از هزینههای دولت روسیه پیداست کرملین برای جنگ طولانیمدت آماده میشود، در عین حال دورنمای روشنی برای مناطق اشغالشدۀ اوکراین متصور نیست. همزمان سرکوب مخالفان دولت روسیه و جنگ همچنان بهشدت ادامه دارد و نیروهای امنیتی بهدنبال «روشهای جدید» برای کنترل مخالفان هستند.
جشن رسمی در میان سردرگمی کرملین
رئيسجمهور روسیه با صدور حکمی سیام سپتامبر را جشن ملی الحاق مناطق اوکراینی اعلام کرد. دقیقاً یک سال پیش ولادیمیر پوتین طی دیدار با «رهبران» چهار استان اشغالشدهٔ اوکراین «پیمان پیوستن این مناطق به روسیه» را امضا کرد. با گذشت یک سال، هیچیک از چهار استان اوکراین که روسیه «به خاک خود ضمیمه کرد» به طور کامل تحت کنترل ارتش روسیه درنیامده است.
دمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، نتوانست به سؤال خبرنگاران مبنی بر اینکه قلمرو روسیه شامل چه مناطقی از اوکراین است، پاسخ روشنی ارائه دهد. گفته میشود برای مسئولین روس که انتظار داشتند به مناصب بلندرتبه در مناطق اشغالشده گمارده شوند، اعزام به استانهای اشغالشده «مترادف با صدور حکم انزوا یا مرگ است».
گزارشها حاکی است طبق نظر کرملین در شرایط فعلی مناطق اشغالشدهٔ شرق اوکراین بخشی از استانهای مجاور میشود و جنوب اوکراین به ناحیهٔ فدرالی جنوبی که شامل قفقاز، سواحل دریاهای آزوف، سیاه و خزر و همچنین کریمه است، اضافه خواهد شد. اما پیش از تحقق این برنامه، طرح «سرپرستی مناطق جدید» به اجرا درمیآید و مطابق آن، فرمانداران نواحی مختلف روسیه موظفاند به بازسازی شهرهای ویرانشده کمک کنند.
همزمان گزارش شده بیش از ۶۵۰ میلیارد روبل در بودجهٔ سال آیندهٔ دولت روسیه برای توسعهٔ مناطق اشغالشدهٔ اوکراین در نظر گرفته شده است؛ ضمناً حدود ۴۰ درصد کل بودجه تحصیلی روسیه در مناطق الحاقی هزینه میشود «چراکه دولت روسیه آگاه است بسیاری از ساکنان مناطق اشغالشده به سوی اوکراین گرایش دارند، نه روسیه. از این رو بازآموزی در کنار تفیش عقاید از اولویتهاست».
از گزارشها برمیآید که براساس آمار رسمی وزارت کشور روسیه در چهار منطقهٔ اشغالشدهٔ اوکراین حدود سه میلیون و ۶۰۰ هزار نفر ساکن هستند. این یکسومِ جمعیتی است که پیش از جنگ در این مناطق زندگی میکردند.
گزارش جدید سازمان ملل حاوی شواهدی از جنایات روسیه در مناطق اشغالشدهٔ اوکراین است؛ «شکنجه به امری عادی تبدیل شده و در برخی موارد باعث مرگ افراد میشود».
جنگ طولانی بهعنوان ابزار پایداری اقتصاد
اواخر هفتهٔ گذشته وزیر دارایی روسیه تأیید کرد عمدهٔ هزینههای بودجهٔ سال آیندهٔ دولت به جنگ و توسعهٔ صنایع دفاعی اختصاص خواهد یافت. از گزارشها برمیآید برای نخستین بار بیش از شش درصد کل درآمد ناخالص ملی روسیه – یعنی حدود ۴۰ درصد کل هزینهها - برای تأمین نیازهای ارتش اختصاص مییابد؛ نسبت به سال پیش از جنگ هزینههای نظامی روسیه سه برابر خواهد شد.
همزمان با افزایش بودجه سازمانهای امنیتی- انتظامی، تقریباً ۴۰ درصد کل بودجهٔ دولت در حوزهٔ نظامی و انتظامی هزینه میشود. درحالیکه برای این دو حوزه حدود ۱۵ تریلیون روبل در نظر گرفته شده، تنها سه تریلیون روبل به آموزش و بهداشت اختصاص مییابد. اما هفت و نیم تریلیون روبل به هزینههای اجتماعی بهویژه برای افزایش حقوق کارمندان دولت اختصاص یافته است، چراکه جذب حمایت مردمی در سال انتخابات ریاستجمهوری روسیه، که پیشبینی میشود بقای ولادیمیر پوتین در قدرت را تضمین کند، از اولویتهای کرملین است.
از دید صاحبنظران، جنگ علیه اوکراین نه تنها انگیزهٔ ولادیمیر پوتین است بلکه بهعنوان محرک اقتصادی نیز تلقی میشود. از تابستان گذشته و افزایش بازخرید تولیدات صنایع دفاعی توسط دولت باعث رشد ۴.۹ درصدی اقتصاد روسیه شده است.
گفته میشود کارخانهها با حداکثر ظرفیت سهشیفتی کار میکنند که باعث کاهش چشمگیر بیکاری تا زیر سه درصد – رکورد تاریخی در روسیه – شده. «اما همین وضعیت تنها به یک شرط به نفع دولت عمل خواهد کرد: اگر روسیه مدام درگیر جنگ باشد.»
درحالیکه تغییرات هنگفت بودجهٔ سال آیندهٔ دولت روسیه از سوی مقامات رسمی اعلام شده، سردبیر کامرسانت تأیید کرد که هیئت دبیران این روزنامهٔ روسی تصمیم گرفته مقالهای را که برپایهٔ گزارش اختصاصی بلومبرگ منتشر شده بود، از پایگاه این روزنامهٔ روسی حذف کند.
پوتین رهبر جدید «واگنر» را برگزید
ولادیمیر پوتین هفتهٔ گذشته با آندری تروشف، تنها فرمانده گروه واگنر که زنده مانده و به استخدام وزارت دفاع روسیه درآمده، در کرملین دیدار کرد و از وی خواست به بسیج «نیروهای داوطلب» ازجمله برای اعزام به جبهههای اوکراین کمک کند.
در روزهای اخیر اوکراین اعلام کرد نیروهای واگنر مجدداً به شرق اوکراین بازگشتهاند. از سوی دیگر یونس بیک یوکوروف که او نیز در جلسهٔ کرملین حضور داشت، طی سفر به مالی و لیبی وعده داده نیروهای واگنر همچنان به عنوان مأمور امنیتی کرملین عمل خواهند کرد.
آندری تروشف با لقب «سیدوی» («موسفید») کهنهسرباز جنگهای افغانستان و چچن است و دورهای را در پلیس ضدشورش گذراند تا اینکه بهعنوان مدیر اجرایی به استخدام گروه واگنر درآمد. او فرمانده ارشد نیروهای واگنر در سوریه بود و در سال ۲۰۱۶ با دستور مخفیانهٔ پوتین نشان قهرمان روسیه را دریافت کرد.
گفته میشود دستکم در ۱۷ شهر روسیه از جمله مسکو و سنپترزبورگ یادبود یوگنی پریگوژین که شورش وی باعث شد ولادیمیر پوتین او را خائن خطاب کند، برپا شده است. از گزارشها برمیآید صدها نفر در چهلمین روز کشته شدن مؤسس واگنر یاد او را گرامی داشتند. طی چهل روز گذشته کمیتهٔ تحقیق روسیه که گویا شرایط سانحهٔ هواپیمای پریگوژین را بررسی میکند، حتی توضیح اولیه دربارهٔ جزئیات کشته شدن وی ارائه نکرده است.
افزایش «دشمنان حکومت»
گزارشها حاکی است نیروهای امنیتی روسیه در راستای شناسایی و مجازات مخالفان دولت بهدنبال راههای جدید هستند. روشی جدید که پس از آغاز جنگ علیه اوکراین به طور روزافزون در روسیه استفاده میشود، «بازداشت انبوه» است.
مطابق این روش، نیروهای ضدشورش یک یا چند نفر را بهطور مکرر بازداشت میکنند، چه هنگام اقدامی اعتراضی یا چه هنگام عبور از خیابان. بازداشت مکرر اجازه میدهد دادگاه این فرد را مطابق قوانین کیفری محکوم و روانهٔ زندان کند.
«ضرورت روشهای جدید به آن دلیل است که به نیروهای امنیتی دستور داده شده باید هر ماه چند نفر از "دشمنان" را شناسایی و بازداشت کنند؛ ضمناً افشای "خیانت آشکار" با پاداش و ارتقای رتبه همراه خواهد بود. وکلای دادگستری هشدار میدهند که با روش جدید، نه تنها فعالان سیاسی-مدنی بلکه شهروندان عادی نیز ممکن است تحت تعقیب قرار گیرند.»
موج دوم مسدود کردن ویپیان در مناطقی از روسیه اجرا شده و دور زدن فیلترینگ اینترنت بسیار دشوار شده است.