تصمیم دولت دونالد ترامپ مبنی بر داخل کردن نام سپاه پاسداران در فهرست «سازمانهای تروریستی خارجی» وزارت خارجه آمریکا (FTO) نه تنها تجارت شرکتها و مؤسسات خارجی با ایران، که طیف وسیعی از معادلات امنیتی و سیاسی و همچنین همکاریهای اطلاعاتی را در منطقه عمیقاً تحت تأثیر قرار خواهد داد.
آمریکا در سال ۲۰۰۷ نیروی قدس (شاخه عملیات برونمرزی سپاه) را در لیست شمول فرمان اجرایی ۱۳۲۲۴ قرار داده بود و وزارت خزانهداری دولت ترامپ نیز در ماه اکتبر سال ۲۰۱۷ سپاه پاسداران را به دلیل حمایت از تروریسم در شمول این فرمان اجرایی قرار داد. با این حال وزارت خارجه آمریکا تا کنون از قرار دادن رسمی مجموعه سپاه در فهرست سازمانهای تروریستی پرهیز کرده بود.
بیشتر در این باره: سپاه پاسداران در لیست تروریستی آمریکا؛ گمانه زنیها وپیامدهابا توجه به دامنه گسترده فعالیتهای اقتصادی و تجاری سپاه (علاوه ایفای نقش دفاعی در کنار ارتش) قرار دادن «مجموعه سپاه» در فهرست سازمانهای تروریستی خارجی میتواند بزرگترین اقدام واشینگتن علیه جمهوری اسلامی از زمان بازگشت تحریمها تلقی شود.
در چنین شرایطی آمریکا برای نخستین بار است که نیروهای نظامی یک کشور خارجی را در فهرست سازمانهای تروریستی قرار میدهد و به دلیل اهمیت خاص و تأثیر گسترده این حرکت است که جواد ظریف وزیر خارجه و رحیم جعفری فرمانده سپاه نسبت به «عواقب وخیم» چنین اقدامی هشدار فوری داده و تهدید به مقابله به مثل کردند.
آمریکا در حال حاضر دارای چندین پایگاه نظامی و دهها هزار نیرو در کشورهای همسایه ایران از جمله عراق، افغانستان، کویت، بحرین، قطر و عربستان سعودی است و این پایگاهها و نفرات در تیررس موشکهای جمهوری اسلامی قرار دارند.
ظرفیتهای سپاه
بخش بزرگی از هزینههای سپاه پاسداران در ردیفهای عادی اعتبارات دولتی قرار ندارند و از راه انجام فعالیتهای اقتصادی توسط نهادها و مؤسسات زیرمجموعه سپاه مانند «قرار گاه خاتمالانبیا» تأمین میشوند.
تعداد مؤسسات پیمانکاری، مالی، تجارت خارجی، تولیدی و سرمایهگذاری سپاه از یک هزار واحد بیشتر است و بسیاری از مؤسسات وابسته، دارای مؤسسات فرعی متعلق به خود هستند.
سازمانهای انتفاعی وابسته به سپاه، سهام مؤسسات دولتی، بنیادها و مجموعههای متعلق به بخش خصوصی را خریداری و در این مجموعهها هم دارای سهم شدهاند.
بخشی از این مؤسسات با برخورداری از حمایت سپاه زیر عنوان نیروهای مسلح فعالیت داشته و تأمین نیازهای دارویی و خوراکی کشور را بر عهده دارند. به عنوان مثال تأمین و تولید مرغ و تخم مرغ و واردات خوراک طیور و دام، عمدتاً توسط مؤسسات و تعاونیهای وابسته و یا مرتبت با نیروهای مسلح انجام میشود.
شماری از واحدهای اقتصادی و تجاری سپاه به عنوان «نیروهای مسلح» با ارتش و نیروی انتظامی در هم تنیده و به این دلیل همکاری شرکتهای خارجی با چنین مؤسساتی میتواند به عنوان همکاری با یک سازمان تروریستی تلقی شود.
نتایج اقدامات تلافیجویانه
نیروهای نظامی کشورها در صورت قرار گرفتن در صحنههای مشترک، بخصوص به منظور پرهیز از برخوردهای پیشبینی نشده، دارای کانالهای ارتباطی و اطلاعاتی و در بهترین شکل آمادگی برای همکاریاند.
بعد از اشغال عراق توسط آمریکا در ماه مارس سال ۲۰۰۳ نیروی قدس سپاه در عراق فعال شد و بر اساس شواهد موجود از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۷ (یعنی زمان قرار گرفتن نیروی قدس در شمول فرمان اجرایی ۱۳۲۲۴) نیروهای آمریکایی با نیروهای قدس در آن کشور ارتباط و همکاری داشتهاند.
گزارشهای متعدد از همکاری نیروهی نظامی ایران با نیروهای نظامی آمریکا در افغانستان نیز تاکنون انتشار یافته است.
با قرار گرفتن نام سپاه در فهرست سازمانهای تروریستی خارجی داشتن چنین روابطی همکاری با یک سازمان تروریستی تلقی و به دلیل داشتن تبعات قانونی عملاً امکانپذیر نخواهد بود.
از این پس برخورد احتمالی نیروهای آمریکایی با پایگاهها و نفرات سپاه، در داخل و خارج از خاک ایران، طبیعت متفاوتی یافته و مقابله با عوامل تروریستی تلقی میشوند.
در صورت مقابله به مثل جمهوری اسلامی با ارتش آمریکا و تروریست خواندن نیروهای مسلح آمریکایی مستقر در منطقه و کشورهای همسایه، مناسبات خصمانه دو کشور میتواند به آسانی در وضعیت قرمز و جنگ مسلحانه قرار بگیرند.
اگرچه سپاه در گذشته علاوه بر انجام دو حمله موشکی و توپخانه علیه قرارگاههای مجاهدین خلق در درون عراق، نیروهای داعش را در خاک سوریه مورد حمله موشکی قرار داده است، اما، با توجه به قدرت آتش آمریکا در منطقه، مبادرت به اقدامی مشابه علیه نیروهای آمریکایی، برای سپاه مترادف با خودکشی است.
اعلام تصمیم اخیر دولت ترامپ مبنی بر تروریست قلمداد کردن مجموعه سپاه که بعد از یک سال تأمل و در راستای سیاست «اعمال فشار حداکثری» علیه جمهوری اسلامی و بازوی مسلح آن صورت گرفته میتواند ضمن کاهش فاحش حجم همکاریهای تجاری و مالی مؤسسات خارجی با ایران، به افزایش سریع تنش سیاسی و نظامی مابین تهران و واشینگتن منجر شود.