رئیس جمهور آمریکا روز چهارشنبه، ۱۸ مرداد، فرمانی را امضا کرد که سرمایهگذاری آمریکایی در فناوریهای حساس در چین را ممنوع یا محدود میکند.
فرمان جو بایدن که از مدتها پیش انتظار صدور آن میرفت، به وزارت خزانهداری آمریکا آزادی عمل میدهد تا سرمایهگذاری آمریکایی در عرصه نیمرساناها (نیمههادیها) و میکروالکترونیک، فناوریهای اطلاعات کوانتومی و سیستمهای هوش مصنوعی را ممنوع یا محدود کند.
آقای بایدن همچنین در نامه به کنگره برای مقابله با تهدید ناشی از پیشرفت کشورهایی مانند چین در عرصه فناوریهای حساسی که در ارتش، امور اطلاعاتی ، نظارتی یا توانمندیهای سایبری کاربرد دارند، وضعیت «اضطراری ملی» اعلام کرد.
وزارت خارجه چین روز ۱۹ مرداد اعلام کرده که این محدودیتهای آمریکایی «قلدری» در عرصه علمی و فناوری است.
وزارت بازرگانی چین نیز آمریکا را به «اخلال در صنعت جهانی و زنجیره تأمین» متهم کرد. این وزارت «حق اقدامات در این زمینه» را عنوان کرد اما به جزئیات واکنش احتمالی خود اشاره نکرد.
سفارت چین در واشینگتن نیز فرمان جو بایدن را «بسیار ناامیدکننده» نامید، و افزود: این محدودیتها «منافع شرکتها و سرمایهگذاران چینی و آمریکایی را به طور جدی تضعیف میکند».
به نوشته روزنامه بریتانیایی گاردین، فرمان رئیسجمهور آمریکا عمدتا در تقابل با سرمایهگذاری آمریکایی در آن دسته از شرکتهای چینی است که به توسعه نرمافزار برای طراحی تراشهها و ابزار تولید آن مشغول هستند.
در حالی که آمریکا، ژاپن و هلند سه کشور برتر در زمینههای یادشده هستند، چین که خود را شایسته ایستادن بر قله اقتصادی جهان میداند و در چند دهه اخیر به رقیب سرسخت آمریکا تبدیل شده، کوشش بیوقفهای برای گسترش دانش و تجهیزات خود در زمینه تراشه و ریزتراشه انجام داده است.
مقامات آمریکا گفتند که به درهمتنیده بودن اقتصاد کشورشان با چین اذعان دارند و این فرمان تنها برای مقابله با خطرات حاد امنیت ملی، از جمله جلوگیری از تسلط ارتش چین به این فناوریها صادر شده است.
سرمایهگذاران و شرکتهای آمریکایی برای فعالیت و همکاری خود در زمینههایی که در فرمان آقای بایدن آمده، باید نهادهای ذیربط آمریکایی را آگاه کنند. سرمایهگذاریهای خصوصی، سرمایهگذاریهایی که ضریب بالای مخاطره دارد، سرمایهگذاریهای مشترک و همچنین سرمایهگذاری در عرصههایی که «سبز» محسوب میشود، شامل این فرمان شده است.
احتمال داده شده که محدودیت و ممنوعیتهای این دستور از ۴۵ روز تا یک سال دیگر اجرایی شود. یک مقام آمریکایی به رویترز گفت این محدودیتها برای سرمایهگذاریهای آتی است و وضعیت جاری را دربرنمیگیرد.
جمهوریخواهان معتقدند که این فرمان دیر صادر شده و تا آغاز اجرای آن، ممکن است منافع آمریکا بیشتر لطمه ببیند. سناتور جمهوریخواه مارکو روبیو آن را «مضحک» و «مملو از حفره» نامید. به گفته آقای روبیو، این دستور صنایعی را که در نگاه دولت چین حیاتی محسوب میشود، دربرنگرفته است.
در مقابل، چاک شومر، رهبر دموکراتها در مجلس سنا گفت آمریکا با این فرمان نخستین «گام راهبردی» را برای کسب اطمینان از اینکه سرمایهگذاریهایش به پیشرفت نظامی چین منجر نمیشود، برداشته است. او گفت «برای مدتی طولانی پول آمریکا ارتش چین را تقویت کرده بود».
ارزیابیها حاکی است که رویکرد جدید دولت واشینگتن تنش بین آمریکا و چین را در شرایطی که دو دولت در یک سال گذشته بر سر طیف وسیعی از امور، از تحولات مرتبط با تایوان و نگرانی از حمایت چین از روسیه گرفته تا پرواز بالونهای چینی در آسمان آمریکا درگیر بودند، تشدید کند.