سی ام مهر ماه مصادف است با سی مهر ماه ۱۳۶۰، روزی که قرار بود علی اکبر ولايتی (مشاور کنونی آيت الله خامنه ای در امور بين الملل) نخست وزير حجت الاسلام علی خامنه ای رييس جمهوری وقت ايران شود اما نشد.
اولين تلاش ناکام حجت الاسلام خامنه ای برای به قدرت رساندن علی اکبر ولايتی
در مهر ۱۳۶۰ پس از رسيدن حجت الاسلام علی خامنه ای به مقام رياست جمهوری وی تلاش کرد تا يکی از افراد نزديک به خود را به عنوان نخست وزير معرفی کند.
به همين دليل او در ۲۷ مهر نامه ای به اکبر هاشمی رفسنجانی رييس وقت مجلس شورای اسلامی نوشت و علی اکبر ولايتی از نزديکان خود در حزب جمهوری اسلامی و نماينده وقت مجلس را به عنوان نخست وزير مورد نظرش به مجلس معرفی کرد.(۱)
فقدان ابراز رأی تمايل مجلس به نخست وزيری ولايتی
با اين وجود طيف اکثريت حاکم بر مجلس آن هنگام ايران، ولايتی را برای اين مقام مناسب نداست و به همين دليل در مراسم رای گيری برای رای اعتماد به علی اکبر ولايتی، ازمجموع نماينده گان دارای حق رای درمجلس، فقط ۷۴ نفر به نخست وزيری ولايتی رای مثبت دادند و ۸۰ نفر رای مخالف و ۳۸ نفر رای ممتنع دادند که مجموع آرای مخالف وی را به ۱۱۸ رای رساند .
در اين رای گيری در حالی که مجموع نمايندگان در مجلس ۲۰۷ نفر بودند، ۱۳ نماينده جديد الورود به دليل تصويب نشدن اعتبار نامه هايشان حق رای نداشتند و ۲ نفر نيز رای ندادند.(۲)
بعد ها خود علی اکبر ولايتی در مصاحبه ای اعلام کرد که جريان سازمان مجاهدين انقلاب اسلامی مهم ترين مخالفان نخست وزيری وی بوده و از همان ابتدا درپی نخست وزيری مير حسين موسوی بوده اند. (۳)
خامنه ای: ولايتی شايسته نخست وزيری است
پس از اين جلسه حجت الاسلام خامنه ای گفت که از نظر وی علی اکبر ولايتی شايسته اين سمت بوده اما مجلس به اين دليل به وی رای نداده که او را به خوبی وی نشناخته است.(۴) حجت الاسلام خامنه ای در مصاحبه ای که همان روز با رسانه ها انجام داد گفت که نخست وزير را از بين ۵ فرد ديگری که در نظر دارد به مجلس معرفی خواهد کرد. محمد غرضی، اکبر پرورش، مصطفی مير سليم سه تن از اين پنج تن بودند اما مجلس نه به ولايتی رای مثبت داد(۵) و نه در جلسه غير رسمی خود به محمد غرضی ابراز تمايل نشان داد. هاشمی رفسنجانی در تشريح اين رای گيری غير رسمی گفته است: طبق قرار قبلی با امام و رييس جمهور، قبل از رسميت جلسه از نمايندگان درباره آقای مهندس غرضی نظرخواهی کردم از ۱۸۴ نفر صاحب رای ۶۰ نفر موافق و ۸۰ نفر مخالف و ۴۴ نفر ممتنع بودند. به رييس جمهور اطلاع دادم و ايشان مهندس ميرحسين موسوی را به مجلس به عنوان نخست وزير معرفی کردند.(۶)
دور اول نخست وزيری مير حسين موسوی به رغم تمايل قلبی حجت الاسلام خامنه ای
پس از ناکامی علی اکبر ولايتی و محمد غرضی در کسب رای اعتماد، و نيز به رغم مطرح شدن گزينه هايی مانند مصطفی ميرسليم و اکبر پرورش، مجلس تمايل خود را برای نخست وزيری مير حسين موسوی به اطلاع حجت الاسلام خامنه ای رساند و وی نيزدر ۵ آبان ۱۳۶۰ ميرحسين موسوی را به رغم ميل قلبی خود برای احراز سمت نخست وزيری به مجلس معرفی کرد و مجلس در تاريخ ۷ آبان ۱۳۶۰ با ۱۱۵ رای موافق در برابر ۳۹ رای مخالف و ۴۸ رای ممتنع به نخست وزير مير حسين موسوی رای داد.(۷)
دومين شکست حجت الاسلام خامنه ای برای رساندن علی اکبر ولايتی به مقام نخست وزيری
۴ سال بعد در سال ۱۳۶۴ نيز اين واقعه به شکل ديگری تکرار شد . حجت الاسلام خامنه ای در آغاز دور دوم رياست جمهوری خود تلاش کرد تا بار ديگر علی اکبر ولايتی را به عنوان نخست وزير مورد نظر خود به مجلس معرفی کند اما اين بار علاوه بر مخالفت ۱۳۵ نماينده مجلس با مخالفت صريح آيت الله خمينی رهبر وقت جمهوری اسلامی نيز روبرو شد که نظرش بر ابقای مير حسين موسوی بود.(۸)
ولايتی: می دانستم نظر آیِت الله خمينی بر موسوی است
اکبر هاشمی رفسنجانی در خاطرات خود نوشته است که علی اکبر ولايتی با وی تماس گرفته و گفته است ديگر اصراری بر نامزدی خودش برای نخست وزيری ندارد زيرا می داند که نظر آيت الله خمينی بر ادامه نخست وزيری مير حسين موسوی است. (۹)
با این ترتيب در مجموع دو بار تلاش حجت الاسلام خامنه ای برای به نخست وزيری رساندن علی اکبر ولايتی شکست خورد و در هر دو بار نيز وی به رغم تمايل قلبی اش به نخست وزيری ميرحسين موسوی تن داد.
يادداشت ها:
۱-روزنامه اطلاعات ۲۷ مهر ۱۳۶۰
۲- روزنامه اطلاعات ۳۰ مهر ۱۳۶۰
۳- مصاحبه علی اکبر ولايتی با ماهنامه پاسدار اسلام ، خرداد ۱۳۸۹
۴- مصاحبه حجت الاسلام خامنه ای با رسانه های گروهی ۳۰ مهر ۱۳۶۰
۵- اسامی اين نامزدها در روزنامه اطلاعات مورخ ۴ آبان ۱۳۶۰ درج شده است
۶- رجوع شود به خاطرات اکبر هاشمی رفسنجانی درباره تحولات شهريور و مهر ۱۳۶۰
منتشر شده در سايت رسمی اکبر هاشمی رفسنجانی به آدرس www.hashemirafsanjani.ir
۷- روزنامه کيهان ۵ آبان ۱۳۶۰
۸- رجوع شود به خاطرات اکبر هاشمی رفسنجانی درباره تحولات شهريور و مهر ۱۳۶۰
منتشر شده در سايت رسمی اکبر هاشمی رفسنجانی به آدرس www.hashemirafsanjani.ir
۹- همان
اولين تلاش ناکام حجت الاسلام خامنه ای برای به قدرت رساندن علی اکبر ولايتی
در مهر ۱۳۶۰ پس از رسيدن حجت الاسلام علی خامنه ای به مقام رياست جمهوری وی تلاش کرد تا يکی از افراد نزديک به خود را به عنوان نخست وزير معرفی کند.
به همين دليل او در ۲۷ مهر نامه ای به اکبر هاشمی رفسنجانی رييس وقت مجلس شورای اسلامی نوشت و علی اکبر ولايتی از نزديکان خود در حزب جمهوری اسلامی و نماينده وقت مجلس را به عنوان نخست وزير مورد نظرش به مجلس معرفی کرد.(۱)
فقدان ابراز رأی تمايل مجلس به نخست وزيری ولايتی
با اين وجود طيف اکثريت حاکم بر مجلس آن هنگام ايران، ولايتی را برای اين مقام مناسب نداست و به همين دليل در مراسم رای گيری برای رای اعتماد به علی اکبر ولايتی، ازمجموع نماينده گان دارای حق رای درمجلس، فقط ۷۴ نفر به نخست وزيری ولايتی رای مثبت دادند و ۸۰ نفر رای مخالف و ۳۸ نفر رای ممتنع دادند که مجموع آرای مخالف وی را به ۱۱۸ رای رساند .
در اين رای گيری در حالی که مجموع نمايندگان در مجلس ۲۰۷ نفر بودند، ۱۳ نماينده جديد الورود به دليل تصويب نشدن اعتبار نامه هايشان حق رای نداشتند و ۲ نفر نيز رای ندادند.(۲)
بعد ها خود علی اکبر ولايتی در مصاحبه ای اعلام کرد که جريان سازمان مجاهدين انقلاب اسلامی مهم ترين مخالفان نخست وزيری وی بوده و از همان ابتدا درپی نخست وزيری مير حسين موسوی بوده اند. (۳)
خامنه ای: ولايتی شايسته نخست وزيری است
پس از اين جلسه حجت الاسلام خامنه ای گفت که از نظر وی علی اکبر ولايتی شايسته اين سمت بوده اما مجلس به اين دليل به وی رای نداده که او را به خوبی وی نشناخته است.(۴) حجت الاسلام خامنه ای در مصاحبه ای که همان روز با رسانه ها انجام داد گفت که نخست وزير را از بين ۵ فرد ديگری که در نظر دارد به مجلس معرفی خواهد کرد. محمد غرضی، اکبر پرورش، مصطفی مير سليم سه تن از اين پنج تن بودند اما مجلس نه به ولايتی رای مثبت داد(۵) و نه در جلسه غير رسمی خود به محمد غرضی ابراز تمايل نشان داد. هاشمی رفسنجانی در تشريح اين رای گيری غير رسمی گفته است: طبق قرار قبلی با امام و رييس جمهور، قبل از رسميت جلسه از نمايندگان درباره آقای مهندس غرضی نظرخواهی کردم از ۱۸۴ نفر صاحب رای ۶۰ نفر موافق و ۸۰ نفر مخالف و ۴۴ نفر ممتنع بودند. به رييس جمهور اطلاع دادم و ايشان مهندس ميرحسين موسوی را به مجلس به عنوان نخست وزير معرفی کردند.(۶)
دور اول نخست وزيری مير حسين موسوی به رغم تمايل قلبی حجت الاسلام خامنه ای
پس از ناکامی علی اکبر ولايتی و محمد غرضی در کسب رای اعتماد، و نيز به رغم مطرح شدن گزينه هايی مانند مصطفی ميرسليم و اکبر پرورش، مجلس تمايل خود را برای نخست وزيری مير حسين موسوی به اطلاع حجت الاسلام خامنه ای رساند و وی نيزدر ۵ آبان ۱۳۶۰ ميرحسين موسوی را به رغم ميل قلبی خود برای احراز سمت نخست وزيری به مجلس معرفی کرد و مجلس در تاريخ ۷ آبان ۱۳۶۰ با ۱۱۵ رای موافق در برابر ۳۹ رای مخالف و ۴۸ رای ممتنع به نخست وزير مير حسين موسوی رای داد.(۷)
دومين شکست حجت الاسلام خامنه ای برای رساندن علی اکبر ولايتی به مقام نخست وزيری
۴ سال بعد در سال ۱۳۶۴ نيز اين واقعه به شکل ديگری تکرار شد . حجت الاسلام خامنه ای در آغاز دور دوم رياست جمهوری خود تلاش کرد تا بار ديگر علی اکبر ولايتی را به عنوان نخست وزير مورد نظر خود به مجلس معرفی کند اما اين بار علاوه بر مخالفت ۱۳۵ نماينده مجلس با مخالفت صريح آيت الله خمينی رهبر وقت جمهوری اسلامی نيز روبرو شد که نظرش بر ابقای مير حسين موسوی بود.(۸)
ولايتی: می دانستم نظر آیِت الله خمينی بر موسوی است
اکبر هاشمی رفسنجانی در خاطرات خود نوشته است که علی اکبر ولايتی با وی تماس گرفته و گفته است ديگر اصراری بر نامزدی خودش برای نخست وزيری ندارد زيرا می داند که نظر آيت الله خمينی بر ادامه نخست وزيری مير حسين موسوی است. (۹)
با این ترتيب در مجموع دو بار تلاش حجت الاسلام خامنه ای برای به نخست وزيری رساندن علی اکبر ولايتی شکست خورد و در هر دو بار نيز وی به رغم تمايل قلبی اش به نخست وزيری ميرحسين موسوی تن داد.
يادداشت ها:
۱-روزنامه اطلاعات ۲۷ مهر ۱۳۶۰
۲- روزنامه اطلاعات ۳۰ مهر ۱۳۶۰
۳- مصاحبه علی اکبر ولايتی با ماهنامه پاسدار اسلام ، خرداد ۱۳۸۹
۴- مصاحبه حجت الاسلام خامنه ای با رسانه های گروهی ۳۰ مهر ۱۳۶۰
۵- اسامی اين نامزدها در روزنامه اطلاعات مورخ ۴ آبان ۱۳۶۰ درج شده است
۶- رجوع شود به خاطرات اکبر هاشمی رفسنجانی درباره تحولات شهريور و مهر ۱۳۶۰
منتشر شده در سايت رسمی اکبر هاشمی رفسنجانی به آدرس www.hashemirafsanjani.ir
۷- روزنامه کيهان ۵ آبان ۱۳۶۰
۸- رجوع شود به خاطرات اکبر هاشمی رفسنجانی درباره تحولات شهريور و مهر ۱۳۶۰
منتشر شده در سايت رسمی اکبر هاشمی رفسنجانی به آدرس www.hashemirafsanjani.ir
۹- همان
