دولت روحانی افزایش قیمت بنزین را برای اولین بار طی چهار سال گذشته کلید زد و میگوید درآمد حاصل از افزایش قیمت بنزین بطور کامل میان ۶۰ میلیون ایرانی توزیع خواهد شد.
بر اساس نرخگذاری جدید، قیمت بنزین معمولی سهمیهای ۱۵۰۰ تومان، بنزین آزاد ۳۰۰۰ تومان و بنزین سوپر ۳۵۰۰ تومان خواهد بود. بدین ترتیب قیمت بنزین ۵۰ درصد تا ۲۰۰ درصد افزایش یافته است.
برخلاف آنچه انتظار میرفت، دولت که صادرات نفتیاش را از دست داده، در ظاهر هیچ سهمی در درآمدهای حاصل از افزایش قیمت بنزین نخواهد داشت، اما حداقل از راه غیرمستقیم بر درآمدهای بودجه دولت خواهد افزود.
سال گذشته ایران ۶۰ میلیارد دلار صادرات نفت داشت، اما آمارهای شرکت اطلاعات انرژی و ردیابی نفتکشها، کپلر، نشان میدهد که در نیمه اول سال جاری، متوسط بارگیری نفت ایران حدود ۶۰۰ هزار بشکه در روز بوده که تنها مقصد نیمی از آن معلوم است. با فرض اینکه همه نفت بارگیری شده ایران به فروش رفته باشد، با توجه به قیمتهای کنونی نفت، ایران در نیمه اول سال حدود ۷ میلیارد دلار درآمد داشته است، اما میزان بارگیری نفت ایران در نیمه دوم سال جاری خورشیدی به زیر ۴۰۰ هزار بشکه سقوط کرده که مقصد دو سوم از این محمولهها معلوم نیست.
ایران روزانه تقریباً ۱۳۰ هزار بشکه نفت خود را تحویل شرکتهای ساینوپک و سیانپیسی چین میدهد تا بدهی خود به این شرکتها را تسویه کند، و اگر فرض کنیم بقیه محمولههایی که بارگیری کرده را بتواند بفروشد و پول آن را نیز دریافت کند، سال آینده درآمدهای نفتی ایران چیزی حدود ۶ میلیارد دلار خواهد بود که یک دهم درآمدهای نفتی ایران در سال ۹۷ است.
تقریباً نیمی از درآمدهای نفتی ایران به بودجه تعلق میگیرد و سهم نفت در بودجه حدود ۳۰ درصد است.
تأثیر غیرمستقیم افزایش قیمت بنزین بر درآمدهای بودجه
بر اساس آمارهایی که در قانون بودجه سال جاری و مرکز پژوهشهای مجلس درج شده، دولت از محل هدفمندسازی یارانهها، ۴۵ هزار میلیارد (تریلیون) تومان از فروش انوع سوخت مایع در داخل کشور درآمد خواهد داشت که ۳۲ تریلیون تومان از محل فروش بنزین معمولی و نزدیک ۲ تریلیون تومان نیز از محل فروش بنزین سوپر است.
دولت تقریباً به همین میزان نیز درآمد صادرات سوخت مایع (گازوئیل، نفت کوره، گاز مایع، بنزین و غیره) برای سال جاری در نظر گرفته است.
برخلاف نفت، آمارهای بینالمللی نشان میدهد که صادرات محصولات نفتی ایران کماکان ادامه دارد و تقریبا کل آن راهی چین، امارات، عراق و افغانستان میشود.
بر اساس آمارهای کپلر و رویترز، صادرات روزانه گازوئیل، نفت کوره و گاز مایع ایران در شش ماهه اول سال حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار بشکه بوده که ارزش سالانه آن حداقل ۶ میلیارد دلار است.
اخیراً سیدعلی حسینی مدیر عامل بورس انرژی ایران نیز تأیید کرد که هر هفته ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار تن بنزین، گازوئیل و گاز مایع صادر میشود که اگر این آمار را به صادرات روزانه و واحد بشکه تبدیل کنیم، تقریباً با آمارهای کپلر و رویترز همخوانی دارد.
اما ایران اخیراً صادرات بنزین را نیز آغاز کرده است.
آقای حسینی میگوید هفتهای ۱۰۰ هزار تن بنزین نیز در بورس برای صادرات عرضه میشود و همه به فروش میرسد.
بدین ترتیب، درآمد صادرات بنزین ایران در سال آینده (اگر ادامه پیدا کند) چیزی حدود ۲ تا ۲.۵ میلیارد دلار خواهد بود.
بدین ترتیب، درآمد ایران از صادرات محصولات نفتی حتی بالاتر از کل درآمدهای صادرات نفت خام خواهد بود.
یکی از اهداف دولت (اگر واقعاً کل درآمدهای حاصل از افزایش قیمت بنزین را به خود مردم برگرداند) جلوگیری از رشد مصرف آن و در نتیجه امکان ادامه صادرات بنزین است.
نکته دیگر اینکه تفاوت ۶ تا ۱۰ برابری قیمت بنزین در کشور و کشورهای همسایه منجر به قاچاق چشمگیر سوخت شده بود و اگرچه آمارهای ضد و نقیضی درباره میزان قاچاق سوخت مطرح شده است، اما ظاهرا روزانه چیزی حدود ۷ تا ۸ میلیون لیتر بنزین به ارزش سالانه ۱.۳ تا ۱.۵ میلیارد دلار قاچاق میشود.
افزایش سه برابری قیمت بنزین، بیهیچ تردیدی بر قاچاق سوخت تأثیر خواهد گذاشت و شاید آن را متوقف هم بکند و منبع درآمدی برای دولت شود.