قرار است پاسخ مکتوب حماس به طرح پیشنهادی برای آتش‌بس در نوار غزه طی ساعت‌های پایانی روز جمعه ۱۴ اردیبهشت به میانجی‌گران تحویل داده شود.
در روزهای گذشته اخبار ضدونقیضی دربارهٔ پاسخ این گروه افراطی، که آمریکا و اتحادیهٔ اروپا آن را یک سازمان تروریستی می‌دانند، منتشر شده؛ اکنون اما بیشتر فضای بدبینی حاکم است زیرا برخی گزارش‌ها می‌گوید یحیی السنوار، رهبر حماس در نوار غزه، به پیشنهاد مطرح‌شده پاسخ منفی داده است.
این در حالی است که وال‌استریت جورنال عصر جمعه به‌نقل از مقامات مصری خبر داد که اسرائیل به حماس یک هفته فرصت داده است تا با توافق آتش‌بس موافقت کند، در غیر این صورت عملیات نظامی در رفح را آغاز خواهد کرد.
روند مذاکرات برای آتش‌بس چگونه است؟
مذاکرات غیرمستقیم میان اسرائیل و گروه افراطی حماس اندکی پس از شروع جنگ جاری در نوار غزه آغاز شد. این مذاکرات با میانجی‌گری مصر و قطر و هماهنگی ایالات متحده آمریکا صورت می‌‌گیرد و تا کنون به یک بار آتش‌بس یک‌هفته‌ای در آذرماه گذشته انجامیده است.
در آن یک هفته، ۱۰۳ تن از گروگان‌های غیرنظامی و اکثراً از زنان و کودکان در مقابل آزادی ۴۰۰ زندانی فلسطینی از زندان‌های اسرائیل آزاد شدند. همچنین ورود کمک‌های بشردوستانه به نوار غزه آغاز شد.
جنگ جاری در نواره غزه از حملهٔ ۱۵ مهر سال گذشتهٔ حماس به شهرها و شهرک‌های اسرائیلی نوار غزه آغاز شد که طی آن حدود ۱۲۰۰ نفر اغلب غیرنظامی کشته و بیش از ۲۵۰ نفر دیگر به گروگان گرفته شدند.
پس از آن حملهٔ نظامی گسترده اسرائیل به‌طور هوایی و زمینی به نوار غزه با هدف اعلام‌شدهٔ نابودی حماس آغاز شد که تا کنون بیش از ۳۴ هزار کشته بر جای گذاشته است؛ افرادی که اکثرا غیرنظامی بوده‌اند.
پیشنهاد مطرح‌شده برای آتش‌بس چیست؟
گفته می‌شود پیشنهادی که اکنون روی میز است، از سوی مصر ارئه شده است؛ پیشنهادی که دیوید کامرون، وزیر خارجه بریتانیا، آن را «بسیار سخاوتمندانه» توصیف کرده است. او در این باره گفته است «همان‌گونه که می‌دانید، به‌نظرم پیشنهاد بسیار سخاوتمندانه‌ای مطرح شده؛ آتش‌بسی ۴۰ روزه و آزادی هزاران زندانی فلسطینی در برابر آزادی گروگان‌ها که بیش از ۲۰۰ روز است در اسارت هستند. امیدوارم حماس این پیشنهاد را بپذیرد».
بنا بر گزارش‌های منتشر شده، این پیشنهاد شامل برقراری آتش‌بس شش‌هفته‌ای است که با توجه به شمار گروگان‌هایی که آزاد خواهند شد، ممکن است زمان آن بیشتر یا کمتر‌شود. این پیشنهاد همچنین خواستار آن است که در مرحله نخست، ۲۰ تا ۴۰ گروگان اسیر در دست حماس آزاد شوند و در مقابل ۴۰۰ زندانی فلسطینی از زندان‌های اسرائیل آزاد شوند.
موانع دستیابی به آتش‌بس
می‌توان گفت که موانع دستیابی به آتش‌بس دوجانبه است و این موانع هم از سوی اسرائیل به وجود می‌آید و هم از سوی گروه افراطی حماس.
- اسرائیل
اگرچه منابع متعدد شامل مسئولان آمریکایی می‌گویند که اسرائیل نرمش زیادی نشان داده، ازجمله در شمار گروگان‌هایی که قرار است آزاد شوند، اما اصرار مقام‌های اسرائیلی بر حمله به رفح حتی با وجود دستیابی به آتش‌بس یکی از موانع به شمار می‌آید.
رفح منطقه‌ای کوچک در جنوب نوار غزه است که صدها هزار آواره‌ای که از جنگ در شمال و مرکز غزه فرار کرده‌اند، به آن پناه برده‌اند. بسیاری از کشورهای جهان با حملهٔ اسرائیل به رفح مخالف‌اند و نسبت به پیامدهای آن هشدار می‌دهند.
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، در این باره گفته است «حملهٔ احتمالی اسرائیل به رفح پیامدی ویرانگر برای فلسطینی‌ها در غزه و همچنین تأثیر خطرناک بر کرانهٔ باختری اشغالی و همهٔ منطقه خواهد داشت. همه اعضای شورای امنیت و بسیاری از دولت‌های دیگر به‌وضوح مخالفت خود را با این عملیات اعلام کردند. من از همهٔ طرف‌هایی که بر اسرائیل نفوذ دارند که هرچه در توان دارند، برای جلوگیری از این عملیات به کار گیرند».
آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، هم در سفر به اسرائیل تأکید کرده است که «دربارهٔ رفح موضع ما مشخص و تغییرناپذیر است. در سایهٔ نبودِ طرحی که اطمینان دهد زندگی غیرنظامیان در معرض خطر قرار نخواهد گرفت، ما از این عملیات حمایت نخواهیم کرد. تا کنون چنین طرحی ندیده‌ام. به نظر ما راه‌های دیگری برای تعامل با چالش حماس وجود دارد که نیازمند عملیات نظامی گسترده در رفح نیست. با اسرائیلی‌ها در این باره گفت‌وگو کرده‌ایم و به این گفت‌وگوها ادامه خواهیم داد».
به‌رغم همهٔ این درخواست‌ها و فشارها، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل بر اجرای طرح حمله به رفح تأکید می‌کند. او روز دوشنبه گفت: «وارد رفح خواهیم شد چون هیچ گزینهٔ دیگری پیش روی ما نیست. گردان‌های حماس مستقر در رفح را نابود خواهیم کرد و به همهٔ اهداف‌مان از جنگ خواهیم رسید، از جمله بازگرداندن گروگان‌ها.»
- حماس
اما موانعی که از سوی حماس ایجاد می‌شود، متعدد است. نخست این‌که حماس خواهان آتش‌بس دائم است و دستیابی به چنین توافقی در حال حاضر به معنای این است که اسرائیل به هدف خود در از بین بردن حماس دست نیافته است.
مسئلهٔ دیگر زندانیان فلسطینی است که بنا بر توافق باید از زندان‌های اسرائیل آزاد شوند. برخی نام‌هایی که حماس درخواست آزادی آن‌ها را داده، افرادی هستند که در کشتن شهروندان اسرائیلی دست داشته‌اند و به حبس‌های طولانی‌مدت محکوم شده‌اند. اسرائیل تا کنون با آزادی شماری از این افراد مخالفت کرده است.
مسئلهٔ آیندهٔ نوار غزه یکی دیگر از موانع است. حماس بر ابقای تسلط خود بر نوار غزه و بیرون رفتن کامل ارتش اسرائیل اصرار دارد، اما ابقای کنترل غزه در دست حماس مسئله‌ای است که نه جامعهٔ جهانی با آن موافق است و نه حتی گروه فتح و تشکیلات خودگردان فلسطینی.
یکی دیگر از موانع مهم این است که تصمیم نهایی حماس را رهبران سیاسی آن نمی‌گیرند. مذاکره‌کنندگان باید هر بار با رهبران حماس در نوار غزه و در رأس آن‌ها یحیی السنوار (که به او سنوار هم می‌گویند) تماس بگیرند و او است که حرف آخر را می‌زند. حتی نظر اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس، در درجهٔ اهمیت کمتری نسبت به نظر السنوار قرار دارد.
بر اساس این گزارش‌ها، یحیی السنوار، رهبر داخلی حماس که موضع او پاسخ نهایی این گروه به پیشنهاد آتش‌بس را تعیین می‌کند، «اصلاحیه‌ای» بر پیشنهاد کشورهای میانجی تنظیم کرده که قرار است هیئتی از حماس آن را برای مذاکرات بیشتر به قاهره ببرد.
اسامه حمدان و سهیل الهند، دو مقام ارشد حماس در خارج از اراضی فلسطینی، در روزهای گذشته گفته بودند که موضع این گروه نسبت به پیشنهاد مصر «منفی» است. اما اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس، روز پنجشنبه از «فضای مثبت» حاکم بر مذاکرات خبر داد.
