پارلمان اروپا روز پنجشنبه ۲۰ مهر اعلام کرد مهسا امینی و جنبش «زن، زندگی، آزادی» از جمله سه نامزد نهایی برای دریافت جایزه حقوق بشر اتحادیه اروپا، موسوم به ساخاروف، هستند که هر سال به افراد یا گروه‌هایی اعطا می‌شود که در مبارزه با استبداد و دفاع از آزادی بیان فعالیت برجسته‌ای داشتند.
مهسا (ژینا) امینی، دختر ۲۲ساله سقزی ۲۲ شهریور پارسال در بازداشت گشت ارشاد به کما رفت و سه روز بعد در بیمارستان کسری تهران جان باخت. کشته شدن او آغازگر موجی از اعتراضات سراسری علیه جمهوری اسلامی شد که از حمایت وسیع جامعه بین‌المللی نیز برخوردار شد.
دیوید مک الیستر، رئیس کمیته سیاست خارجی پارلمان اروپا، گفت: انتخاب مهسا و جنبش «زن، زندگی، آزادی» به عنوان یکی از سه نامزد اصلی دریافت جایزه ساخاروف به رسمیت شناختن مبارزه شجاعانه آن‌ها برای حقوق زنان است.
نامزدان دیگر دریافت جایزه ساخارف، ویلما نونیز اسکورسیا و اسقف کاتولیک رولاندو آلوارز، دو چهره برجسته دفاع از حقوق بشر در نیکاراگوئه، و سه زن اهل لهستان، السالوادور و آمریکا هستند که پارلمان اروپا آن‌ها را «رهبران مبارزه برای سقط جنین امن، آزاد و قانونی» معرفی کرده است.
هر چند مقامات حکومت جمهوری اسلامی ایران ادعا کردند که مهسا امینی بر اثر عارضه قلبی درگذشته است، ولی از سخنان اعضای خانواده و تحقیقات گروه‌های حقوق بشری چنین برمی‌آید که او هنگام بازداشت به‌دلیل عدم رعایت قانون حجاب اجباری و در مسیر انتقال به بازداشتگاه گشت ارشاد مورد ضرب‌وشتم قرار گرفته بود و دلیل بیهوشی و سپس جان باختن او خشونت مأموران بوده است.
تظاهرات گسترده‌ای که در واکنش به مرگ او روی داد به سرعت به جنبشی علیه نظام جمهوری اسلامی تبدیل شد که از نظر وسعت و تداوم بی‌سابقه بود.
حکومت جمهوری اسلامی با خشونت اعتراضات را سرکوب کرد و به گفته سازمان‌های حقوق بشری بیش از ۵۰۰ نفر در این سرکوب‌ها کشته و حدود ۲۲ هزار نفر بازداشت شدند که اکثر آن‌ها در ماه‌های بعد آزاد شده‌اند.
جنبش اعتراضی ایران پس از چند ماه رو به فروکش گذاشت ولی برگزاری تظاهرات در برخی از نقاط ایران از جمله سیستان و بلوچستان و همینطور نافرمانی مدنی در شکل زیر پا گذاشتن حجاب اجباری توسط زنان ادامه دارد.
جمهوری اسلامی تظاهرات در سیستان بلوچستان را به شدت سرکوب کرده و در ماه‌های اخیر با تصویب لایحه‌ای، سختگیری در مورد رعایت حجاب را افزایش داده است.
جایزه حقوق بشر اتحادیه اروپا که در بزرگداشت آندری ساخاروف، دگراندیش دوران اتحاد شوروی، به یاد او نامگذاری شده در سال ۱۹۸۸ پایه گذاری شد. آندری ساخاروف، برنده جایزه نوبل صلح، در سال ۱۹۸۹ درگذشت.
پیش از این جعفر پناهی، فیلمساز منتقد، و نسرین ستوده، حقوقدان مستقل، در سال ۲۰۱۲ این جایزه را به شکل مشترک از اتحادیه اروپا دریافت کرده بودند. الکسی ناوالنی، ملاله یوسف‌زی، کوفی عنان و گزارشگران بدون مرز از دیگر برندگان این جایزه در سال‌های گذشته بوده‌اند.
برنده امسال جایزه حقوق بشر اتحادیه اروپا روز ۲۷ مهر اعلام می‌شود.
