برگزاری روز جهانی فلسفه در جمهوری اسلامی ايران از سوی يونسکو با مخالفت تعدادی از پژوهشگران فلسفه از جمله رامين جهانبگلو، و برخی از فيلسوفان نامدار روبه‌رو شده است که از برجسته‌ترين آنها می‌توان به يورگن هابرماس اشاره کرد. شهين اعوانی از اعضای برجسته مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ايران که يکی از برگزارکنندگان اين برنامه است درباره اقدام‌های صورت گرفته و اهميت برگزاری اين کنگره با راديو فردا گفت‌وگو کرده است.
شهين اعوانی به راديو فردا می‌گويد: بنده عضو کميته علمی و اجرايی اين کنگره هستم. يعنی در دو کميته فعاليت دارم. اين کنگره با شرکت ۴۲ کشور ما ميهمان داريم منهای ايران که فعلاً خلاصه مقاله را داده‌اند، اصل مقاله را داده‌اند و بعد در ۱۳ موضوع کنگره برگزار می‌شود. موضوع اصلی کنگره فلسفه: نظر و عمل با توجه به چالش های جهان معاصر هست در ۱۳ موضوعی که تحت عنوان نظر و عمل آمده، موضوع فلسفه و خانواده، فلسفه و تاريخ فلسفه، فلسفه و اخلاق، فلسفه و سياست که هر کدام اينها پنل خاص خودشان می شوند، فعاليت می‌کند. مثل فلسفه و زندگی روزمره، فلسفه و تکنولوژی، محيط زيست، فرهنگ صلح و يک چيزی هم که امسال چون در يونسکو تقارب فرهنگ‌ها است، فسلفه و تقارب فرهنگ‌ها را هم خواهيم داشت.
می‌توانيد بيشتر توضيح دهيد که فلسفه و تقارب فرهنگ‌ها بيشتر چه مسائلی را در بر می‌گيرد؟
فلسفه چه نقشی در نزديکی فرهنگ‌ها دارد. اينها موضوعاتی است که به آن پنل اختصاص داده می‌شود. منتها اينها بعضی‌ها يک روزه است، بعضی‌ها نصف روز است. بعضی‌ها دو ساعته. حجم زمانی اين پنل‌ها ميزانش بستگی به ميهمانان داخلی و خارجی و موضوع مقاله مربوط به آن موضوع است. زمان کنگره سی آبان و يک و دو آذر هست . در داخل کشور استقبال خيلی خوبی شده.
ما تقريباً الان ۳۰۰ مقاله دست ما هست. البته قرار نيست همه ۳۰۰ تا ارائه شود. اينها در داوری‌ها بررسی می‌شود و هر مقاله‌ای را سه نفر داوری خواهد کرد. يعنی به لحاظ علمی کنگره مد نظر دارد که يک استاندارد بين‌المللی داشته باشد .
ميهمانان خارجی اين برنامه چه کسانی هستند؟
اسمش را بنده خدمتتان نمی‌گويم. مسلماً نمی‌گويم. سرشناس‌های فلسفه هستند. چرا من اسم را بگويم که بعداً قيدشان را بزنيد. من ديدم به اصطلاح چنين چيزهايی را اينجا می‌شنويم.
يعنی از چه جهت؟ من متوجه نمی‌شوم
می‌روند می‌گويند ايران تحريم است شما چرا تشريف می‌بريد ايران؟ نمی‌دانم فيلسوف ايرانی توی خيابان کشته می‌شود چرا شما می‌رويد؟ يعنی جان افراد برای من خيلی عزيز و مهم است.
ندا آقاسلطانی وقتی فيلسوف کشور می‌شود، برای من قابل تأمل است. يک وقت است می‌گوييد چرا اين فرد کشته می‌شود يک وقت می‌گوييد فيلسوف کشته شد. اين خيلی حرف است. به هر حال من وارد اين مبحث نمی‌شوم...
اتفاقاً به مسئله‌ای اشاره کرديد...
سؤال شما بايد فرهنگی باشد عزيز من. سؤال شما فقط اسامی را خواستيد بگويم که اسامی را نمی‌گويم...
اسامی را نه. درست است. خواستم بگويم خودتان موضوعی را اشاره کرديد...
نه. اشاره فقط کردم به خاطر اينکه شما در خارج از کشور ندا آقاسلطانی را به عنوان فيلسوف ايران معرفی کرديد. اگر...
البته ما اين کار را نکرديم. رسانه ما اين کار را نکرده است.
تو روزنامه‌ها می‌نويسند. من توی سايت می‌خوانم. بالاخره دنيا دنيايی نيست که آدم ناآگاه باشد.
خوب الان که شما داريد اين را می‌گوييد ولی مسئله اين است که بعضی که کار فلسفه هم می‌کنند از جمله آقای رامين جهانبگلو و تعدادی ديگر، همين مسئله را اعتراض کرده بودند به يونسکو که چرا روز جهانی فلسفه با توجه به شرايط کنونی در تهران برگزار می‌شود؟
وقتی که آقای دکتر رامين جهانبگلو برای استخدامش در اينجا التماس می‌کند ،عليه ما دست به چنين کاری نمی‌زند. تقاضای استخدام ايشان هنوز دست بنده است. در خارج از کشور اين طور اينها فعاليت می‌کنند. دو سال پيش قبل از اينکه ايشان اينجا به علل سياسی درگير شوند، نامه کتبی‌شان را دارم.
به هر حال آقای رامين جهانبگلو قبول داريد که خيلی‌ها به عنوان چهره برجسته علمی می‌شناسندشان. حالا امکان دارد که شما...
خيلی خوب من نمی‌گويم برجسته نيست. ولی به هر حال می‌خواهم بگويم از بين اين ۳۰۰ تا تقريباً ۱۰۰ نفر برگزيده می‌شوند و بعد همه چيز به ميزان امتياز مقاله بستگی دارد. مقالات کامل به زبان انگليسی ترجمه می‌شود. زبان کنگره دو زبان فارسی و انگليسی است.
نه اگر ايشان مخالف به اين دليل مخالف با مؤسسه است، اين کارکه به اصطلاح يک کار فلسفی است. ايشان که در ايران بوده. ايشان که تقاضا داده برای استخدام.
خب ايشان می‌گويد مخالفتش به خاطر شرايط حاکم بر ايران است به خاطر صحبت‌های وزير علوم و به خاطر صحبت‌های آقای احمدی‌نژاد...
ببينيد آنها سياسی است، اگر ما می‌خواهيم با فلسفه برخورد سياسی بکنيم، بسم الله.ببينيد مثل اينکه قاطی بکنيم همه چيز را. سياست يک جرياناتی است که می‌آيد و می‌رود. ولی اساس فکر يک کشور نمی‌تواند زير سؤال قرار بگيرد. يا اصلاً بياييم به يونسکو بگوييم که آقا تعطيلش کن! آخر اين شد وطن‌دوستی؟ يا وطن‌فروشی است؟
خود اين کنگره فکر می‌کنيد برگزاری‌اش در ايران چه تأثيری می‌گذارد در آموزش فلسفه؟ الان اصولاً آموزش فلسفه در ايران به چه صورت است و اين چه تأثيری می‌تواند داشته باشد؟
طرحی را داريم برای کنگره تقريباً سه سال کار کرديم روی اين طرح. وضعيت فلسفه در ايران. به لحاظ تعداد دانشجو، از ۱۰ سال قبل از انقلاب مورد بررسی قرار گرفته تا وضعيت فعلی ما. ۱۰ سال قبل از انقلاب چقدر تعداد دانشجو داشتيم، چقدر استاد داشتيم، چه مقطعی بودند و الان وضعيت ما چيست به لحاظ کيفی و کمی؟
به نتيجه خاصی رسيديد الان که مثلاً وضعيت چقدر تفاوت کرده؟
قطعاً اين يک طرحی است که سه سال رويش کار کرده‌ايم و نتيجه کار ما در کنگره ارائه خواهد شد.
شما می‌توانيد اشاره‌ای داشته باشيد که آيا الان وضعيت فلسفه بهتر شده؟ چون صحبت‌هايی بوده که حتماً خودتان هم می‌دانيد که تحت عنوان بازنگری در علوم انسانی و آيا اينها می‌تواند تأثير بگذارد؟
ببينيد آن قسمت چيز ديگری است. اينها ببينيد يک قسمت ديگر است. من نتيجه آن را کار ندارم. ولی الان وضعيت فعلی ما چيست. در همين به اصطلاح زمانی که بنده دارم با شما صحبت می‌کنم، وضعيت فلسفه ما در کجا قرار گرفته. يعنی نسبت به چهل سال. يعنی چهل سال نه الان را با چهل سال پيش مقايسه کنيم. بلکه روند فلسفه در ايران را چه به لحاظ فلسفه اسلامی و چه به لحاظ غرب و زير شاخه هايش. در کجای کار هستيم ما الان. تحقيق‌های خوبی ارائه شده. خيلی به جای خوب رسيديم.
می‌توانيد بگوييد الان ما در کدام نقطه هستيم از نظر فلسفه؟ به هر حال آن چيزی که مشخص است ما دو فلسفه را دنبال می‌کنيم. يکی غرب و يکی اسلامی.
البته تطبيقی هم فراموش نکنيم که تطبيقی يک رقم بسيار بالايی دارد در آمار ما.
يعنی الان واقعاً فلسفه در ايران جايگاهش کجا است و چگونه است؟
نتيجه طرح را اجازه دهيد در کنگره ديگر مطرح شود. ولی آماری که ما داريم در می‌آوريم به لحاظ جنسيت و سن دانشجويان و ورودی کنکورشان، چه رتبه‌ای در چه سال‌هايی وارد شدند، اساتيدشان چند درصدند، چند درصد تحصيل کرده خارج‌اند. اينها آماری است که ما به دست آورده‌ايم.
صحبت‌هايی هم که اخيراً از سوی وزير علوم در حوزه علوم انسانی شده بود. اينها چه اندازه روی اين می‌تواند تأثير بگذارد؟
ببينيد من راجع به کنگره با شما... برای کنگره آن چيزی که شما از من می‌پرسيد راجع به کنگره است.
می‌خواهم بدانم آيا تأثيری روی فضای کنگره دارد يا نه؟
نه. فعلاً مطلقاً، مطلقاً.
اين را از اين جهت می‌گويم که شما برگزار کننده‌ايد و در خارج از ايران يک جوی را اين صحبت‌ها ايجاد کرده...
ببينيد در خارج از ايران جو اگر اين نباشد چيز ديگری جو می‌شود. افرادی که در خارج از کشور جو را درست می‌کنند... بنده خودم مدت‌ها در خارج از کشور زندگی کرده‌ام. خودم فارغ‌التحصيل آلمان هستم. يعنی با آن فضا بيگانه نيستم. می‌دانم چه چيزهايی جو را ايجاد می‌کنند. برداشت‌های سياسی خودشان را می‌کنند. خيلی از دوستان ما برای اينکه... حالا نمی‌گويم آقای دکتر جهانبگلو... خيلی از آنهايی که می‌خواهند گرين کارت آمريکا را داشته باشند، بر عليه ما مخالفت‌های خارج از کشور خودشان را می‌کنند.
ولی يک سری مسائلی هم به هر حال در داخل ايران اتفاق می‌افتد که خود آنها هم باعث می‌شود که اين جو ايجاد می‌شود.
اينها بالاخره مستمسکی دستشان می‌آيد. يک مستمسکی دستشان می‌آيد. من نمی‌گويم بر اساس صفر است. بر اساس صفر نيست. من خودم فلسفه خوانده‌ام. نمی‌توانم بدون منطق با شما حرف بزنم. ولی اين هم منطقش نيست. يعنی دوجانبه را نگاه می‌کنم من.
ولی صحبت‌های وزير علوم نتوانسته کار شما و برگزاری همايش را تحت‌الشعاع قرار دهد؟
مطلقاً يعنی بنده در داخل کشور استادی نبوده که به او بگويم و مقاله‌ای از او دريافت کنم و او بگويد به اين علت من در کنگره نمی‌آيم. چنين چيزی تاحال نبوده است.
خارج از ايران چطور؟ اينهايی که قرار است بيايند؟
خارج از ايران را عرض می‌کنم ۴۲ کشور وقتی به ما گفتند که می‌آيند و وقتی الان داريم برای ويزايشان اقدام می‌کنيم،خب ديگر آنها که گفته‌اند نمی‌آيند ،نمی‌آيند ديگر. ولی ۴۲ کشور و فکر هم نکنيد کشورهای همسايه‌اند. گفتم ۴۲ کشور.
يعنی مثلاً در ميان آنها از آمريکا، انگلستان...
همه کشورها. همه جا. همه جا. خود آلمان و انگلستان. همه جا ما ميهمان داريم. وقتی ۴۲ کشور آمار می‌دهم ديگر خودتان می‌دانيد چطور است. وگرنه می‌گفتم هشت کشور. هر چه هست برای فکر کشور برای موقعيت فلسفه در کشور، اين يک موقعيتی است دست ما آمده. امکانی داده شده. اين امکان را ما بايد قدر بدانيم و کارش را انجام دهيم.
محدوديت خاصی هم برای موضوعات نداشته؟ برای موضوعات و مطالبی که قرار است مطرح شود يا کسانی که قرار است بيايند؟
نه خير. اين از دو سال و نيم پيش تعيين شده. يک کميته علمی نشسته در شش هفت جلسه که داشتيم و اين تصويب شده ولی موضوعش اول چهار جلسه تشکيل شد و وقتی که موضوعش را يونسکو تأييد کرد، اين کميته علمی که کل کار علمی کنگره را نظر می‌دهد تقريباً ۱۵ یا ۱۶ عضو دارد تصويب کرده و هيچ اشکالی هم تا حالا وجود نداشته است.
شهين اعوانی به راديو فردا می‌گويد: بنده عضو کميته علمی و اجرايی اين کنگره هستم. يعنی در دو کميته فعاليت دارم. اين کنگره با شرکت ۴۲ کشور ما ميهمان داريم منهای ايران که فعلاً خلاصه مقاله را داده‌اند، اصل مقاله را داده‌اند و بعد در ۱۳ موضوع کنگره برگزار می‌شود. موضوع اصلی کنگره فلسفه: نظر و عمل با توجه به چالش های جهان معاصر هست در ۱۳ موضوعی که تحت عنوان نظر و عمل آمده، موضوع فلسفه و خانواده، فلسفه و تاريخ فلسفه، فلسفه و اخلاق، فلسفه و سياست که هر کدام اينها پنل خاص خودشان می شوند، فعاليت می‌کند. مثل فلسفه و زندگی روزمره، فلسفه و تکنولوژی، محيط زيست، فرهنگ صلح و يک چيزی هم که امسال چون در يونسکو تقارب فرهنگ‌ها است، فسلفه و تقارب فرهنگ‌ها را هم خواهيم داشت.
می‌توانيد بيشتر توضيح دهيد که فلسفه و تقارب فرهنگ‌ها بيشتر چه مسائلی را در بر می‌گيرد؟
فلسفه چه نقشی در نزديکی فرهنگ‌ها دارد. اينها موضوعاتی است که به آن پنل اختصاص داده می‌شود. منتها اينها بعضی‌ها يک روزه است، بعضی‌ها نصف روز است. بعضی‌ها دو ساعته. حجم زمانی اين پنل‌ها ميزانش بستگی به ميهمانان داخلی و خارجی و موضوع مقاله مربوط به آن موضوع است. زمان کنگره سی آبان و يک و دو آذر هست . در داخل کشور استقبال خيلی خوبی شده.
ما تقريباً الان ۳۰۰ مقاله دست ما هست. البته قرار نيست همه ۳۰۰ تا ارائه شود. اينها در داوری‌ها بررسی می‌شود و هر مقاله‌ای را سه نفر داوری خواهد کرد. يعنی به لحاظ علمی کنگره مد نظر دارد که يک استاندارد بين‌المللی داشته باشد .
ميهمانان خارجی اين برنامه چه کسانی هستند؟
اسمش را بنده خدمتتان نمی‌گويم. مسلماً نمی‌گويم. سرشناس‌های فلسفه هستند. چرا من اسم را بگويم که بعداً قيدشان را بزنيد. من ديدم به اصطلاح چنين چيزهايی را اينجا می‌شنويم.
يعنی از چه جهت؟ من متوجه نمی‌شوم
می‌روند می‌گويند ايران تحريم است شما چرا تشريف می‌بريد ايران؟ نمی‌دانم فيلسوف ايرانی توی خيابان کشته می‌شود چرا شما می‌رويد؟ يعنی جان افراد برای من خيلی عزيز و مهم است.
ندا آقاسلطانی وقتی فيلسوف کشور می‌شود، برای من قابل تأمل است. يک وقت است می‌گوييد چرا اين فرد کشته می‌شود يک وقت می‌گوييد فيلسوف کشته شد. اين خيلی حرف است. به هر حال من وارد اين مبحث نمی‌شوم...
اتفاقاً به مسئله‌ای اشاره کرديد...
سؤال شما بايد فرهنگی باشد عزيز من. سؤال شما فقط اسامی را خواستيد بگويم که اسامی را نمی‌گويم...
اسامی را نه. درست است. خواستم بگويم خودتان موضوعی را اشاره کرديد...
نه. اشاره فقط کردم به خاطر اينکه شما در خارج از کشور ندا آقاسلطانی را به عنوان فيلسوف ايران معرفی کرديد. اگر...
البته ما اين کار را نکرديم. رسانه ما اين کار را نکرده است.
تو روزنامه‌ها می‌نويسند. من توی سايت می‌خوانم. بالاخره دنيا دنيايی نيست که آدم ناآگاه باشد.
خوب الان که شما داريد اين را می‌گوييد ولی مسئله اين است که بعضی که کار فلسفه هم می‌کنند از جمله آقای رامين جهانبگلو و تعدادی ديگر، همين مسئله را اعتراض کرده بودند به يونسکو که چرا روز جهانی فلسفه با توجه به شرايط کنونی در تهران برگزار می‌شود؟
وقتی که آقای دکتر رامين جهانبگلو برای استخدامش در اينجا التماس می‌کند ،عليه ما دست به چنين کاری نمی‌زند. تقاضای استخدام ايشان هنوز دست بنده است. در خارج از کشور اين طور اينها فعاليت می‌کنند. دو سال پيش قبل از اينکه ايشان اينجا به علل سياسی درگير شوند، نامه کتبی‌شان را دارم.
به هر حال آقای رامين جهانبگلو قبول داريد که خيلی‌ها به عنوان چهره برجسته علمی می‌شناسندشان. حالا امکان دارد که شما...
خيلی خوب من نمی‌گويم برجسته نيست. ولی به هر حال می‌خواهم بگويم از بين اين ۳۰۰ تا تقريباً ۱۰۰ نفر برگزيده می‌شوند و بعد همه چيز به ميزان امتياز مقاله بستگی دارد. مقالات کامل به زبان انگليسی ترجمه می‌شود. زبان کنگره دو زبان فارسی و انگليسی است.
- حالا استخدام يا استخدام نشدن آقای جهانبگلو فکر نمی‌کنم دليلی باشد که ايشان کارش خوب است يا بد.
نه اگر ايشان مخالف به اين دليل مخالف با مؤسسه است، اين کارکه به اصطلاح يک کار فلسفی است. ايشان که در ايران بوده. ايشان که تقاضا داده برای استخدام.
خب ايشان می‌گويد مخالفتش به خاطر شرايط حاکم بر ايران است به خاطر صحبت‌های وزير علوم و به خاطر صحبت‌های آقای احمدی‌نژاد...
ببينيد آنها سياسی است، اگر ما می‌خواهيم با فلسفه برخورد سياسی بکنيم، بسم الله.ببينيد مثل اينکه قاطی بکنيم همه چيز را. سياست يک جرياناتی است که می‌آيد و می‌رود. ولی اساس فکر يک کشور نمی‌تواند زير سؤال قرار بگيرد. يا اصلاً بياييم به يونسکو بگوييم که آقا تعطيلش کن! آخر اين شد وطن‌دوستی؟ يا وطن‌فروشی است؟
خود اين کنگره فکر می‌کنيد برگزاری‌اش در ايران چه تأثيری می‌گذارد در آموزش فلسفه؟ الان اصولاً آموزش فلسفه در ايران به چه صورت است و اين چه تأثيری می‌تواند داشته باشد؟
طرحی را داريم برای کنگره تقريباً سه سال کار کرديم روی اين طرح. وضعيت فلسفه در ايران. به لحاظ تعداد دانشجو، از ۱۰ سال قبل از انقلاب مورد بررسی قرار گرفته تا وضعيت فعلی ما. ۱۰ سال قبل از انقلاب چقدر تعداد دانشجو داشتيم، چقدر استاد داشتيم، چه مقطعی بودند و الان وضعيت ما چيست به لحاظ کيفی و کمی؟
به نتيجه خاصی رسيديد الان که مثلاً وضعيت چقدر تفاوت کرده؟
قطعاً اين يک طرحی است که سه سال رويش کار کرده‌ايم و نتيجه کار ما در کنگره ارائه خواهد شد.
شما می‌توانيد اشاره‌ای داشته باشيد که آيا الان وضعيت فلسفه بهتر شده؟ چون صحبت‌هايی بوده که حتماً خودتان هم می‌دانيد که تحت عنوان بازنگری در علوم انسانی و آيا اينها می‌تواند تأثير بگذارد؟
ببينيد آن قسمت چيز ديگری است. اينها ببينيد يک قسمت ديگر است. من نتيجه آن را کار ندارم. ولی الان وضعيت فعلی ما چيست. در همين به اصطلاح زمانی که بنده دارم با شما صحبت می‌کنم، وضعيت فلسفه ما در کجا قرار گرفته. يعنی نسبت به چهل سال. يعنی چهل سال نه الان را با چهل سال پيش مقايسه کنيم. بلکه روند فلسفه در ايران را چه به لحاظ فلسفه اسلامی و چه به لحاظ غرب و زير شاخه هايش. در کجای کار هستيم ما الان. تحقيق‌های خوبی ارائه شده. خيلی به جای خوب رسيديم.
می‌توانيد بگوييد الان ما در کدام نقطه هستيم از نظر فلسفه؟ به هر حال آن چيزی که مشخص است ما دو فلسفه را دنبال می‌کنيم. يکی غرب و يکی اسلامی.
البته تطبيقی هم فراموش نکنيم که تطبيقی يک رقم بسيار بالايی دارد در آمار ما.
يعنی الان واقعاً فلسفه در ايران جايگاهش کجا است و چگونه است؟
نتيجه طرح را اجازه دهيد در کنگره ديگر مطرح شود. ولی آماری که ما داريم در می‌آوريم به لحاظ جنسيت و سن دانشجويان و ورودی کنکورشان، چه رتبه‌ای در چه سال‌هايی وارد شدند، اساتيدشان چند درصدند، چند درصد تحصيل کرده خارج‌اند. اينها آماری است که ما به دست آورده‌ايم.
صحبت‌هايی هم که اخيراً از سوی وزير علوم در حوزه علوم انسانی شده بود. اينها چه اندازه روی اين می‌تواند تأثير بگذارد؟
ببينيد من راجع به کنگره با شما... برای کنگره آن چيزی که شما از من می‌پرسيد راجع به کنگره است.
می‌خواهم بدانم آيا تأثيری روی فضای کنگره دارد يا نه؟
نه. فعلاً مطلقاً، مطلقاً.
اين را از اين جهت می‌گويم که شما برگزار کننده‌ايد و در خارج از ايران يک جوی را اين صحبت‌ها ايجاد کرده...
ببينيد در خارج از ايران جو اگر اين نباشد چيز ديگری جو می‌شود. افرادی که در خارج از کشور جو را درست می‌کنند... بنده خودم مدت‌ها در خارج از کشور زندگی کرده‌ام. خودم فارغ‌التحصيل آلمان هستم. يعنی با آن فضا بيگانه نيستم. می‌دانم چه چيزهايی جو را ايجاد می‌کنند. برداشت‌های سياسی خودشان را می‌کنند. خيلی از دوستان ما برای اينکه... حالا نمی‌گويم آقای دکتر جهانبگلو... خيلی از آنهايی که می‌خواهند گرين کارت آمريکا را داشته باشند، بر عليه ما مخالفت‌های خارج از کشور خودشان را می‌کنند.
ولی يک سری مسائلی هم به هر حال در داخل ايران اتفاق می‌افتد که خود آنها هم باعث می‌شود که اين جو ايجاد می‌شود.
اينها بالاخره مستمسکی دستشان می‌آيد. يک مستمسکی دستشان می‌آيد. من نمی‌گويم بر اساس صفر است. بر اساس صفر نيست. من خودم فلسفه خوانده‌ام. نمی‌توانم بدون منطق با شما حرف بزنم. ولی اين هم منطقش نيست. يعنی دوجانبه را نگاه می‌کنم من.
ولی صحبت‌های وزير علوم نتوانسته کار شما و برگزاری همايش را تحت‌الشعاع قرار دهد؟
مطلقاً يعنی بنده در داخل کشور استادی نبوده که به او بگويم و مقاله‌ای از او دريافت کنم و او بگويد به اين علت من در کنگره نمی‌آيم. چنين چيزی تاحال نبوده است.
خارج از ايران چطور؟ اينهايی که قرار است بيايند؟
خارج از ايران را عرض می‌کنم ۴۲ کشور وقتی به ما گفتند که می‌آيند و وقتی الان داريم برای ويزايشان اقدام می‌کنيم،خب ديگر آنها که گفته‌اند نمی‌آيند ،نمی‌آيند ديگر. ولی ۴۲ کشور و فکر هم نکنيد کشورهای همسايه‌اند. گفتم ۴۲ کشور.
يعنی مثلاً در ميان آنها از آمريکا، انگلستان...
همه کشورها. همه جا. همه جا. خود آلمان و انگلستان. همه جا ما ميهمان داريم. وقتی ۴۲ کشور آمار می‌دهم ديگر خودتان می‌دانيد چطور است. وگرنه می‌گفتم هشت کشور. هر چه هست برای فکر کشور برای موقعيت فلسفه در کشور، اين يک موقعيتی است دست ما آمده. امکانی داده شده. اين امکان را ما بايد قدر بدانيم و کارش را انجام دهيم.
محدوديت خاصی هم برای موضوعات نداشته؟ برای موضوعات و مطالبی که قرار است مطرح شود يا کسانی که قرار است بيايند؟
نه خير. اين از دو سال و نيم پيش تعيين شده. يک کميته علمی نشسته در شش هفت جلسه که داشتيم و اين تصويب شده ولی موضوعش اول چهار جلسه تشکيل شد و وقتی که موضوعش را يونسکو تأييد کرد، اين کميته علمی که کل کار علمی کنگره را نظر می‌دهد تقريباً ۱۵ یا ۱۶ عضو دارد تصويب کرده و هيچ اشکالی هم تا حالا وجود نداشته است.
