سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه ایران، با اشاره به اینکه مذاکرات ایران و آمریکا درباره تبادل زندانیان که همزمان با مذاکرات احیای برجام صورت گرفته، «پیشرفت» داشته، گفت ایران «هیچ زمانی را به عنوان ضرب الاجل» مذاکرات برجام نمی‌پذیرد.
او که صبح روز دوشنبه ۱۶ اسفند در یک نشست خبری به سوالات خبرنگاران پاسخ می‌داد، اخبار منتشر شده درباره احتمال خروج روسیه از برجام را «گمانه‌زنی رسانه‌ای» خواند و گفت ایران منتظر دریافت جزئیات درخواست روسیه است.
سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، روز شنبه گفت آمریکا باید ضمانت کتبی دهد که تحریم‌های جدید اعمال شده علیه روسیه به خاطر تهاجم این کشور به اوکراین، بر روابط تجاری تهران و مسکو اثر منفی نخواهد داشت. گزارش‌هایی درباره درخواست مشابه از سوی چین نیز منتشر شده است.
سخنگوی وزارت خارجه ایران از پاسخ به پرسش‌ها درباره جزئیات درخواست چین خودداری کرد و گفت: «آنچه را در پشت درهای بسته در وین رخ می‌دهد، اینجا بیان نمی‌کنم».
علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، نیز در توییتی تلویحا به این موضوع اشاره کرده و نوشته است «کنش‌های مثبت و منفی کشورهای حاضر در مذاکرات وین با هدف تامین منافع انجام می‌شود و قابل درک است» و ایران در حال «ارزیابی مولفه‌های جدید موثر بر مذاکرات است».
درخواست روسیه پیش از این با واکنش منفی دولت آمریکا مواجه شده بود. آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا روز گذشته گفت تحریم‌هایی که علیه روسیه وضع شده و یا در آینده وضع خواهد شد، ارتباطی با برجام ندارد.
او درخواست تضمین از طرف سرگئی لاوروف، همتای روس خود، را «بی‌ربط» خواند.
سعید خطیب‌زاده در عین حال با تمجید از رویکرد چین و روسیه در مذاکرات وین، نقش آنها را «سازنده» خواند و در پشتیبانی از درخواست روسیه از آمریکا، گفت: «همکاری‌های صلح آمیز ایران با کشورهای درگیر، از جمله روسیه، نباید محدود و مقید به هیچ تحریمی شود».
خبرگزاری ایرنا نیز دیروز گفت‌وگویی با میخاییل اولیانوف، نماینده ارشد روسیه در جریان مذاکرات احیای برجام در وین، منتشر کرده است که در آن اولیانوف با اشاره به تحریم‌های اِعمال‌شده غرب علیه روسیه گفته است روسیه «اقدامات متقابل» انجام می‌دهد و غربی‌ها را تحریم می‌کند.
نماینده روسیه در مذاکرات گفته است ایران در جریان مذاکرات جاری «خیلی بیشتر از چیزی که انتظار داشت، به دست آورد».
او تعامل چین و روسیه با ایران را «بسیار عالی» توصیف کرده و گفته است: « وقتی بسیاری از ارزیابی‌ها را در رسانه‌های اصلی ایران و شبکه‌های اجتماعی می‌بینم، مبنی بر اینکه روسیه علیه ایران است، روسیه دشمن ایران و مخالف توافق هسته‌ای است، ناراحت می‌شوم».
سخنان وزیر خارجه روسیه برای دریافت تضمین کتبی در ایران نیز با انتقاداتی مواجه شده است.
روزنامه جمهوری اسلامی، چاپ تهران، امروز در گزارشی نوشت درخواست روسیه «عملا می‌تواند مانع به نتیجه رسیدن مذاکرات برجامی وین شود» و از آن به عنوان «به گروگان گرفته شدن برجام توسط روسیه» نام برده است.
این روزنامه همچنین از رویکرد اولیانوف در مذاکرات انتقاد کرده و نوشته است او «خود را بیش از آنکه نماینده روسیه بداند نماینده ایران و یا حتی تصمیم‌گیرنده به جای ایران می‌داند» و «زیاده‌گویی» می‌کند.
چشم‌انداز توافق مبهم است
علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، در تازه‌ترین موضع خود پیرامون مذاکرات در توییتی نوشته است که «چشم‌انداز توافق در مذاکرات وین بدلیل تاخیر واشینگتن در اتخاذ تصمیم سیاسی همچنان مبهم است».
او دوباره تاکید کرده است که «اولویت مذاکره‌کنندگان ایرانی حل و رفع موضوعات باقی‌مانده‌ای است که در ردیف خطوط قرمز محسوب می‌شوند».
مقام‌های دولت ایران از رفع همه تحریم‌های اعمال شده توسط دولت دونالد ترامپ، اعم از تحریم‌های هسته‌ای و غیرهسته‌ای، ارائه تضمین دولت آمریکا برای عدم خروج دوباره از برجام و بسته شدن پرونده‌های مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به عنوان درخواست‌های خود نام برده‌اند.
مقام‌های دولت آمریکا در مقابل می‌گویند که قادر به ارائه تضمین برای عدم خروج دوباره نیستند و می‌توانند صرفا تحریم‌های مغایر با برجام را لغو کنند.
درباره پرونده‌های مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران اما سازمان انرژی اتمی ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دو روز پیش بر سر یک جدول زمان‌بندی شده که تا خرداد سال ۱۴۰۱ ادامه دارد، توافق کردند.
بر اساس این تفاهم، قرار است ایران «حداکثر تا ۲۹ اسفند» درباره سه مکان مشکوک به فعالیت‌‌های پنهان هسته‌ای «توضیحات کتبی» ارائه دهد و آژانس پس از بررسی پاسخ‌های ایران، گزارش نهایی را تا پیش از «پیش از برگزاری شورای حکام آژانس در خرداد ۱۴۰۱» ارائه دهد.
