آگهی تجاری میخائیل گورباچف برای «پیتزا هات»، شرکت زنجیرهای آمریکایی و چند ملیتی را که ۲۵ سال پیش پخش شد، میتوان برشی گویا از زندگی آخرین رهبر اتحاد شوروی تلقی کرد. برشی ۶۰ ثانیهای، شاد و در عین حال غمناک.
در این آگهی تجاری که در سال ۱۹۹۷ پخش شد، آقای گورباچف در یکی از شعبههای «پیتزا هات» در شهر مسکو مشغول خوردن پیتزاست. مشتریان در میزهای مجاور متوجه حضور او میشوند و بحث در مورد دستاوردهای آقای گورباچف در دوران رهبری اتحاد شوروی شروع میشود.
یکی از آنها میگوید گورباچف برای ما آزادی و فرصتهای جدیدی به ارمغان آورد و دیگری داد میزند که او مسئول مشکلات اقتصادی و بیثباتی سیاسی روسیه است.
زنی در بین مشتریان میگوید: «به خاطر اوست که ما اکنون چیزهای زیادی داریم، مثل «پیتزا هات».» در این لحظه منتقد آقای گورباچف از روی صندلی بلند میشود و به سلامتی او مینوشد.
این آگهی که با فیلتر صورتی رنگ ضبط شده، پیشرفت روسیه پس از فروپاشی اتحادی شوروی از جمله افزایش سهولت در مصرف را به رغم تمامی مشکلات کشور در آن سالها برجسته میکند. اما از سوی دیگر نشان میدهد که چگونه یک رهبر مهم جهانی و برنده جایزه صلح نوبل به ابزار تبلیغاتی یک شرکت مصرفی غربی که تازه از راه رسیده بدل شده است.
«پیتزا هات» اولین شعبههای خود در شهر مسکو را در سال ۱۹۹۰ افتتاح کرد. ورود این شرکت به بازار روسیه بخشی از طرح گسترده همکاری و سرمایهگذاری مشترک با شرکتهای غربی و یکی از اصلاحات مهم میخائیل گورباچف بود.
شروع فعالیت شرکتهایی نظیر «پیتزا هات» و یا مکدونالد که چند ماه قبل وارد مسکو شده بود، نمادی از حضور شرکتهای معروف و بزرگ آمریکایی بود و موجب دلگرمی کسانی شد که طرفدار ادغام سریع اتحاد شوروی در جهان بودند.
ولی تمام مردم روسیه چنین دیدگاه و اشتیاقی نداشتند. حتی امروز نیز برخی از مردم شکایت دارند که هجوم شرکتهای آمریکایی و غربی به چپاول ثروت، استثمار مصرفکنندگان و تضعیف فرهنگ روسیه منجر شد.
میخائیل گورباچف روز سهشنبه در سن ۹۱ سالگی درگذشت و تجارت «پیتزا هات» در روسیه از سالها پیش رو به افول بوده است.
شرکت چند ملیتی مالک «پیتزا هات» اعلام کرده که در پی تهاجم نظامی روسیه به اوکراین تمامی فعالیتهای خود را در این کشور متوقف کرده و شبکه رستورانهای زنجیرهای خود را به یک شرکت روسی فروخته که از این پس با نام دیگری فعالیت خواهد کرد.
در سال ۱۹۹۷ که آقای گورباچف با هدف جمعآوری پول برای بنیاد خیریه خود در این آگهی تجاری ظاهر شد، در روسیه یک شخصیت حاشیهای بود. او در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۹۹۶ یک درصد رأی به دست آورد. حتی برخی از هوادارانش حضور او در آگهی تجاری «پیتزا هات» را تحقیرآمیز میدانستند.
یکی از هواداران سابق آقای گورباچف به طعنه گفت: «در واقع او میبایست پیتزا را درست مثل وضعیتی که برای کشور پیش آمد به ۱۵ برش تقسیم میکرد و بعد نشان میداد که چگونه میتوان این برشها را دوباره بهم چسباند».