چرا نام آزارگران جنسی را مطرح نمی‌کنیم؟

"من هم همین‌طور" از یک هشتگ در شبکه‌های اجتماعی شروع شد اما تا عمق جان بسیاری از زنان جهان نفوذ کرد؛ زنانی که مورد آزار جنسی قرار گرفته بودند. آن طور که جدیدترین آمار حاصل از یک پژوهش دانشگاهی در ایران نشان می‌دهد، در ایران، بیش از ۷۵ درصد زنان لااقل مورد آزار خیابانی قرار گرفته‌اند. اما در پی طرح هشتگ "من هم همین‌طور" تنها عده محدودی در شبکه‌های اجتماعی اعلام کردند که آنها هم آزار جنسی را تجربه کرده‌اند.

در برنامه صدایی دیگر، در هفته‌های گذشته به این موضوع پرداختم و از مخاطبان برنامه «صدایی دیگر» خواستم تا تجربه خود از آزار جنسی را مطرح کنند تا شاید به تدریج محدودیت سخن گفتن از این آزار از بین برود. سوده راد، فعال برابری طلب ساکن پاریس، تجربیات خود را با ما در میان گذاشته است.

چرا نام آزارگران جنسی را اعلام نمی‌کنیم؟

سوده راد: متاسفانه اولین بار است که می‌خواهم به صورت عمومی از تجربه آزار جنسی صحبت کنم. طبیعتا و متاسفانه من هم از سال‌های خیلی خیلی دور تجربه‌های مختلف آزار جنسی داشته‌ام، از خیابان، محیط کار و...

تلقی من از آزار جنسی‌‌ همان تعریفی است که به آن اعتقاد دارم. اینکه یک نفر بدون اینکه من بخواهم و بدون اینکه من قبول داشته باشم یا موافقت خودم را اعلام کرده باشم، وارد فضای زندگی شخصی من می‌شود؛ جایی که فضای کاملا خصوصی من است و تماس فیزیکی با من برقرار می‌کند یا الفاظ جنسی به کار می‌برد یا حتی در مورد صورت و بدن من، با لحن جنسی صحبت می‌کند، و این وقتی است که من رضایت ندارم و نمی‌خواهم این اتفاق بیفتد.

وقتی برای اولین بار یک نفر را می‌بینم و دست دادن و روبوسی ناگهان تبدیل می‌شود به یک بغل کردن خیلی خیلی محکم به طوری که در آن لحظه نفس من بند می‌آید برای اینکه طرف مقابل به بدن من فشار وارد می‌کند و این اتفاق در جمع هم می‌افتد. وقتی همان موقع می‌گویم: داشتم خفه می‌شدم چقدر محکم مرا بغل کردی، می‌گوید تو مثل دخترم می‌مانی و من دخترم را هم همین طور محکم بغل می‌کنم. یعنی بلافاصله تذکر من بابت اینکه «شما الان مرا مورد آزار جنسی قرار دادی و به من تعرض کردی» را می‌برد در فضای محرم و نامحرمی و مرا دختر خودش می‌داند.

یا یک جای دیگر، مثلا یک نفر هر بار که مرا جایی می‌بیند می‌گوید «قالی کرمون، هر دفعه می‌بینمت خوشگل‌تر شده‌ای» و این را بار‌ها و بار‌ها تکرار می‌کند و من بار‌ها و بار‌ها می‌گویم «آقای فلانی لطفا راجع به بدن من نظر ندهید» یا « آیا من باید نظرخواهی راه بیندازم» با حالت شوخی یا جدی به ایشان تذکر می‌دهم که این کار را نکنید! در حالی که آن آدم دسترسی به اطلاعات دارد و می‌داند آزار جنسی چیست و می‌داند در حال انجام چه کاری‌است .

خانم راد، آیا آزار جنسی صرفا منوط می شود به آن چیزی که در مواجهه حضوری دو فرد با همدیگر اتفاق می‌افتد؟

البته که نه. با گسترش استفاده از اینترنت متاسفانه آزار جنسی در اینترنت هم متاسفانه بسیار فراگیر شده. شدید‌ترین آزار جنسی که من شخصا تجربه کرده‌ام و مجددا از طرف یکی از افراد شهیر جامعه ایرانی خارج از ایران بوده، همین آزار جنسی اینترنتی بوده. ایشان تا وقتی که ما نزدیک بودیم هیچ گونه تعرضی نمی‌کردند و مرز‌ها کاملا مشخص بود. اما من بار‌ها و بار‌ها از طریق نرم افزارهای مختلف، حتی ایمیل، باید می‌نشستم و فانتزی‌های جنسی ایشان با خودم را می‌خواندم که تصور می‌کرد کجای بدن مرا دارد لمس می‌کند تصور می‌کرد چشم‌هایم چه شکلی است از موهای من تعریف می‌کرد. بار‌ها و بار‌ها من تذکر دادم و متاسفانه باید بگویم که همراه ایشان، پارتنر ایشان هم شروع کردند علیه من کار کردن! می‌گفتند که حتما ایراد از خودت است، اگر آمده‌ای چیزی از فلانی بِکَنی، بدان که تو را مثل یک دستمال کاغذی استفاده می‌کند و دور می‌اندازد. و در واقع، فقط آزار جنسی یک مرد نبود، آزار جنسی که علیه من انجام شد به عنوان یک ایراد من تلقی شد. و اتفاقی که در ‌‌نهایت افتاد این بود که من ایشان را همه جا بلاک کردم...

وقتی که ما در مورد ایران صحبت می‌کنیم، بحث قوانین، بحث بسیار بازدارنده‌ای برای زنان است. اما این طور که شما می‌گویید، هم شما و هم فرد آزاردهنده جنسی، هر دو خارج از ایران زندگی می‌کنید. آیا شما علیه ایشان شکایت کرده‌اید؟

نه، من تا به حال علیه هیچ آزارگر جنسی شکایت نکرده‌ام. نمی‌دانم باید بگویم خوشبختانه یا بدبختانه، و حتی همین الان هم که اسم این سه نفر را نمی‌آورم، و شاید شنونده‌ها هم از صدایم متوجه بشوند که نوعی استرس را تحمل می‌کنم، دلیلش این است که این افراد آزارگرانی هستند که شهرت و محبوبیت آن‌ها باعث می‌شود که آدم چندین بار فکر کند که آیا می‌خواهد نام آن‌ها را مطرح کند؟ در واقع، این افراد همراهان من هستند در یک گسترهٔ بزرگ و همه‌مان به آرمانی مشترک فکر می‌کنیم. ما در یک جبهه هستیم، برای مبارزه با یک ساختاری که به طور سیستماتیک، دارد حقوق بشر را نقض می‌کند و دشمن ما از هرگونه نقطه ضعف ما استفاده می‌کند. یک جایی، من با خودم فکر می‌کنم که اگر اسم آقای الف و ب و جیم و دال را بیاورم، اول اینکه باید از یک طرف، با سیل طرفداران آن فرد مقابله کنم و مثل هر جای دیگر در دنیا باید ثابت کنم که تقصیر من نبوده و من قربانی بوده‌ام. از طرف دیگر باید حواسم به این باشد که فردا قرار است جمهوری اسلامی، تمام گستره مبارزانی که صدای حق خواهیشان را بلند می‌کنند، در یک سبد بگذارد و بگوید این‌ها در روابط خودشان هم مشکل دارند و حتی کارهای خوبی که آن افراد آزارگر جنسی می‌کنند، متاسفانه به دید منفی دیده می‌شود.

الان شما مرا در موقعیت بسیار دشواری قرار دادید. در شرایطی که ما از زنان ایرانی می‌خواهیم که در مقابل آزارگران جنسی سکوت نکنند و در مورد آزاری که دیده‌اند صحبت کنند، یکی از فعالان برابری طلب که در محدودیت‌های جغرافیایی ایران هم قرار ندارد، از دشواری این تصمیم گیری حرف می‌زند. الان دقیقا زنان ایرانی باید چه کار کنند؟

این دقیقا انتخاب شخص من است که چه زمان و کجا راجع به آزارگرم صحبت کنم. ولی من همین الان هم در حال صحبت کردم در مورد آنهاست. می‌گویم سه نفر از مردهای بسیار مشهور جامعه مدنی و جامعه هنری ایرانی، آزارگران جنسی من بودند. جدای اینکه من فعال برابری طلب هستم یا نه، من در رادیویی که این همه شنونده دارد به اسم خودم راجع به این موضوع صحبت می‌کنم.

فکر می‌کنم خیلی فرق دارد معیارهایی که دخیل هستند در انتخاب صحبت کردن راجع به آزار جنسی، از جمله شرایط اقتصادی آن فرد، شرایط اجتماعی، شهری که در آن زندگی می‌کند، و از همه مهم ترفرهنگ حاکم. همین الان هم من مطمئنم بعد از اینکه حرف‌های من شنیده شود، افرادی هستند که به من بگویند: تقصیر خودت است. اگر این طوری درباره روابط جنسی صحبت نمی‌کردی یا اگر این طور راجع به آموزش سکسوالیته صحبت نمی‌کردی ما نمی‌گفتیم که تقصیر خودت بوده. ولی ما مطمئنیم که تقصیر خودت است.

امروز هشت سال و نیم از اولین آزار جنسی من گذشته و من، سوده راد، با اسم خودم و صدای خودم، دارم راجع به این موضوع صحبت می‌کنم و می‌گویم آزار جنسی باید متوقف شود و ما باید بتوانیم با امنیت کامل در مورد این اتفاق‌ها صحبت کنیم. باید شبکه‌های حمایتی داشته باشیم که اگر پس از صحبت کردن من در مورد قربانی آزار جنسی بودن، کسانی در آن شبکه‌ها از من حمایت کنند، و از همه مهم‌تر ما باید بخواهیم که عدالت اجرا بشود و اجرای عدالت را پله به پله دنبال کنیم.

وقتی یک نفر به آزارگری جنسی متهم می‌شود، کافی نیست. ما باید دنبال این باشیم که آیا دادگاه به موقع برگزار می‌شود یا نه، در دادگاه چه دفاعیاتی مطرح می‌شود، آیا محکومیت عادلانه است یا نه، آیا حکم اجرا می‌شود یا نه، به نظر من خیلی مهم است پس از این که من فردی را به آزار جنسی متهم کردم، تا پایان این فرآیند، بتوانم هم از خودم مراقبت کنم و هم شبکه‌های حمایتی داشته باشم که از من حمایت کنند تا وقتی عدالت اجرا شود. این اولین قدم من است و طبیعتا هر کس دیگری هم که بخواهد این کار را بکند و اولین قدم را بردارد، از روز‌ها و شب‌های سختی عبور می‌کند تا بخواهد به جایی برسد که با صدای بلند حرف بزند. من از همه دعوت می‌کنم که این قدم‌ها را بردارند و به جایی برسند که بتوانند با صدای بلند راجع به آن صحبت کنند. و من دوست دارم یک بار دیگر بگویم که همین الان که دارم با شما صحبت می‌کنم، دست‌هایم یخ کرده و صدایم گرفته. اصلا آسان نیست و ما این را می‌دانیم که اصلا آسان نیست و برای همین باید حتما از هم حمایت کنیم تا روزی که بتوانیم این فرهنگ تجاوز را براندازیم.»

مخاطبان گرامی رادیو فردا. شما هم می‌توانید – با محفوظ ماندن هویتتان- در مورد آزارگران جنسی صحبت کنید. شماره تلفن تان را به آدرس ای‌میل Zan@radiofarda.com بفرستید و ما با شما تماس خواهیم گرفت.