جامعه کوچک یهودیانِ امارات متحده عربی این روزها، همزمان با اعیاد یهودی، تجدیدحیات خود در این کشور را جشن گرفتهاند و به آینده حیات و فعالیت خود در سایه همکاری مقامات امارات امیدوارتر شدهاند.
یهودیان امارات در روزهای اخیر، عید سال نو عبری، روزه «کیپور» و سپس عید هشتروزه «سایبانها» را در کنیسهای در دوبی برگزار کردند.
آنها در روزه «کیپور» به سبک سنتی در «شوفار» (شاخ قوچ) دمیدند و برای عید سایبانها امکان یافتند خیمه سفیدرنگی را درون حیاط کنیسه نصب کنند و در زیر آن میوهها و خوراکیها را، بهرسم نیایش یهودی در این عید، تبرک دهند.
خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی از زندگی و فعالیتهای یهودیان امارات، به کنیسه آنها در دوبی اشاره کرده که برای نخستین بار در طول چند دهه، در جزیرهالعرب امکان فعالیت کامل یافته است.
حاکمان امارات که در سالهای گذشته دیدارهای آشکاری با رهبران یهودیان آمریکا نیز داشتهاند، بیشترین همکاری را برای شکوفایی دوباره حیات و فعالیت یهودیان در این کشور اسلامی نشان دادهاند.
آسوشیتدپرس یادآور شده که همزمان مناسبات امارات با اسرائیل، بهدلیل خصومت با ایران، رو به گرمی گذاشته است. هرچند، قضیه فلسطین که در دهههای گذشته عامل اصلی فقدان ارتباط میان کشورهای عرب با اسرائیل محسوب میشد، هنوز به راهحلی نرسیده است.
راس کریئل، رئیس جامعه یهودیان امارات، به این خبرگزاری گفته است که همکیشان او در حال به دست آوردن جایگاه خود در امارات هستند و خوشبینی نسبت به شکوفایی در این جامعه و امید به آینده بیشتر شده است.
شمار یهودیان در عراق، ایران و یمن، که روزگاری کم نبود، در رهگذر تلاطمهای سیاسی دهههای اخیر در این سرزمینها به کمترین تعداد کاهش یافته است. از یهودیان عمان و بحرین نیز چند ده نفر بیشتر باقی نمانده است.
کنیسه یهودیان امارات یک ویلا در دوبی است که بازدیدکنندگان یهودی برای نیایش هفتگی در آن گرد هم میآیند. آنان در نیایشهای شنبه برای تندرستی رئیس امارات دعا میکنند، خوراکهای «کاشر» (ذبح یهودی) میخورند و جشنهایشان را در آن برگزار میکنند. لوحهای تورات در قفسههای این کنیسه جای گرفته و طبقه بالای ویلا نیز به یهودیانی که در «شبات» (شنبه) تردد نمیکنند، امکان اقامت میدهد.
کنیسههای فعال یهودیانِ ایران همگی یادگارهای گذشتهاند و کنیسههای یهودیان در عراق، یمن، افغانستان، عمان و دیگر کشورها یا وجود ندارند یا فعال نیستند.
اما بهنوشته آسوشیتدپرس، شیخنشین امارات که در سال ۱۹۷۱ تأسیس شد و پیشینه چندانی از حضور یهودیان نداشته، اکنون شاهد رشد آرام جامعه یهودی است.
همچنین، در حالی که امارات هنوز ظاهراً اسرائیل را به رسمیت نمیشناسد، مقامات اماراتی اخیراً مراودات بیشتری با بلندپایگان رسمی اسرائیل دارند.
وزیران خارجه، اقتصاد و فرهنگ اسرائیل در همین ماههای گذشته از امارات دیدار کردند، پس از پیروزی جودوکاران اسرائیلی در تورنمنت ابوظبی سرود اسرائیل در سالن رقابتها طنین انداخت و امارات به اسرائیل آگاهی داده که میتواند در نمایشگاه عظیم اکسپوی سال ۲۰۲۰ در دوبی شرکت کند.
کنیسه یهودیان امارات یک ویلا در دوبی است که بازدیدکنندگان یهودی برای نیایش هفتگی در آن گرد هم میآیند. آنان در نیایشهای شنبه برای تندرستی رئیس امارات دعا میکنند، خوراکهای «کاشر» (ذبح یهودی) میخورند و جشنهایشان را در آن برگزار میکنند. لوحهای تورات در قفسههای این کنیسه جای گرفته و طبقه بالای ویلا نیز به یهودیانی که در «شبات» (شنبه) تردد نمیکنند، امکان اقامت میدهد.
کنیسه به شیوه «ارتدوکس» اداره میشود که جایگاه نشستن و نیایش مردان و زنان از یکدیگر جداست، اما با حضور یهودیان رفرمیست و لیبرال نیز مخالفتی نمیشود.
در این کنیسه مراسم «برمیتسوا» (جشن بلوغ پسران یهودی) برگزار میشود و کسی از همسایگان در محل نیز از صدای بلند ساز بادی یهودیان در جشنها شکایتی ندارد.
راس کریئل تأکید کرده که او شخصاً احساس امنیت بالایی در دوبی دارد و قدردان پذیرش یهودیان از سوی دولت امارات است، با این حال او از گذاشتن کلاه یهودیان بر سرش در خیابان خودداری میکند و از خبرگزاری آسوشیتدپرس نیز خواسته است عکس کنیسه را نگیرد و به محل دقیق آن نیز اشاره نکند.
ربای کریئل گفته که وجود این جامعه در اینجا منحصربهفرد است و نمیخواهیم حساسیت کسی را تحریک کنیم و مایلیم امکان شکوفایی جامعه را در آینده حفظ کنیم.
یهودا سارنا نیز که بهتازگی بهعنوان ربای ارشدِ این جامعه انتخاب شده، تأکید کرده که این کشور واقعاً به قطب بزرگ جهانی و نقطه تلاقی ادیان مبدل شده و یهودیان، به جای در جا زدن در گذشته، به آینده مینگرند و تاریخ نیز در آینده این تحول را ثبت خواهد کرد.
امارات امسال را «سال شکیبایی» نامیده است که در چارچوب آن، پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیکها، نیز از این کشور دیدار کرد و در کنفرانس «تقریب ادیان» که روحانیون یهودی آمریکایی و مسیحیان انجیلی در آن شرکت داشتند، حضور یافت.
در کنار برجهای مرتفع، مراکز خرید عظیم و فرودگاهها و سایر مراکز گردشگری مدرن امارات، کنیسهای که قرار است در چارچوب خانه ادیان ابراهیمی ساخته شود، گرانترین نیایشگاهی خواهد بود که تا حال برای یهودیان بنا شده است.
رسانههای اسرائیل اواخر دی پارسال خبر دادند که دیدار پاپ فرانسیس و حضور هیئت یهودیان آمریکایی به ریاست ربای اشنایدر از امارات امکان داد که حضور یهودیان در این امیرنشین و فعالیت مذهبیشان رسماً پذیرفته شود.
ربای اشنایدر در مورد شمار یهودیان امارات به روزنامه یدیعوت آخرونوت گفته بود که ارقام متفاوتی شنیده؛ از ۱۵۰ خانواده تا دو هزار یا حتی سه هزار تن.
امارات طرحی را نیز برای ساخت یک خانه عظیم ادیان ابراهیمی در ابوظبی در دست دارد که علاوهبر یک مسجد وسیع قرار است بهزودی یک کلیسا و یک کنیسه را نیز در بر بگیرد.
در کنار برجهای مرتفع، مراکز خرید عظیم و فرودگاهها و سایر مراکز گردشگری مدرن امارات، کنیسهای که قرار است در چارچوب خانه ادیان ابراهیمی ساخته شود، گرانترین نیایشگاهی خواهد بود که تا حال برای یهودیان بنا شده است.
امارات برای احداث این کنیسه صدها میلیون دلار بودجه اختصاص داده و قرار است سال ۲۰۲۲ افتتاح شود.
عمر غبش، معاون وزیر فرهنگ و دیپلماسی عمومی امارات، تأکید کرده که فرقهگرایی و ناشکیبایی مذهبی عامل اصلی نزاعها و افراطگرایی است، ولی امارات در ایجاد جامعهای متنوع، مدرن، مترقی و باثبات پیشگام بوده و این فرصت را بهعنوان یک مسئولیت تلقی میکند.
آسوشیتدپرس یادآوری کرده است دیپلماتهای امارات، که کشورشان در رویارویی با ایران به میزان زیادی به غرب بهویژه آمریکا تکیه دارد، از تنوع فرهنگی و قومیتی و مذهبی برای به تصویر کشیدن چهرهای شکیبا از کشورشان بهره میبرند تا پنتاگون پنج هزار نیروی خود را در بندر جبل علی دوبی حفظ کند.