جمهوری اسلامی ایران «گام پنجم و نهایی» کاهش تعهدات برجامی‌اش را اعلام کرد و گفت که دیگر «با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی‌سازی، درصد غنی‌سازی، میزان مواد غنی‌شده، و تحقیق و توسعه) مواجه نیست».
در بیانیه روز یکشنبه ۱۵ دی دولت ایران اعلام شده که در گام پنجم کاهش تعهداتش، «آخرین مورد کلیدی از محدودیت‌های عملیاتی خود در برجام، یعنی محدودیت در تعداد سانتریفوژها را کنار می‌گذارد».
بر اساس این اطلاعیه، «برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی‌سازی، درصد غنی‌سازی، میزان مواد غنی شده، و تحقیق و توسعه) مواجه نیست».
در این اطلاعیه اعلام شده که «همکاری ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی کما فی‌السابق ادامه خواهد یافت».
تهران همچنین گفته که در صورت رفع تحریم‌ها و «منتفع شدن ایران از منافع برجام» آماده «بازگشت به تعهدات برجامی» خود است.
تصمیم ایران همزمان با افزایش شدید تنش بین ایران و آمریکا اعلام شده است.
عباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، پیش از اعلام این تصمیم گفته بود که قبلا تصمیماتی درباره گام پنجم جمهوری اسلامی برای کاهش تعهدات هسته‌ای‌اش برداشته شده بود ولی «شرایط کنونی» می‌تواند این تصمیمات را تحت‌الشعاع قرار دهد.
ایران از ۱۸ اردیبهشت امسال و در سالگرد خروج آمریکا از برجام، رسما کاهش «برخی» تعهداتش در «چارچوب این توافق» را اعلام کرد.
تهران در مرحله اول اعلام کرد دیگر به محدودیت ذخیره اورانیوم غنی‌سازی که ۳۰۰ کیلوگرم است پایبند نخواهد بود. در گام دوم که روز ۱۷ تیرماه برداشته شد، غنی‌سازی از سطح ۳.۶۷ درصد به ۴.۵ درصد افزایش یافت.
ایران در گام سوم که روز ۱۵ شهریورماه بود، گازدهی به سانتریفوژهای نسل جدید را آغاز کرد.
تهران در چهارمین گام، از ۱۶ آبان نیز گازدهی به آبشارهای سانتریفوژ پیشرفته‌تر جهت تشدید غنی‌سازی اورانیوم را در سایت فردو افزایش داد؛ امری که با نکوهش آمریکا و نگرانی بخش بزرگی از جامعه جهانی روبرو شد.
گام پنجم عدول ایران از تعهدات برجامی خود در حالی اعلام شده که پیش از این سه کشور اروپایی امضاکننده برجام هشدارهایی درباره فعال‌شدن «مکانیسم ماشه» داده بودند.
بر اساس «مکانیسم ماشه» که در بند ۳۷ برجام آمده است، در صورت اختلاف و نقض پایبندی به توافق، امضاکنندگان این توافق کمیسیون مشترک تشکیل می‌دهند. چنانچه در این کمیسیون اختلاف حل‌وفصل نشود، موضوع به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع خواهد شد.
در صورتی که شورای امنیت سازمان ملل ظرف ۳۰ روز به تعلیق تحریم‌ها رای ندهد، تحریم‌ها در چارچوب قطعنامه‌های قبلی شورای امنیت خود به خود باز خواهند گشت.
