل گرانی‌های دستوری در راه است؟کاربران شبکه‌های اجتماعی می‌گویند، قیمت نان در اپلیکیشن‌های فروش آنلاین پرکاربرد در ایران با قیمت نانوایی‌های سنتی که آرد یارانه‌ای دریافت می‌کنند، فاصله قیمتی گاهی تا ۵۰ درصد بالاتر دارد. قیمت نان سنگک در برخی مناطق تهران تا ۲۵ هزار تومان هم به فروش می‌رسد.
نانوایان اعلام کرده‌اند که اگر قیمت نان افزایش نیابد، به دلیل افزایش هزینه‌های جانبی نانوایی، کیفیت نان کاهش خواهد یافت. در مقابل تورم بیش از ۵۰ درصدی شروع سال جاری شمسی هم معیشت بسیاری از خانوارها را با مشکل مواجه کرده است.
براساس گزارش سال گذشته مرکز آمارسرانه مصرف نان در ایران چیزی در حدود ۱۶۱ کیلوگرم است، این در حالی است که سرانه مصرف نان در سال ۱۳۹۲ بالغ بر ۹۷ کیلوگرم بوده است. این افزایش سرانه مصرف ناشی از کاهش سایر کالاها در سبد خانوار از جمله گوشت، لبنیات و پروتئین در سال‌های اخیر گزارش شده است.
برخی سایت‌های خبری در ایران، میانگین هزینه خرید نان یک خانواده چهار نفره را ماهیانه حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان گزارش کرده‌اند. با افزایش قیمت ۴۰ درصدی نان هزینه خانوارها برای خرید نان افزایش خواهد یافت.
کارشناسان می‌گویند، در صورت افزایش قیمت نان، فشار معیشتی بر خانوارهای کم‌درآمد برای تأمین نان بیشتر خواهد شد.