ستاد انتخابات صداوسیما به نامزدهای چهاردهمین دورهٔ انتخابات ریاست‌جمهوری هشدار داد که اگر در برنامه‌ٔ تبلیغاتی خود دربارهٔ وضعیت کشور «سیاه‌نمایی» کنند، «مانع پخش آن خواهد شد».
این ستاد، با اعلام ضوابط تبلیغات نامزدها در صداوسیما که عصر روز پنج‌شنبه ۱۷ خرداد منتشر کرد، در یکی از بندهای آن آورده است که برنامه‌های تولیدی و زندهٔ نامزدها نباید مشتمل باشد بر «تشویش اذهان عمومی و سیاه‌نمایی از وضع کشور و تضعیف ارزش‌ها و دستاورد‌های نظام اسلامی و بیان هرگونه مطلبی که موجب یأس، ناامیدی و کاهش مشارکت مردم در انتخابات» می‌شود.
سیاه‌نمایی در ادبیات جمهوری اسلامی به‌معنای مطرح و برجسته کردن اخبار منفی است و سال‌ها است که انعکاس هر خبری دربارهٔ کمبودها، فساد، یا گزارش سوء‌مدیریت‌ها در دولت و حکومت با همین برچسب سیاه‌نمایی دستاویز برخوردهای پلیسی و قضایی با رسانه‌های مستقل و فعالان سیاسی و مدنی قرار می‌گیرد.
خودداری از «ایجاد تشکیک و تردید در سلامت و امنیت و قانونمندی انتخابات و مجریان و ناظران آن»، «بیان اظهارات و برنامه‌های مغایر با اتحاد و همبستگی، منافع و امنیت ملی و تمامیت ارضی کشور» و «بیان آمار خلاف واقع و جعل اطلاعات دربارهٔ مسائل کشور» از دیگر مواردی است که نامزدها در این اطلاعیه از به‌کار بردن آن‌ها در برنامه‌های تبلیغاتی خود منع شده‌اند.
ستاد انتخابات ریاست‌جمهوری صداوسیما در عین حال هشدار داده که «عدم رعایت هر یک از موارد فوق و یا وجود موارد خلاف قانون و مقررات و عدم اصلاح آن توسط نامزد، مانع از پخش آن از رسانهٔ ملی خواهد شد».
باتوجه به روشن نبودن مصادیق «سیاه‌نمایی» و مواردی که به «منافع و امنیت» کشور لطمه وارد می‌کند، هرگونه انتقاد از وضعیت فعلی ایران و به‌ویژه اقدامات دولت سه‌سالهٔ ابراهیم رئیسی می‌تواند یکی از این موارد تلقی شود؛ به‌خصوص که ابراهیم رئیسی در تبلیغات حکومت پس از مرگ او در سانحهٔ سقوط هلیکوپتر «شهید خدمت» نام گرفته است.
علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، نیز پیش از این در یکی از سخنرانی‌های خود دربارهٔ انتخابات گفته بود افرادی که وارد میدان انتخابات می‌شوند، از «بددهنی و توهین و سیاه‌نمایی اجتناب کنند».
روز گذشته هم هیئت نظارت بر مطبوعات با انتشار دستورالعملی برای مطبوعات، به رسانه‌ها هشدار داده بود که انتشار هر نوع محتوا برای تحریم و کاهش مشارکت در انتخابات، مصداق «محتوای مجرمانه» است.
بخشی از دستورالعمل هیئت نظارت بر مطبوعات شامل مواردی چون «تشویش اذهان عمومی، سیاه‌نمایی و بیان مطالب خلاف واقع علیه کشور، ایجاد اختلافات مابین اقشار جامعه به‌ویژه از طریق طرح مسائل قومی و نژادی، انتشار هرگونه نتایج نظرسازی و نظرسنجی کاذب درخصوص انتخابات و نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری» است.
اگرچه این هیئت فهرست بلندی از «مصادیق مجرمانهٔ» مدنظر خود را ارائه کرده، اما عنوان برخی از موارد همچون «تشویش اذهان عمومی» و «اقدام علیه امنیت ملی»، کلی و به‌طور گسترده‌ای قابل تفسیر است.
ضمن این‌که این هشدارها در شرایطی مطرح می‌شود که نام شماری از نامزدها از جمله محمدباقر قالیباف و مصطفی پورمحمدی با پرونده‌های فساد و نقض گستردهٔ حقوق بشر گره خورده و پرسش‌ها دربارهٔ نقش آن‌ها در این پرونده‌ها هنوز بی‌پاسخ مانده است؛ موضوعی که زمان انتخابات می‌تواند فرصتی برای طرح دوبارهٔ آن‌ها باشد.
هشت سال پیش یک خبرگزاری دولتی در مطلبی با عنوان «سیاه‌نمایی و سفیدنمایی تهدید جدی برای جامعه محسوب می‌شود»، نوشته بود «نمی‌توان در محكومیت سیاه‌نمایی سخن گفت، بدون آن‌كه سفیدنماییِ فعلی را كه فضای بیشتر رسانه‌ها را فرا گرفته است رد كرد و به این نكته توجه نداشت كه پذیرش بسیاری از سیاه‌نمایی‌های رسانه‌های بیگانه و برخی رسانه‌های داخلی توسط مخاطبان، ناشی از سفیدنمایی بیش از حد رسانه‌ها است».
ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور پیشین ایران یکی از چهره‌های سیاسی بود که در آمار و ارقامی که در سخنرانی‌های خود ارائه می‌کرد، وضعیت کشور را از هر لحاظ مثبت و رو به پیشرفت نشان می‌داد. پس از مرگ او نیز رسانه‌های ایران تبلیغات گسترده‌ای را در ترسیم چهرهٔ او به‌عنوان رئیس یک دولت سرآمد انجام دادند.
در پیوند با تبلیغات نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری در صداوسیما، پیمان جبلی، رئیس این سازمان، برای میزبانی احتمالی از بیش از ۱۰ کاندیدا اعلام آمادگی کرده است.
او گفته: «پیش‌بینی‌هایی در این خصوص داریم، اما چون دقیقاً نمی‌دانیم چه اتفاقی می‌افتد، منتظر هستیم تا متناسب با اعلام نظر شورای نگهبان برنامه‌ریزی لازم را انجام دهیم.»
با این حال ستاد انتخابات صداوسیما از نامزدها خواسته که اگر خودشان «امکان حضور خود در عرصهٔ رقابت انتخابات را زیاد می‌دانندٰ از هم‌اکنون برای آماده‌سازی برنامه‌های ضبطی خود اقدام کنند».
با پایان زمان ثبت‌نام انتخابات چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری، نامزدها منتظر اعلام اسامی افراد تأییدصلاحیت‌شده توسط شورای نگهبان هستند که احمد جنتی دبیر آن روز گذشته گفت هیچ فرد و نهادی «جرئت» اعمال فشار بر این نهاد برای تأیید صلاحیت‌ها را ندارد.
این ادعای جنتی در حالی است که این شورا همواره از سوی منتقدان و حتی برخی نزدیکان به هستهٔ قدرت در حکومت نیز متهم به جانبداری و ردصلاحیت‌ها تحت فشار افراد و نهادهای دیگر بوده است.
محسن اسلامی، دبیر و سخنگوی ستاد انتخابات کشور پنج‌شنبه شب در یک برنامه تلویزیونی به ارائه جزئیات بیشتری از نامزدها پرداخت و گفت: «در بین افراد ثبت‌نام‌شده ۴۵ نفر دارای مدرک تحصیلی دکترا، یازده نفر حوزوی و ۲۴ نفر مدرک کارشناسی ارشد هستند.»
به گفته او، از ۸۰ نامزد انتخابات ۷۶ نفر مرد و چهار نفر زن بوده و بیشترین «بازه سنی ۵۶ تا ۶۰ سال است که ۱۸ نفر را شامل می شود».
سخنگوی ستاد انتخابات کشور درباره شغل افراد ثبت نام شده گفت که ۱۲ نفر کارمند، یک نفر شغل آزاد، ۲ نفر نظامی، ۲۱ نفر استاد دانشگاه، ۱۴ نفر بازنشسته، ۱۷ نفر نماینده مجلس و ۲ نفر فرهنگی هستند. در بین نامزدها همچنین ۲ روحانی، یک وکیل، دو پزشک به چشم می‌خورند و ۶ نفر هم گزینه «سایر» را در برگه ثبت‌نام علامت زده‌اند.
چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران که با مرگ ابراهیم رئیسی و هیئت همراهش در جریان سقوط بالگرد زودتر از موعد مقرر برگزار می‌شود، با فاصلهٔ کمی از انتخابات مجلس شورای اسلامی خواهد بود که میزان مشارکت در آن به‌طور چشمگیری کاهش داشت.
در سال‌های اخیر ردصلاحیت‌های گسترده و تلاش حکومت برای یکدست‌سازی ساختار قدرت در ایران و سرکوب خشونت‌آمیز اعتراضات مردمی، میزان مشارکت عمومی در انتخابات را به پایین‌ترین میزان رسانده است.
