بیست و هشتمین کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد (COP28) که در شهر دبی امارات متحده عربی در حال برگزاری است، ساعت‌های حساسی را سپری می‌کند؛ چرا که مذاکرات درباره آینده استفاده از سوخت فسیلی با توجه به اختلاف دیدگاه کشورها در این باره نفس‌گیر شده است.
یک روز پیش از پایان کنفرانس و همچنین پایان فرصت برای دست‌یابی به وافق در این باره، اختلاف‌ها میان کشورها بزرگ می‌نماید.
دوشنبه ۲۰ آذر، آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد در کنفرانسی خبری در حاشیه کنفرانس تغییرات اقلیمی گفت که یکی از مسائل مهم برای موفقیت کنفرانس COP29 آن است که کشورها بر سر «کنار گذاشتن تدریجی استفاده از سوخت فسیلی» به توافق برسند، «حتی اگر سرعت حرکت کشورها به سوی این هدف یکسان نباشد».
آقای گوترش که در جمع خبرنگاران سخن می‌گفت اظهار داست: «کنفرانس تغییرات اقلیمی مسائل زیادی را در بر می‌گیرد که بر پایه توازن اقلیمی استوار است. اما به نظرم یکی از مسائل مهم برای موفقیت کنفرانس این است که بر سر نیاز به کنار کذاشتن تدریجی سوخت فسیلی توافق شود».
او در عین حال تأکید کرد: «این بدان معنی نیست که همه کشورها باید هم‌زمان به شکلی تدریجی استفاده از سوخت فسیلی را کنار بگذارند».
دبیرکل سازمان ملل متحد از کشورها خواست با ابراز حسن نیت «نهایت انعطاف» را داشته باشند چرا که «شکاف‌های زیادی در مذاکرات وجود دارد که باید پر شوند». او تاکید کرد : «زمان جستجو برای یافتن راه‌حل‌ها فرا رسیده است».
او با باین این‌که کنفرانس تغییرات اقلیمی «باید خواستار کنار گذاشتن سوخت فسیلی شود» تأکید کرد: «هر توافی باید اختلاف توانایی کشورها را به رسمیت بشناسد».
نیاز به برچیدن موانع تاکتیکی
از سویی سایمون استیل، دبیر اجرایی کنوانسیون سازمان ملل در امور تغییرات اقلیمی، از کشورهای شرکت کننده در کنفرانس دبی خواست تا «موانع تاکتیکی برای دست‌یابی به توافق» را کنار بگذارند.
استیل در سخنانی در جمع نمایندگان کشورهای شرکت‌کننده افزود: «ما اینجا هستیم تا دو موضوع را به بحث بگذاریم، نخست کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای و دوم پشتیبانی از دوره انتقالی انرژی».
این در حالی است که همچنان ۱۹۸ کشور باید به راه‌حلی میانه برای مسئله کنار گذاشتن سوخت فسیلی یا دستکم محدود کردن آن، با تضمین کمک مالی به کشورهای فقیر، دست یابد.
آقای استیل ادامه داد: «جهان به ما چشم دوخته، جایی برای پنهان شدن وجود ندارد». او افزود: «از مذاکره‌کنندگان می‌خواهم به دنبال عالی‌ترین اهداف باشند. گام‌های کوچک عقب‌گرد است و می‌تواند هزینه‌اش جان میلیون‌ها نفر باشد».
دبیر اجرایی کنوانسیون سازمان ملل در امور تغییرات اقلیمی با بیان این‌که «برخی اختلاف‌ها حل و فصا شد» گفت: «هیچ دقیقه‌ای برای تلف کردن وجود ندارد».
چالش «سوخت فسیلی»؛ مخالفان و موافقان
ماجرای «سوخت فسیلی» اکنون چالش‌برانگیزترین مسئله در بیست و هشتمین کنفرانس تغییرات اقلیمی است. در حالی که اکثر کشورهای خواهان توافقی هستند که در آن مسئله «کنار گذاشتن تدریجی سوخت فسیلی» درج شود، اما برخی کشورها به ویژه کشورهای تولیدکننده نفت، با درج این بند مخالف هستند.
این مخالفت‌ها از آن‌جا اهمیت دارد که بنا بر قواعد سازمان ملل متحد، توافق‌نامه‌ای در کنفرانس تغییرات اقلیمی لازم الاجرا می‌شود که از اجتماع ۱۹۸ کشور برخوردار باشد.
کلمبیا: به دنبال برپایی ائتلاف علیه «سوخت فسیلی» هستیم
سوزانا محمد، وزیر محیط زیست کلمبیا، اعلام کرد که کشورش در جریان مذاکرات پایانی پرتنش بیست و هشتیمن کنفرانس تغییرات اقلیمی در برپایی «ائتلافی بین‌المللی برای کنار گذاشتن تدریجی سوخت فسیلی» یاری می‌رساند.
سوزانا محمد ادامه داد: «ما خواهان کنار گذاشتن تدریجی سوخت فسیلی هستیم... ما می‌خواهیم تا سال ۲۰۳۰، ۴۳ درصد از سوخت فسیلی کنار گذاشته شود».
خانم محمد در مصاحبه با روزنامه گاردین گفت: «اگر به این توافق نرسیم، فرصت دیگری برای این گام نخواهیم داشت. نباید در بند طرح‌های اقتادی کشورها باشیم».
او افزود: «ما برای دست‌یابی به هدفی مشترک درباره این مسئله تلاش می کنیم تا بتوانیم صدای رسا باشیم. در تلاشیم تا ائتلافی برای مقابله با سوخت فسیلی تشکیل دهیم تا پس از آن با چین، عربستان سعودی و هند وارد مذاکره شویم».
ساعت‌های تعیین کننده برای توافق مهم
این در حالی است که رالف ریگنوانو، وزیر تغییرات اقلیمی وانواتو، گفت که ساعت‌های آینده «برای متقاعد کننده تعداد اندکی از کشورها که در برابر توافق بر سر مسئله سوخت فسیلی مانع‌تراشی می‌کنند» تعیین‌کننده است.
ریگنوانو که هیئت کشور کوچک و جزیره‌ای وانواتو واقع در اقیانوس هند را رهبری می‌کند، ابراز امیدواری کرد خواسته «اکثریت کشورها که خواهان کنار گذاشتن تدریجی سوخت فسیلی هستند» مد نظر قرار گیرد «و این خواسته در توافق نهایی درج شود».
او ادامه داد: «هر اتفاقی بر خلاف آن باعث می‌شود بیست و هشتیمن کنفرانس تغییرات اقلیمی را موفق ندانیم. او گفت: «کشورهای اندکی که مانع از پیشرفت در مذاکرات می‌شوند، باید موضع خود را تغییر دهند و این چیزی است که برای آن تلاش می‌کنیم».
مخالفان درج «کنار گذاشتن سوخت فسیلی» در توافق نهایی
کشورهایی که مخالف درج «کنار گذاشتن تدریجی سوخت فسیلی» در توافق‌نامه پایانی کنفرانس کاپ۲۸ هستند، یا تولیدکننده این نوع سوخت هستند، یا در حال حاضر توسعه اقتصادی‌شان وابسته به این سوخت است. نام شماری از این کشورها در کنفرانس دبی مطرح شده است، از جمله عراق که مخالفت خود را به صراحت با این مسئله اعلام کرد.
اما روزنامه نیویورک‌تایمز نوشته است که در حال حاضر عربستان سعودی، بزرگ‌ترین کشور تولیدکننده نفت در جهان، بزرگ‌ترین مانع در برابر توافقی شامل «کنار گذاشتن تدریجی سوخت فسیلی» در توافق‌نامه نهایی کنفرانس دبی است.
نیویورک‌تایمز به نقل از شماری از افراد حاضر در مذاکرات نوشته است: «دیپلمات‌های عربستانی در مسیر مانع‌تراشی و کند کردن مذاکرات، بسیار مهارت به خرج دادند. آن‌ها از تاکتیک‌های همچون گنجاندن برخی کلمات در پیش‌نویس توافق‌نامه استفاده می‌کنند که کشورهایی دیگر این کلمات را سمی می‌دانند، یا این‌که از نشستن با مذاکره‌کنندگانی که بر مسئله کنار گذاشتن تدریجی سوخت فسیلی اصرار می‌کنند، دوری می‌کنند».
از سویی هند و چین تلاش می‌کنند در توافق نهایی به مسئله زغال سنگ که بیش از هر نوع سوخت فسیلی دیگر ایجاد آلودگی می‌کند، اشاره نشود.
ایران و روسیه هم تلاش می‌کنند موادی در توافق‌نامه نهایی درج شود که بتواند از تولید گاز طبیعی حمایت کند.
شماری از کشورها از جمله عراق هشدار دادند که کنار گذاشتن نفت و گاز می‌تواند اقتصاد کشورهایی را که به تولید این سوخت تکیه می‌کنند، از میان ببرد. این کشورها خواستار حمایت مالی بیشتر از سوی کشورهای ثروتمند شدند.
در این میان، سلطان الجابر، رئيس بیست و هشتمین کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد، از کشورهای حاضر در کنفرانس خواست با انعطاف‌پذیری به شکلی جدی تلاش کنند، راه حل‌های میانه را برای دست‌یابی به یک توافق بپذیرند؛ از جمله با پذیرش ماده‌ای که برای نخستین بار به آینده سوخت فسیلی اشاره می‌کند.
