این هفته ایران و احتمال احیای برجام محور اصلی بسیاری از رسانه‌های اسرائیل بود و هر یک از گزارشگران و ناظران مسائل ایران از زاویه‌ای به موضوع احیای احتمالی برجام پرداختند.
از جمله این دیدگاه رئیس موساد که معتقد است توافق احیای برجام بر پایه «دروغ» و «فریب» بنا شده، مخالفت‌هایی را در میان رسانه‌ها و مفسران اسرائیلی در پی داشت.
تنوع دیدگاه‌ها و اختلاف نظرها همچنین در مورد رویکرد آمریکا به اسرائیل و احیای احتمالی برجام هم دیده می‌شد؛ از دیدگاهی که فکر می‌کند در مورد برجام بایدن «اسرائیل را خواب کرده» تا دیدگاهی که می‌گوید اسرائیل بر سخت‌تر شدن موضع آمریکا در این باره اثرگذار بوده است.
مرور این هفته مطبوعات اسرائیل را با تحلیلی به پایان می‌بریم که ارزیابی می‌کند خروج سرمایه از ایران حتی در صورت احیای برجام هم ادامه خواهد داشت.
همه در اسرائیل مخالف برجام نیستند
گزارشگران و رسانه‌های مختلقی در اسرائیل معتقدند که اظهارات داوید برنئا، رئیس موساد که مدعی است تمامی مقامات امنیتی و اطلاعاتی اسرائیل با ارزیابی او در مورد خطرات ناشی از احیای برجام موافق هستند، نادرست است، زیرا طیفی از مقامات امنیتی ارشد کنونی و پیشین اسرائیل معتقدند که ضرر احیای برجام کمتر از نبود چنین توافقی است.
یکی از آنها تامیر هیمن است که تا همین چندی پیش رئیس سازمان اطلاعات نظامی ارتش بود و به تازگی ریاست اندیشکده مهم مطالعاتی آی‌ان‌اس‌اس را به دست گرفته است.
با این حال هاآرتص روز سوم شهریور نوشت که داوید برنئا هنوز اطمینان دارد توافق احیای برجام بر اساس یک رشته «دروغ» تنظیم شده و امضای آن در هفته‌های آینده حتمی است.
داوید برنئا که سازمان زیر ریاست او در دوره اخیر مظنون به گسترش عملیات متعدد خرابکاری و کشتن مهره‌های نظامی و هسته‌ای و دانشمندان فعال در عرصه پهپادی ایران بوده، حتی این را نیز بیان کرده که گزارش‌ها درباره مخالفت آمریکا با بستن پرونده پادمانی سه مکان مشکوک هسته‌ای ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، «یک فریب» است.
توافق کنونی «نه طولانی‌تر از برجام است، نه مستحکم‌تر»
روزنامه اسرائیل هیوم به نقل از «یک مقام سیاسی» این کشور در انتقاد از دولت آمریکا نوشت که برای احیای برجام، «آمریکا بیش از توافق ۲۰۱۵ به ایران امتیاز داده است». وی افزود: «آمریکایی‌ها گفته بودند که توافقی طولانی‌تر و محکم‌تر در دستور کار است اما توافق کنونی چنین نیست؛ نه طولانی‌تر است، نه مستحکم‌تر. »
این مقام اسرائیلی که نحوه گفتارش شباهت زیادی به شیوه بیان یائیر لاپید دارد، به اسرائیل هیوم گفته راه بهتر برای رسیدن به توافق،«تهدید نظامی» ایران است و سال ۲۰۱۵ نیز که برجام امضا شد، دولت اوباما بمب‌های فوق سنگین سنگرشکن خود را به نمایش گذاشت تا به ایران نشان دهد که اگر توافق را نپذیرد، چه بر سرش خواهد آمد. اما در حال حاضر غرب استراتژی دیگری دارد.
اسرائیل هیوم در ادامه گزارش خود به نقل از همان «مقام اسرائیلی» افزود که با وجود اختلاف عمیق اسرائیل و آمریکا، این بار بر خلاف هفت سال پیش، کسی قرار نیست به کنگره برود تا علیه دولت ایالات متحده سخنرانی کند و آن کار بنیامین نتانیاهو نیز سبب شد که اسرائیل از ماجرا کنار گذاشته شده و در زمان مناسب باخبر نشود که چه بده و بستانی در جریان است.
«سرانجام دوزاری آمریکایی‌ها افتاد»
باراک راوید، روزنامه‌نگار پرکار اسرائیلی که برای سایت اسرائیلی والانیوز و نیز سایت آمریکایی اکسیوس مطلب می‌نویسد، در والانیوز نوشت، مطالبی که جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا، در دیدار روز دوم شهریور خود با ایال حولاطا، مشاور امنیتیِ اعزام شده دولت اسرائیل به واشینگتن، گفت تا حدی سطح نگرانی اسرائیل در قبال مفاد توافق احتمالی میان آمریکا و ایران را پایین آورده است.
به نوشته آقای راوید، آمریکا تاکید کرده که امتیاز قابل توجهی به ایران نداده و پیام‌های محکمی که از اسرائیل به واشینگتن رسیده، باعث شده که آمریکا هم جواب محکم‌تری به سند ارائه شده از سوی ایران بدهد.
باراک راوید نوشت تا پیش از رفتن ایال حولاطا به واشینگتن، دولت بایدن «عمق نگرانی اسرائیل را به طور کامل درک نکرده بود» اما سرانجام «دوزاری» آمریکایی‌ها افتاد.
آقای راوید اقدامات و اظهارات اخیر مقامات اسرائیل در ارتباط با برجام را «هیستریک» نامید اما افزود که با این حال، این کارهای اسرائیلی‌ها در سخت‌تر شدن موضع آمریکا در برابر ایران تاثیر داشت.
او افزود اسرائیل عزم خود را جزم کرده تا در هر حال نگذارد که آمریکا امتیازات بیشتری به ایران بدهد و این‌ها در حالی است که حقیقتا اسرائیل نمی‌داند که آیا توافق، قریب‌الوقوع هست یا نه زیرا این امر تا حد زیادی به خود ایران بستگی دارد.
تشویق به حمله نظامی به ایران
زوی یخزقل، مفسر شبکه ۱۳ تلویزیون اسرائیل که خود را یک کارشناس بزرگ امور ایران و خاورمیانه می‌داند، این هفته با حضور در رسانه‌های متعدد اسرائیل این نظریه را عنوان کرد که «امریکا اسرائیل را دور انداخته» و اصولا اسرائیل را «عددی نمی‌داند» و سرانجام میان اسرائیل و ایران «درگیری نظامی رخ خواهد داد».
به نوشته معاریو، آقای یخزقل گفت که بایدن «اسرائیل را خواب کرده» و اسرائیل هم خود در نگهبانی، «خوابش برده» و اصل ماجرا هنوز در پیش است.
به گفته او، اساسا سفر ماه گذشته جو بایدن به اسرائیل برای خواب کردن اسرائیل صورت گرفت: «ایرانی‌ها ما را گمراه کردند. آنها به دنبال بمب اتمی هستند اما هنوز برخی کشورها به ایران باور دارند. اظهارات مقامات آمریکایی در این زمینه که ایران از تلاش‌های گذشته دست کشیده، داستانی است که آمریکایی‌ها برای خودشان می‌گویند.»
به گفته زوی یخزقل، اسرائیلی‌ها معضلات ناشی از احیای برجام را فراتر از اختلافات داخلی سیاسی می‌بینند و «تنها حمله نظامی واقعی به تاسیسات هسته‌ای ایران می‌تواند تهدید را از اسرائیل دور کند و تا زمانی که این کار را نکنیم، مشکل پیش پای ما خواهد ماند. روزی می‌رسد که به تاسیسات هسته‌ای ایران حمله خواهید کرد.»
زوی یخزقل این را هم گفته که اظهارات گذشته مقامات اسرائیلی در مورد «تهدید ایران» تا حد زیادی بلوف بوده: «آنها به ما در جلسات توجیهی می‌گفتند که ما این‌گونه حرف می‌زنیم که اتفاق نیفتد. اما ای کاش خبر آن رسانه سعودی درست باشد که اخیرا گفته بود تمامی ادعاهای پیشرفت در مذاکرات اتمی، برنامه پشت پرده اسرائیل و آمریکا برای انحراف عامدانه افکار عمومی از حمله مشترک به ایران است».
زوی یخزقل این را نیز گفت که آمریکا بعد از وضعی که برایش در افغانستان ایجاد شد، یک آمریکای ضعیف در نگاه مردم منطقه است. «همزمان ببینید که ایران برای اسرائیل چه آشی پخته: حسن نصرالله، جهاد اسلامی فلسطین، حماس، حوثی‌های یمن، عراقی‌ها. کمربندی از ترور دیوانه‌واری که ایرانی‌ها در زیر نگاه جهان دور اسرائیل کشیده‌اند، با یک ضربه ما از بین نمی‌رود اما شاید کمی از سرعت آن بکاهد.»
اسرائیل با واقعیت جدید چگونه مواجه خواهد شد؟
همزمان با آغاز سفر بنی گانتز وزیر دفاع به آمریکا با «اهداف اقناعی» و «دادن پیام روشن به قدرت‌ها»، آن‌گونه که خود او گفته بود، روزنامه یدیعوت آحرونوت نوشت که حملات اسرائیل به توافق هسته‌ای ایران «خیلی دیر» شروع شده اما اگر به راستی توافق به‌دست آید، باید پرسید که اسرائیل چگونه می‌تواند برای واقعیت جدیدی آماده شود که در آن، ایران به یک قدرت مشروع و ثروتمند تبدیل شده و به گروه‌های نیابتی‌اش با سلاح و پول نیز کمک کند؟
به نوشته یوسی یهوشواع، پاسخ به این پرسش‌ها را باید از نهادهای امنیتی اسرائیل گرفت که حالا برای تقویت گزینه نظامی به پول کلان نیاز دارند و از جمله موساد برای عملیات مخفی خود در مقابله با ایران، به منابع مالی بسیار بزرگ‌تری نیاز دارد. همچنین ارتش اسرائیل هم باید بودجه بزرگ‌تری در اختیار داشته باشد تا با گروه‌های وابسته به ایران در منطقه برخورد کند آن‌هم در حالی که این گروه‌ها از رهگذر پول‌های بیشتری که در پی رفع تحریم‌ها به دامان ایران ریخته خواهد شد، به جنگ‌افزار و منابع مالی تازه خواهند رسید.
به نوشته یهوشواع، فارغ از پیامدهای امنیتی و سیاسی احیای برجام برای اسرائیل، این تحول شرایط اقتصادی پر چالشی برای اسرائیل ایجاد می‌کند، آن‌هم درست زمانی که افکار عمومی اسرائیل از افزایش شدید هزینه‌های زندگی عصبانی است و تورم در اسرائیل پس از یک دهه سیر صعودی یافته است.
خروج سرمایه از ایران با برجام هم ادامه خواهد یافت
پایگاه خبری اقتصادی کالکالیست در یک مقاله مشروح تحلیلی با استناد به داده‌های حقیقی نوشته است که اقتصاد ایران در تمامی یک دهه اخیر، غیر از دو سال اول و دوم که برجام رعایت می‌شد، با رشد منفی روبرو بوده است. با این حال، اقتصاد ایران در نتیجه تحریم‌ها (بر خلاف بسیاری از ارزیابی‌های مقامات اسرائیل در یک دهه اخیر) هرگز فرو نپاشید و در عوض، خود را با واقعیت سازگار کرد.
دورون پاسکین، مدیر شرکت «کنکورد خاورمیانه»، در این جستار اقتصادی نوشته که خبر بد برای حکومت ایران این است که جای تردید وجود دارد که احیای برجام برای تامین «جاه‌طلبی‌های ایرانیان» در دراز مدت کافی باشد، زیرا داده‌های رسمی خود ایران نشان داده که فرار سرمایه در سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰، که دو سال آن نیز سال‌های برجام بوده، متوقف نشد و حدود ۵۸ میلیارد سرمایه از ایران پرید. البته داده‌های واقعی باید بسیار وخیم‌تر از این آمار و ارقام رسمی باشد که خود نهادهای رژیم ایران ذکر کرده‌اند. اتفاقا در سال‌های اجرای توافق هسته‌ای، خروج سرمایه از ایران افزایش یافت که این امر بیانگر عدم اعتماد به بازار سرمایه و اقتصاد ایران است آن‌هم در شرایطی که ایران ظاهرا در اوج فعالیت‌های اقتصادی خود در عرصه بین‌المللی بود.
به نوشته کالکالیست، رقم هنگفت گریز سرمایه از ایران از وجود معضلی بزرگ در اقتصاد ایران نشان دارد که به تحریم‌ها ربطی ندارد و آن عدم اعتماد و عدم باور سرمایه‌گذاران به رژیم و عملکرد اقتصادی آن است و مخاطره‌پذیری بالای سرمایه‌گذاری در ایران را به تصویر می‌کشد. بنابراین، احیای برجام نیز این گره‌های کور را باز نخواهد کرد.
به نوشته آقای پاسکین، با همه این‌ها، احیای برجام، غیر از اهمیت سیاسی آن یک تحول اقتصادی درخور توجه در ابعاد جهانی نیز خواهد بود.
او تاکید کرده که توافق، نفسی به اقتصاد ایران خواهد دمید البته نه در ابعادی که حکومت ایران مایل است، اما در دو سال و نیم آتی تا پایان عمر دولت بایدن، خطر تحریم‌ها را از خود دور خواهد کرد.
به نوشته آقای پاسکین، بازگشت رسمی ایران به بازار جهانی نفت همان «شکلاتی» است که ایران از رهگذر احیای برجام می‌گیرد و این با مقطع زمانی حساسی مقارن است که قاره اروپا از کمبود سوخت به دلیل جنگ روسیه در اوکراین و تحریم‌های سخت علیه روس‌ها، رنج می‌برد و مقامات ایران در اظهارات روزهای اخیر خود این نیت را پنهان نمی‌کنند که در نظر دارند از وضعیت ایجاد شده بهره ببرند.
به نوشته پایگاه کالکالیست، شهروندان ایران اما از پول‌های نفت و منابع مالی دیگری که ایران پس از رفع محدودیت‌ها دریافت خواهد کرد، بهره‌ای نخواهند برد زیرا حتی در شرایطی که ایرانیان هر روز برای قوت لایموت خود تظاهرات می‌کنند، رژیم حاکم اراده‌ای استوار دارد تا اهداف خود را به پیش ببرد. لذا، «سازمان‌های تروریستی حزب‌الله و جهاد اسلامی فلسطین که اسرائیل را تهدید می‌کنند، به جای مردم ایران از منافع اقتصادی احیای برجام متنفع خواهند شد».
