وزیر خارجه ایران در واکنش به گفته‌های رکس تیلرسون درباره سپاه پاسداران و شبه‌نظامیان شیعه در عراق، با دفاع از اقدامات برون‌مرزی جمهوری اسلامی، این اقدامات را در جهت «ثبات و آرامش» منطقه توصیف کرد.
آقای ظریف گفت که «مردم سوریه، عراق و اقلیم کردستان عراق با کمک ایران برابر داعش مقاومت کردند»، و مدعی شد که «اگر فداکاری‌های مدافعان حرم نبود الان در دمشق، بغداد و اربیل دولت داعش مستقر بود».
به گزارش خبرگزاری ایرنا محمدجواد ظریف، روز یکشنبه ۳۰ مهر، اعلام کرد که «ایران باعث ثبات و آرامش و مبارزه با تروریسم در منطقه است».
او اضافه کرد: «متحدان آمریکا که برای چپاول دلارهای نفتی آنها این خوش‌خدمتی و خوش‌رقصی‌ها را برای آنها انجام می‌دهند، عامل بی‌ثباتی و بحران در منطقه بودند».
وزیر خارجه ایران همچنین از مقام‌های آمریکا خواست که «هر چه زودتر دیدگاه غلط خود را اصلاح کرده و از حمایت عربستان سعودی در کشتار کودکان و سالخوردگان یمن دست بردارند».
ساعاتی پیش از این سخنان، وزیر خارجه آمریکا در ریاض، پایتخت عربستان سعودی، خواستار آن شده بود که «شبه‌نظامیان» ایرانی و شیعه مورد حمایت تهران خاک عراق را ترک کنند. او همچنین از کشورهای اروپایی خواسته بود تا تجارت با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را متوقف کنند.
سفر آقای تیلرسون به منطقه حاشیه خلیج فارس، بخشی از تلاش‌های ایالات متحده برای مقابله با نفوذ ایران شیعه در خاورمیانه، از جمله تقویت جبهه عربستان-عراق توصیف شده است.
فرماندهان پیشمرگه‌ها بارها سپاه پاسداران را متهم کردند که در جریان نبرد کرکوک نیروهای خود را در صفوف ارتش عراق و شبه‌نظامیان شیعه جای داده بود. قانونگذاران کرد همچنین از قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه، به طور مشخص نام بردند که سه بار به سلیمانیه سفر کرده و شدیداً به کردها درباره مقاومت مقابل ارتش عراق هشدار داده بود.
با این حال سرکنسولگری ایران در اربیل روز پنجشنبه ۲۷ مهر، مدعی بی‌طرفی ایران در منازعه بین دولت عراق و اقلیم کردستان شده بود.
دونالد ترامپ به تازگی راهبرد جدید خود در قبال ایران را اعلام کرده که بر اساس آن، سپاه پاسداران در فهرست تحریم‌های ایالات متحده قرار خواهد گرفت.
در این زمینه مایک پمپئو، رئیس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا، روز پنجشنبه ۲۷ مهر، ایران را کانون تهدیدات خاورمیانه نامیده و گفته بود که واشینگتن با فشار بر سپاه پاسداران و نیروی قدس، می‌خواهد مانع اقدامات مخرب جمهوری اسلامی شود.
۱۰ نامه ظریف به کمیسیون مشترک برجام درباره اقدامات آمریکا
وزارت خارجه ایران روز یکشنبه بخش‌هایی از هفتمین گزارش خود به مجلس درباره اجرای توافق اتمی وین که چهارشنبه ۲۶ مهرماه به کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ارسال شده را منتشر کرد.
در این گزارش، خودداری رئیس‌جمهور آمریکا از تأیید پایبندی جمهوری اسلامی به توافق هسته‌ای، «تخطی آمریکا از تعهدات برجام» توصیف شده است.
به گفته وزارت خارجه ایران، این اقدام دونالد ترامپ «می‌تواند بر ادامه اجرای تعهدات آن کشور طبق برجام خصوصاً اثربخشی نظام رفع تحریم‌های برجام تأثیر تعیین‌کننده داشته باشد و چنانچه این اقدامِ رئیس‌جمهور آمریکا منجر به نقض عملی تعهدات این کشور در قبال جمهوری اسلامی ایران شود، یا کنگره اقدام به بازگرداندن تحریم‌های هسته‌ای نماید، به‌معنای نقض فاحش برجام از سوی این کشور خواهد بود».
این گزارش بدون اشاره به جزئیات اعلام کرده که وزیر خارجه ایران در ۲۱ ماهی که از اجرایی شدن برجام گذشته است، در ۱۰ نامه به فدریکا موگرینی، مسئول کمیسیون مشترک برجام، به «موارد نقض و تخطی آمریکا» اعتراض کرده است.
کمیسیون مشترک برجام بر نحوه اجرای آن نظارت دارد و از نمایندگان آمریکا، روسیه، بریتانیا، چین، فرانسه و آلمان، نماینده ارشد اتحادیه اروپا و نماینده ایران تشکیل می‌شود.
دوناد ترامپ از دوران کارزار انتخاباتی خود از منتقدان سرسخت توافق هسته‌ای ایران بود و گرچه دولتش دو بار پایبندی ایران به مفاد برجام را تأیید کرده بود اما آقای ترامپ روز ۲۲ مهرماه از تأیید سوم سر باز زد و تهران را متهم کرد که به «روح برجام» پایبند نبوده است.
تصمیم دونالد ترامپ در مورد عدم تأیید پایبندی ایران به توافق هسته‌ای، فرصتی ۶۰ روزه را پیش پای کنگره آمریکا می‌گذارد تا در مورد برگرداندن احتمالی تحریم‌های ایران تصمیم‌گیری کند. تصمیمی که می‌تواند آینده برجام را به خطر بیندازد.
فدریکا موگرینی، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا، اعلام کرده که در اوائل ماه نوامبر در دفاع از توافق هسته‌ای به واشینگتن می‌رود تا قانونگذاران آمریکایی را به عدم کناره‌گیری از این توافق ترغیب کند.
رهبران آلمان، فرانسه و بریتانیا، سه کشور اروپایی حاضر در مذاکرات هسته‌ای نیز پس از اعلام راهبرد تازه آمریکا در قبال ایران، نسبت به اقدامات آسیب‌زننده به توافق هسته‌ای از جمله اعمال دوباره تحریم‌ها هشدار داده‌اند.