علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، در سخنرانی ۱۶ فروردین خود در دیدار با گروهی از شاعران نزدیک به حکومت، بدون اشاره به نقش خود در مرگومیر گستردهی ناشی از کرونا در ایران در سال ۱۴۰۰، ادعا کرد مقصر این وضعیت «تحریم دارو و واکسن» توسط «کشورهای غربی» بود.
آقای خامنهای که ۱۹ دی ۱۳۹۹، مدتی پس از شروع برنامهٔ کوواکس (دسترسی جهانی واکسنهای کووید-۱۹) زیر نظر سازمان بهداشت جهانی، ورود واکسنهای آمریکایی و بریتانیایی و حتی فرانسوی کرونا به ایران ممنوع اعلام کرده بود، در سخنرانی ۱۶ فروردین خود چنین گفت:
«اگر کشورهای غربی بتوانند یک کشوری مثل ایران اسلامی را که دنبال استقلال و دنبال ایستادگی و استقامت است، از مواد غذایی لازم هم محروم کنند، میکنند. آنها همچنانکه داروهای لازم را ممنوع کردند، آن وقتی که واکسن لازم داشتیم پولش را گرفتند اما واکسنش را ندادند. در سال ۹۹ پول واکسن را گرفتند و به بهانههای مختلف واکسن را ندادند.»
رهبر جمهوری اسلامی نهایتاً ۲۰ مرداد ۱۴۰۰، زمانی که بر اساس آمارهای رسمی وزارت بهداشت شمار قربانیان کرونا به مرز ۱۲۰ هزار نفر (و بر اساس آمارهای غیررسمی ۲۴۰ هزار نفر) نزدیک شده بود، بدون اشاره به مسئولیت شخص خود در مرگومیر صدها نفر در روز در ایران بهدلیل فقدان واکسن کرونا، این ویروس را مسئلهٔ «اول و فوری» کشور خواند و خواستار تأمین واکسن «به هر شکل ممکن» شد.
ادعای «در سال ۹۹ پول واکسن را گرفتند اما ندادند» اشاره به برنامهٔ کوواکس دارد. آنچه در ادامه میآید، صرفاً مروری است گذرا و خطی بر آنچه در بایگانی رویدادهای مرتبط با این موضوع ثبت شده و قابل تحریف نیست.
۱۶ دی ۱۳۹۹
رئیس بانک مرکزی ایران میگوید تهران پیشپرداخت خرید ۱۶ میلیون و ۸۰۰ هزار دوز واکسن کرونا از طریق برنامه «کوواکس» را به حساب کارزار سازمان جهانی بهداشت واریز کرده است.
عبدالناصر همتی در یک پست اینستاگرامی افزود که این پول با همکاری «دو بانک ایرانی» و «سه بانک اروپایی» در نخستین روز بعد از تعطیلات ژانویه پرداخت شد.
بهگفتهٔ او، «مبالغ بسیار بیشتری» برای خرید واکسن «اختصاص دادهایم که در صورت تأیید وزارت بهداشت تأمین ارز خواهد شد».
رئیس بانک مرکزی جمهوری اسلامی به مبلغ واریزی و نوع واکسنی که ایران قرار است خریداری کند اشاره نکرد.
۱۹ دی ۱۳۹۹
رهبر جمهوری اسلامی اعلام کرد که ورود واکسن آمریکایی و بریتانیایی کرونا به ایران «ممنوع» است و نباید ساخت واکسن در داخل کشور مورد «انکار» قرار بگیرد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، علی خامنهای در یک سخنرانی تلویزیونی که روز جمعه ۱۹ دی پخش شد، همچنین گفت: «اگر آمریکاییها توانسته بودند واکسن درست کرده بودند، وضعیت خودشان این گونه نبود.»
۱۵ بهمن ۱۳۹۹
وزیر بهداشت ایران میگوید شرکت بریتانیایی-سوئدی آسترازنکا اعلام کرده که در ماه جاری میلادی، تحویل ۴.۲ میلیون دوز واکسن کرونا را به ایران در قالب سبد کوواکس آغاز میکند.
این خبر در شرایطی اعلام میشود که پیش از این رهبر جمهوری اسلامی واردات هرگونه واکسن آمریکایی، بریتانیایی و حتی فرانسوی را ممنوع اعلام کرده بود.
۱۶ فروردین ۱۴۰۰
سخنگوی سازمان غذا و داروی ایران از بارگیری و ارسال اولین محموله واکسن کرونا توسط برنامه کوواکس به ایران خبر داد.
کیانوش جهانپور ر در توئیتر اعلام کرد که اولین محموله واکسن تهیهشده از سازوکار کوواکس شامل بیش از ۷۰۰ هزار دوز واکسن آکسفورد/ آسترازنکا از مسیر آمستردام به مقصد تهران بارگیری و ارسال شد.
بهگفتهٔ او، مجموع سفارش خرید ایران از سبد کواکس بالغ بر ۱۶ میلیون و ۸۰۰ هزار دوز واکسن کرونا است و این ۷۰۰ هزار دوز واکسن آسترازنکا را نیز شرکت «اس کا بیو» کره جنوبی تولید کرده است.
۱۹ فروردین ۱۴۰۰
حسن روحانی، رئیسجمهور وقت ایران، رسانههایی را که به دولت او برای کمبود واکسن انتقاد میکنند «شکستخورده و رسوا» نامید و افزود که «ما هم بهموقع سفارش دادیم و هم مقدار زیاد سفارش دادیم اما یک ماه دوماه برای اینکه پول منتقل شود تأخیر ایجاد شد و به همین دلیل نوبت ما در کوواکس عقب افتاد.»
۱۹ فروردین ۱۴۰۰
عباس آقازاده، رئیس مجمع عمومی سازمان نظام پزشکی، «برآیند و ماحصل تلاشهای» وزارت بهداشت و سایر بخشهای حکومت در زمینهٔ تأمین واکسن مورد نیاز را «ضعیف» ارزیابی کرد.
او گفت: «در مورد تأمین واکسن مورد نیاز فعال و مؤثر برخورد نکردیم» و «انتظار برای تولید واکسن داخلی، ایران را از سرعت اپیدمی عقب انداخت.»
آقازاده تأکید کرده «اولین اشکال در تأمین واکسن از خود ماست و دوم به شیطنت و خباثت آمریکا و سایر کشورها مربوط است.»
۲۰ مرداد ۱۴۰۰
علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، که خود واردات واکسن کشورهای غربی را ممنوع اعلام کرده بود، روز ۲۰ مرداد بدون اشاره به مسئولیت شخص خود در مرگومیر صدها نفر در روز در ایران بهدلیل فقدان واکسن کرونا، این ویروس را مسئلهٔ «اول و فوری» کشور خواند و خواستار تأمین واکسن به هر شکل ممکن شد.
۱۰ آبان ۱۴۰۰
محمد مخبر، رئيس ستاد اجرایی فرمان امام، وعده داده بود مؤسسهٔ «برکت» تا پایان شهریور ۵۰ میلیون دُز واکسن کرونا تولید میکند و تحویل وزارت بهداشت میدهد، ولی بهگفتهٔ مقامهای این ستاد، تا این تاریخ فقط یک و نیم میلیون دُز واکسن تولید کرده است.
بنابر آمارهای رسمی وزارت بهداشت تا ۱۰ آبان ۱۴۰۰ بیش از ۱۲۵ هزار نفر در کشور قربانی کرونا شدند، اما آمارهای ثبت احوال نشان میدهد که شمار قربانیان کرونا حداقل دو برابر آمارهای رسمی است.
***
پس از آنکه علی خامنهای در نتیجه افزایش آمار مرگومیر مردم و عملینشدن انواع وعدههای تولید واکسن داخلی از فرمان قبلی خود عقبنشینی کرد، رسانهها و مقامات حکومتی تلاش گستردهای کردند تا او را از اتهام نقشداشتن در افزایش قربانیان کرونا مبرا کنند.
اظهارات روز ۱۶ فروردین او نشان میدهد که رهبر جمهوری اسلامی برای رفع مسئولیت از خود و همزمان بهرهبرداری سیاسی از این موضوع در تقابل با غرب، حاضر به تحریف آشکار واقعیات رخداده در یکی دو سال اخیر هم هست.
سایهٔ کابوس مسئولیت مرگ دهها هزار ایرانی بر اثر کرونا همچنان بر سر خامنهای سنگینی میکند.
