لینک‌های قابلیت دسترسی

خبر فوری
جمعه ۲ آذر ۱۴۰۳ تهران ۱۳:۳۳

تحلیلی بر انگیزه‌های اتمی ایران


نیروگاه اتمی بوشهر
نیروگاه اتمی بوشهر
تحلیلگران آمریکایی با گرایش های سیاسی مختلف و نیز تیم سیاست خارجی باراک اوباما، تقریبا همه بر این عقیده‌اند که حکومت ایران در پی دستیابی به سلاح هسته‌ای است؛ موضوعی که بارها آن را بیان کرده اند و بر آن پای فشرده‌اند.

این گروه از تحلیلگران و سیاستمداران، در اثبات نظر خود عمدتا می‌گویند: اگر چنین نیست، پس چرا جمهوری اسلامی عواقب ناگوار انزوای سیاسی و تحریم‌های فزاینده را به جان می خرد؟ چرا به دنبال توسعه آن نوع از تکنولوژی هسته‌ای است که محصول آن را می‌توان به آسانی و با قیمت ارزان‌تر در بازار آزاد خرید؟

نشریه «شورای سیاست خارجی آمریکا» در پی انتشار تازه ترین گزارش محمد البرادعی، مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی، بار دیگر به «برنامه اتمی ایران» پرداخته است و بار دیگر به سراغ پرسش‌های پیرامون این برنامه و پاسخ‌های احتمالی آن رفته است.

در مقاله موسسه پژوهشی شورای سیاست خارجی آمریکا آمده است، گزارش سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا در سال ۲۰۰۷ که می‌گوید «ایران چهار سال پیش، کوشش برای دستیابی به سلاح هسته‌ای را رها کرد»، ظاهراً به فراموشی سپرده شده است.

نکته مهم و نهفته که می‌توان از این گزارش استنتاج کرد، این است که سازمان‌های اطلاعاتی حتما مدارک مؤثقی درباره برنامه ایران برای ساختن سلاح هسته‌ای در اختیار داشتند.

جدا از گزارش اطلاعات ملی آمریکا، آنچه همگان می‌دانند، این است که ایران در دورنگه داشتن اطلاعات حساس هسته‌ای‌اش از دید آژانس بین المللی انرژی اتمی، سابقه‌ای طولانی دارد و هنوز اطلاعات لازم درمورد «مطالعات ادعایی» را در اختیار آژانس قرار نداده است.

این عدم شفافیت از سوی تهران موضع کسانی را که برنامه هسته‌ای آن کشور را سرپوشی برای تولید سلاح هسته‌ای می‌دانند، تقویت کرده است.

تازه‌ترین گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی می‌گوید، که ایران در مورد یک سوم اورانیوم غنی شده خود اطلاعی به آژانس نداده است و این خود به گمانه‌زنی‌ها درمورد تولید سلاح هسته‌ای در سال جاری میلادی در آن کشور دامن زده است.

جدا از این، همه کارشناسان بر این عقیده‌اند که برنامه هسته‌ای ایران برای تولید برق توجیه اقتصادی ندارد.

روسیه سوخت نیروگاه بوشهر را -که هنوز به طور کامل عملیاتی نشده- تامین خواهد کرد و ایران سوخت نیروگاه‌های هسته‌ای آینده‌اش را می‌تواند بازارهای جهانی بخرد. نکته دیگر اینکه تولید سوخت هسته‌ای در ایران پرهزینه و فاقد کارآیی است و همه منافع اقتصادی که ایران از این کار برای خود تصور می‌کند به باد خواهد رفت.

نشریه «شورای سیاست خارجی آمریکا» می‌گوید اگر همه پیامدهای ناگوار سیاسی و اقتصادی پیرامون برنامه هسته‌ای ایران درنظر بگیریم، این برنامه به هیچ وجه معقول نیست مگر اینکه ایران به دنبال سلاح هسته‌ای باشد.

موسسه پژوهشی شورای سیاست خارجی، در ادامه به برآوردهای اشتباه غرب درمورد برنامه هسته‌ای عراق اشاره می‌کند و از و رفتار صدام حسین که «برای بقای خود هیچ وقت آشکارا و بدون پرده، وجود سلاح‌های کشتار جمعی را در عراق در آخرین سال‌های قدرتش انکار نکرد» می نویسد.

در نتیجه -به نوشته نشریه «شورای سیاست خارجی آمریکا»- ممکن است مقام‌های ایرانی هم، رفتاری مانند رفتار "خودویرانگرانه" صدام حسین در پیش گرفته باشند. البته سرمایه‌گذاری در انرژی هسته ای و تنوع منابع انرژی برای ایران که هم جمعیت‌اش درحال افزایش است و هم می‌خواهد نفت بیشتری را برای صادرات داشته باشد، قابل توجیه است. ولی پیش کشیدن منابع عظیم نفت و گاز در ایران برای تخطئه کردن برنامه هسته‌ای ایران بی‌معنی است.

البته دلیل دیگری نیز ممکن است برای اصرار ایران برای برنامه غنی‌سازی‌اش وجود داشته باشد؛ ایران به ضمانت کشورهای غربی برای تامین سوخت هسته‌ای‌اش در آینده، به دیده شک و تردید می‌نگرد.

به نوشته موسسه پژوهشی شورای سیاست خارجی، در رابطه با برنامه هسته‌ای ایران سیاست داخلی ایران را نباید نادیده گرفت. همه‌پرسی‌های انجام شده در ایران -هرچند نمی‌توان به همه آنها اطمینان کرد- نشان می‌دهد که بیشتر مردم ایران از برنامه هسته‌ای این کشور حمایت می‌کنند.

برنامه هسته‌ای ایران ظاهرا به یک مسئله ملی تبدیل شده است و شماری در ایران بر این باورند که غرب می‌خواهد جلوی پیشرفت کشورشان را بگیرد.

گذشته از این اگر ایران برنامه هسته‌ای و پیشرفت‌های خود در زمینه تکنولوژی را به خاطر فشار کشورهای خارجی رها کنند، روحانیون ایران موقعیت خود را در ایران وخیم‌تر خواهند کرد.

مقاله موسسه تحقیقاتی شورای سیاست خارجی می‌گوید، بحث و بررسی خیلی کمی درباره اهداف ایران در دنبال کردن برنامه هسته‌ای‌اش صورت می‌گیرد. پیامدهای اختلاف فزاینده با ایران ناشناخته و ترسناک است؛ ازجمله دخالت‌های بیشتر ایران در عراق و افغانستان، حمله موشکی ایران علیه آمریکا و متحدانش در منطقه و افزایش سرسام آور قیمت نفت.

برخی بر این باورند که اگر ایران به سلاح هسته ای دست یابد، "رفتار و دخالت‌های زیان آورش" افزایش خواهد یافت و لذا نباید به ایران اجازه داد که به آستانه تولید سلاح هسته‌ای نزدیک شود.

در مقابل شمار دیگری از کارشناسان می‌گویند که هدف‌های فعلی ایران از پی‌گیری برنامه هسته‌ای‌اش مهم نیست، زیرا این هدف‌ها می‌توانند در آینده تغییر کنند. [به عقیده این دسته از تحلیلگران و سیاستمداران] آنچه مهم است توانایی‌های ایران است.

در خاتمه این مقاله می‌خوانیم: با این وجود، قبل از اینکه به خطر پیامدهای اختلاف فزاینده ایران و آمریکا بیاندیشیم و پیش از توجه به کوشش شدید غرب برای جلوگیری از دسترسی ایران به سلاح هسته‌ای، بهتر است قدری به این موضوع فکر کنیم که آیا سیاستگذاران ایران به فکر دسترسی به سلاح هسته‌ای هستند یا نه.
XS
SM
MD
LG