سالهاست بخش زیادی از نیاز ناوگان خطوط هوایی روسیه را دو شرکت ایرباس و بوئینگ تأمین میکنند و اکنون با آغاز تحریمها علیه روسیه بهدلیل تهاجم نظامی به اوکراین، صنعت هوانوردی روسیه نیز با مشکل روبهرو خواهد شد.
ناوگان شرکت آئروفلوت، اصلیترین خط هوایی روسیه، از ایرباسهای ۳۲۰، ۳۳۰ و ۳۵۰ بههمراه بوئینگ ۷۳۷ و ۷۷۷ و سوخو سوپر جت ۱۰۰ تشکیل شده است. به غیر از سوخو سوپر جت، باقی هواپیماها شامل تحریم خواهند شد و سوخو سوپر جت ۱۰۰ نیز در قطعاتی که از خارج از روسیه مخصوصاً از اروپا و آمریکا تأمین میشود، مشکلاتی خواهد داشت.
این اتفاق تقریباً برای باقی خطوط هوایی روسیه هم قابلتصور است.
ایرباس اعلام کرده است که بهجز تحریم فروش، تحریم خدمات و پشتیبانی و تأمین قطعات را هم برای شرکتهای هوایی روسیه اعمال خواهد کرد. این عامل سبب میشود شرکتهای هوایی روسی با همان مشکل خطوط هوایی ایرانی روبهرو شوند و مجبور باشند برای سرپا نگه داشتن هواپیماهای فعال خود، چندین فروند از هواپیماهایشان را در میانمدت از ناوگان خارج و به عنوان انبار قطعات استفاده کنند.
بوئینگ زودتر از ایرباس روند تحریم را آغاز کرده بود و تمامی فعالیتهای خود را در روسیه به حالت تعلیق درآورده بود.
با تحریمهای اخیر، توسعه هواپیماهای روسی هم با مشکل جدی روبهرو خواهد شد. در چند پروژه ساخت هواپیماهای روسی، از بسیاری از قطعات فرانسوی، آلمانی، بریتانیایی و آمریکایی استفاده میشود. با قطع همکاری شرکتهای سازنده قطعات هواپیما با سازندگان هواپیما در روسیه، مشکل توسعه برای ساخت هواپیماهای جدید ایجاد خواهد شد.
البته روی کاغذ روسها قطعات جایگزین دارند، اما در پروژه سوخو سوپر جت ۱۰۰ روسها نتوانستند نمونهای با قطعات روسی به جای قطعات غربی را به خطوط هوایی ایران تحویل دهند.
ولادیمیر پوتین امید زیادی دارد تا با اقداماتی که خود پایهگذارش بوده، صنعت هوایی روسیه بتواند در برابر رقبای قدرتمند غربیاش قد علم کند. او با تأسیس شرکت یونایتد ایرکرفت (ایرکوت) در سال ۲۰۰۶، سنگ بنای یک تحول را در صنعت هوایی روسیه گذاشت.
هماکنون شرکتهای بزرگ هواپیماسازی از جمله توپولوف، سوخو، میگ و ایلیوشین در روسیه به این شرکت وابسته شدهاند. با این روش، هزینه طراحی کاهش مییابد و تمام این شرکتها تجربیاتشان را در اختیار هم میگذارند.
روسها امید دارند بتوانند با پروژه ایرکوت امسی ۲۱ جایگزین مناسبی برای هواپیمای ایرباس ۳۲۰ و بوئینگ ۷۳۷، که پرکاربردترین هواپیماهای خطوط هوایی روسیه هستند، وارد بازار کنند.
این هواپیما ۱۶۵ تا ۲۱۰ مسافر را پوشش میدهد و میتواند رِنج پروازی شش هزار و ۴۰۰ کیلومتر را پوشش دهد.
اما بسیاری از قطعات این هواپیما غربی هستند و قطعات روسی جایگزین عملکرد قطعات غربی را ندارند.
شرکت سازنده این هواپیما، ایرکوت، قبلاً اعلام کرده که قصد دارد سالانه ۲۰ فروند از این هواپیما را تولید کند و از سال ۲۰۳۰ به بعد تولید این هواپیما را به سالانه ۷۰ فروند برساند.
ام سی-۲۱ از دو نوع موتور مختلف استفاده میکند که یکی ساخت روسیه و دیگری ساخت ایالات متحده است.
موتور اول پیدی -۱۴ نام دارد که توسعهیافتهٔ موتور توپولوف ۲۰۴، ایلیوشین ۷۶ و ایلیوشین ۹۶ است.
با توجه به تحریمهای اخیر، روسها باید موتور آمریکایی را فراموش کنند و به فکر استفاه از موتورهای قدیمی ایلیوشین باشند.
شرکت تالس فرانسه نیز حضور گستردهای در ساخت وسایل ناوبری و الکترونیک این هوایپما دارد و خروج فرانسه از پروژه میتواند ضربه دیگری به ساخت این هواپیما باشد.
در ساخت این هواپیما، شرکتهای تالس فرانسه، هانیول آمریکا، پرت اند ویتنی آمریکا و کروپ آلمان همکاری دارند که با تحریم صنعت هوانوردی روسیه، تمامی این همکاریها قطع میشود و باید با شرکتهای روسی یا چینی جایگزین شوند؛ شرکتهایی که البته سابقه خوبی در زمینه ساخت هواپیماهای راحت و ایمن ندارند.
یکی دیگر از پروژههای بلندپروازنه روسیه ساخت هواپیمای دوربرد مسافری است. این هواپیمای دوموتوره ، در صورت موفقیت پروژه، نزدیک ۳۰۰ مسافر را حمل خواهد کرد و تا ۱۲ هزار کیلومتر برد خواهد داشت.
این طرح با همکاری چین و برخی شرکتهای غربی در حال پیگیری بود، اما با خروج این شرکتها، احتمالاً توسعه این هواپیما هم با مشکل اساسی روبهرو خواهد شد.