محمد خاتمی، رئیس جمهور پیشین ایران، با بیان این که پیامبر و امامان هیچ کدام حاضر نشدند بدون رضایت مردم بر آنها حکومت کنند، با استناد به تاریخ اسلام نتیجه گیری کرده است، رضایت مردم شرط مهم تحقق «حکومت منسوب و سازگار با دین» است.
به نوشته پایگاه اینترنتی «کلمه»، محمد خاتمی، رئیس جمهور پیشین ایران، روز سهشنبه در سخنانی یک بار دیگر بر اهمیت رضایت مردم از حکومت تاکید کرده و آن را از شرایط مطلوبیت یک «حکومت سازگار با دین» دانسته است.
وی که در دیدار با شماری از آسیبدیدگان و بازماندگان جنگ ایران و عراق سخن میگفت، در این باره اظهار داشته است: «ما توفیق حضور در حکومت معصوم را نداشتهایم، ولی با رجوع به تاریخ و آموزههای دینی تردید نکنیم که رضایت مردم شرط مهم تحقق حکومت منسوب و سازگار با دین است.»
رئیس جمهوری پیشین ایران در همین ارتباط افزوده است: «نه پیامبر و نه امام علی و نه نمایندگان اصلی دین، هیچ گاه حاضر نبودند بدون رضایت مردم و به اصطلاح امروز، رای و خواست آنان حکومت خود را به هر قیمتی بر مردم تحمیل کنند.»
در یک سال گذشته و همزمان با بالا گرفتن اعتراضها به نتایج انتخابات ریاست جمهوری در ایران و سرکوب معترضان، رهبران جنبش سبز و اصلاحطلبان در اظهارات خود بارها بر اهمیت بنیانهای مردمی حکومت تاکید کردهاند.
حتی آیتالله هاشمیرفسنجانی، رئیس مجلس خبرگان رهبری نیز، که از سوی رسانههای حامی دولت به حمایت از معترضان به نتایج انتخابات متهم شده است، در اوایل آذر ماه سال گذشته در سخنانی با اشاره به رویدادهای پس از انتخابات گفته بود: « مردم ایران معتقد و مسلمانند، اگر ما را میخواهند حكومت میكنیم و اگر نمیخواهند میرویم.»
در این میان محمد خاتمی نیز در تشریح جایگاه خواست مردم در مشروعیت بخشیدن به حکومت به فرازهایی از تاریح صدر اسلام اشاره کرده و گفته است: «پیامبر هنگامی یثرب را به مدینهالنبی تبدیل کرد که تمام مردم آن ناحیه از او خواستند، با او بیعت کردند و حتی توافق امنیت غیر مسلمانان مدینه را نیز بدست آورد.»
رئیس جمهور پیشین ایران همچنین افزوده است: «داستان حکومت امام علی و کلام بلند او نیز معروف است که اگر حضور حاضر نبود و یاری فراگیر مردم حجت را بر او تمام نکرده بود و عهدی که میان عالمان خیرخواه و آگاهان عدالت جو و خداوند بر لزوم جانبداری از ستمدیدگان و رفع بیداد و ستم وجود نداشت، امام حکمروایی را نمیپذیرفت.»
رئیس بنیاد باران با اشاره به این که امامان شیعه هم در دوران ضعف خلفای اموی برای در اختیار گرفتن حکومت بدون رضایت مردم تلاش نکردند، نتیجه گیری کرده است: «آیا جز این است که رضایت و خواست و رای مردم را برای حکومت معصوم شرط میدانستند؟ چه رسد به ما که در زمان غیبت معصوم به سر میبریم و همه انسانهای محدود و آسیب پذیر و دارای کاستی فراوانیم.»
محمد خاتمی در ادامه با بیان اینکه «شرط رضایت مردم پاسخگویی حکومت به مردم نیز هست»، اظهار داشته است: «در چنین حکومتی، آزادی اندیشه و بیان در جامعه یک اصل محکم و از حقوق اساسی مردم و پاسداشت آن عین عدالت اخلاقی بودن است.»
«مردمسالاری پرفایدهترین شیوه حکومت است»
محمد خاتمی از مردمسالاری با عنوان «کم هزینهترین و پر فایدهترین شیوه حکومت» یاد کرده و افزوده است: «آیا اصرار ما بر مردمسالاری و لوازم آن، عدول از موازین دینی است یا عین پایبندی به آن؟ ... اگر میگوییم نظام مطلوب در این زمان نظام مردمسالار (با همه لوازم و شرائط آن) است ریشههای آن را در رفتار و مواضع پیشوایان دینی خود مییابیم.»
رئیس جمهور پیشین ایران همچنین با اشار به صدور «فرمان هشت مادهای» توسط آیتالله خمینی در دوران جنگ با عراق، از این فرمان با عنوان «منشور اخلاقی بودن حکومت» یاد کرده و گفته است: «متهم نکردن افراد، عدم دخالت در احوال مردم، پرهیز از فرد پرستی و تملق و ریا، تامین آزادیهای جامعه به خصوص آزادیهای اساسی، اینها و بسیاری موارد دیگر از جمله شروط و نشانههای اخلاقی بودن و مطلوب بودن حکومت است.»
وی با انتقاد از شرایط کنونی جامعه و نوع برخورد حکمرانان با مردم افزود: «بد اخلاقی اگر از سوی حاکمان باشد بدتر است. باید بیعدالتی مورد انتقاد قرار گیرد و اگر به نام عدالت بی عدالتی شود بدتر است.»
رئیس جمهور پیشین ایران در بخش دیگری از سخنان خود با تاکید بر اهمیت تامین آزادیهای اساسی گفته است: «باید از آزادی بیان و اجتماعات و تشکلها دفاع شود و اگر این آزادیها به نام انقلاب محدود شود بدتر است. باید هر جا احساس کنیم حقی از مردم ضایع میشود تذکر دهیم و به سوی وضعیتی حرکت کنیم که جامعه آزاد، برخوردار از حقوق اساسی و دارای اخلاق و عدالت داشته باشیم.»
وی همچنین خواستار پاسخگویی حکومت در برابر مردم شده و اظهار داشته است: «باید از اجزاء و ارکان حکومت بخواهیم که پاسخگویی در برابر مردم را بپذیرند و همه در چارچوب قانون حرکت کنند نه آنرا به دلخواه تفسیر و تعبیر کنند و بخشهایی از آن را معطّل بگذارند.»
انتقاد از «معیارهای دوگانه» برخی کشورها
محمد خاتمی در پایان سخنان خود با محکوم کردن «جنایت وحشتناکی که توسط تروریستها در زاهدان عزیز رخ داد»، اظهارداشت: «درست است که بسیاری از کشورها این جنایت را محکوم کردهاند، ولی اعمال و معیارهای دوگانه آنها موجب بدبینی ملت ما و دیگران خواهد بود.»
وی بدون نام بردن از گروه مجاهدین خلق که از لیست گروههای تروریستی اتحادیه اروپا خارج شده و در ایالات متحده نیز تلاشهایی به همین منظور در جریان است، افزوده است: «درست در هنگامی که تحریمها علیه ایران اعمال میشود، به تروریستهای منفوری که هزاران تن از مردم بیگناه از جمله مسئولان عالیرتبه و محبوب را ترور کردند، اجازه فعالیت مجدد داده میشود و مورد حمایت قرار میگیرند و آنها را از لیست تروریستها خارج میکنند.»
محمد خاتمی همچنین ابراز امیدواری کرد، «با ایجاد فضای مناسب و گذر از وضعیت ناپسند کنونی، همه بهتر و بیشتر بتوانند در جهت خدمت به انقلاب و کشور و مقابله با تهدیدها کمر همت ببندند.»
به نوشته پایگاه اینترنتی «کلمه»، محمد خاتمی، رئیس جمهور پیشین ایران، روز سهشنبه در سخنانی یک بار دیگر بر اهمیت رضایت مردم از حکومت تاکید کرده و آن را از شرایط مطلوبیت یک «حکومت سازگار با دین» دانسته است.
بیشتر بخوانید:
وی که در دیدار با شماری از آسیبدیدگان و بازماندگان جنگ ایران و عراق سخن میگفت، در این باره اظهار داشته است: «ما توفیق حضور در حکومت معصوم را نداشتهایم، ولی با رجوع به تاریخ و آموزههای دینی تردید نکنیم که رضایت مردم شرط مهم تحقق حکومت منسوب و سازگار با دین است.»
رئیس جمهوری پیشین ایران در همین ارتباط افزوده است: «نه پیامبر و نه امام علی و نه نمایندگان اصلی دین، هیچ گاه حاضر نبودند بدون رضایت مردم و به اصطلاح امروز، رای و خواست آنان حکومت خود را به هر قیمتی بر مردم تحمیل کنند.»
در یک سال گذشته و همزمان با بالا گرفتن اعتراضها به نتایج انتخابات ریاست جمهوری در ایران و سرکوب معترضان، رهبران جنبش سبز و اصلاحطلبان در اظهارات خود بارها بر اهمیت بنیانهای مردمی حکومت تاکید کردهاند.
حتی آیتالله هاشمیرفسنجانی، رئیس مجلس خبرگان رهبری نیز، که از سوی رسانههای حامی دولت به حمایت از معترضان به نتایج انتخابات متهم شده است، در اوایل آذر ماه سال گذشته در سخنانی با اشاره به رویدادهای پس از انتخابات گفته بود: « مردم ایران معتقد و مسلمانند، اگر ما را میخواهند حكومت میكنیم و اگر نمیخواهند میرویم.»
در این میان محمد خاتمی نیز در تشریح جایگاه خواست مردم در مشروعیت بخشیدن به حکومت به فرازهایی از تاریح صدر اسلام اشاره کرده و گفته است: «پیامبر هنگامی یثرب را به مدینهالنبی تبدیل کرد که تمام مردم آن ناحیه از او خواستند، با او بیعت کردند و حتی توافق امنیت غیر مسلمانان مدینه را نیز بدست آورد.»
رئیس جمهور پیشین ایران همچنین افزوده است: «داستان حکومت امام علی و کلام بلند او نیز معروف است که اگر حضور حاضر نبود و یاری فراگیر مردم حجت را بر او تمام نکرده بود و عهدی که میان عالمان خیرخواه و آگاهان عدالت جو و خداوند بر لزوم جانبداری از ستمدیدگان و رفع بیداد و ستم وجود نداشت، امام حکمروایی را نمیپذیرفت.»
رئیس بنیاد باران با اشاره به این که امامان شیعه هم در دوران ضعف خلفای اموی برای در اختیار گرفتن حکومت بدون رضایت مردم تلاش نکردند، نتیجه گیری کرده است: «آیا جز این است که رضایت و خواست و رای مردم را برای حکومت معصوم شرط میدانستند؟ چه رسد به ما که در زمان غیبت معصوم به سر میبریم و همه انسانهای محدود و آسیب پذیر و دارای کاستی فراوانیم.»
محمد خاتمی در ادامه با بیان اینکه «شرط رضایت مردم پاسخگویی حکومت به مردم نیز هست»، اظهار داشته است: «در چنین حکومتی، آزادی اندیشه و بیان در جامعه یک اصل محکم و از حقوق اساسی مردم و پاسداشت آن عین عدالت اخلاقی بودن است.»
«مردمسالاری پرفایدهترین شیوه حکومت است»
محمد خاتمی از مردمسالاری با عنوان «کم هزینهترین و پر فایدهترین شیوه حکومت» یاد کرده و افزوده است: «آیا اصرار ما بر مردمسالاری و لوازم آن، عدول از موازین دینی است یا عین پایبندی به آن؟ ... اگر میگوییم نظام مطلوب در این زمان نظام مردمسالار (با همه لوازم و شرائط آن) است ریشههای آن را در رفتار و مواضع پیشوایان دینی خود مییابیم.»
رئیس جمهور پیشین ایران همچنین با اشار به صدور «فرمان هشت مادهای» توسط آیتالله خمینی در دوران جنگ با عراق، از این فرمان با عنوان «منشور اخلاقی بودن حکومت» یاد کرده و گفته است: «متهم نکردن افراد، عدم دخالت در احوال مردم، پرهیز از فرد پرستی و تملق و ریا، تامین آزادیهای جامعه به خصوص آزادیهای اساسی، اینها و بسیاری موارد دیگر از جمله شروط و نشانههای اخلاقی بودن و مطلوب بودن حکومت است.»
وی با انتقاد از شرایط کنونی جامعه و نوع برخورد حکمرانان با مردم افزود: «بد اخلاقی اگر از سوی حاکمان باشد بدتر است. باید بیعدالتی مورد انتقاد قرار گیرد و اگر به نام عدالت بی عدالتی شود بدتر است.»
رئیس جمهور پیشین ایران در بخش دیگری از سخنان خود با تاکید بر اهمیت تامین آزادیهای اساسی گفته است: «باید از آزادی بیان و اجتماعات و تشکلها دفاع شود و اگر این آزادیها به نام انقلاب محدود شود بدتر است. باید هر جا احساس کنیم حقی از مردم ضایع میشود تذکر دهیم و به سوی وضعیتی حرکت کنیم که جامعه آزاد، برخوردار از حقوق اساسی و دارای اخلاق و عدالت داشته باشیم.»
وی همچنین خواستار پاسخگویی حکومت در برابر مردم شده و اظهار داشته است: «باید از اجزاء و ارکان حکومت بخواهیم که پاسخگویی در برابر مردم را بپذیرند و همه در چارچوب قانون حرکت کنند نه آنرا به دلخواه تفسیر و تعبیر کنند و بخشهایی از آن را معطّل بگذارند.»
انتقاد از «معیارهای دوگانه» برخی کشورها
محمد خاتمی در پایان سخنان خود با محکوم کردن «جنایت وحشتناکی که توسط تروریستها در زاهدان عزیز رخ داد»، اظهارداشت: «درست است که بسیاری از کشورها این جنایت را محکوم کردهاند، ولی اعمال و معیارهای دوگانه آنها موجب بدبینی ملت ما و دیگران خواهد بود.»
وی بدون نام بردن از گروه مجاهدین خلق که از لیست گروههای تروریستی اتحادیه اروپا خارج شده و در ایالات متحده نیز تلاشهایی به همین منظور در جریان است، افزوده است: «درست در هنگامی که تحریمها علیه ایران اعمال میشود، به تروریستهای منفوری که هزاران تن از مردم بیگناه از جمله مسئولان عالیرتبه و محبوب را ترور کردند، اجازه فعالیت مجدد داده میشود و مورد حمایت قرار میگیرند و آنها را از لیست تروریستها خارج میکنند.»
محمد خاتمی همچنین ابراز امیدواری کرد، «با ایجاد فضای مناسب و گذر از وضعیت ناپسند کنونی، همه بهتر و بیشتر بتوانند در جهت خدمت به انقلاب و کشور و مقابله با تهدیدها کمر همت ببندند.»
