بر اساس آييننامه داخلی مجلس شورای اسلامی، پس از تشريح برنامههای دولت و ترکيب آن توسط محمود احمدینژاد، مجلس شورای اسلامی بررسی برنامه دولت و ترکيب هيئت وزيران را با اظهارات پنج نفر از نمايندگان مخالف و پنج نفر از نمايندگان موافق آغاز میکند.
پس از آن نيز وزيران پيشنهادی به مدت نيم ساعت به تشريح برنامههای خود میپردازند.
بررسی صلاحيت وزيران معرفی شده در مجلس شورای اسلامی در حالی آغاز شد که در يک هفته گذشته، تحليلها و واکنشهای متفاوتی درباره آنان در محافل سياسی ايران عنوان شده است.
برخی از تحليلگران معتقدند که محمود احمدینژاد، افرادی را برای هيئت دولت خود انتخاب کرده است که سابقه قابل توجهی در کارهای اجرايی در رده بالا ندارند.
حسين باستانی، روزنامهنگار و تحليلگر سياسی در فرانسه، از جمله اين تحليلگران است و به راديو فردا میگويد: «بخش زيادی از وزيرانی که آقای احمدینژاد معرفی کرده است در گذشته مسئوليتهای بالای حکومتی نداشتند. تعداد کمی از آنها مسئوليتهايی در رده معاون وزير و وزير داشتهاند، منظورم کسانی است که ابقا شدهاند، ولی سايرين تجربيات مهم مديريتی و يا تجربيات مربوط به حيطه وزارت خودشان را ندارند. به عنوان مثال وزير اطلاعات حتی يک روز سابقه کار اطلاعاتی ندارد و به طور ناگهانی در رأس وزارت حساس اطلاعات قرار گرفته و يا وزير کشور که حتی يک روز سابقه کار مديريت غيرنظامی نداشته و يک دفعه در رأس سياسیترين وزارتخانه قرار گرفته است».
در همين حال، مهدی فتاپور، عضو شورای مرکزی اتحاد جمهوریخواهان ايران، از زاويه ديگری به موضوع ترکيب هيئت دولت پيشنهادی نگاه میکند و به راديو فردا میگويد: «کسانی که آقای احمدینژاد معرفی کرده به خصوص وزير اطلاعات، روابط نزديک آنها با آقای خامنهای شناخته شده است. به نظر میآيد رئيس جمهوری تلاش کرده کسانی را معرفی کند که رابطه نزديکی با آقای خامنهای دارند. اگر اين کار را نمیکرد آن وقت در مجلس مشکل داشت، در واقع با اين شگرد تلاش میکند بين نمايندگان مجلس اختلاف به وجود آورد و بتواند برای تعداد بيشتری از اعضای کابينه خود رأی اعتماد بگيرد. به عنوان مثال معرفی سه وزير زن به خودی خود کار مثبتی است، ولی از جهت تاکتيکی به اين دليل است که اگر مثلاً وزير آموزش و پرورش از طرف نمايندگان رد شود، نمايندگان را در وضعيت دشواری قرار دهد و بگويد علت رد اين وزيران، مخالفت نمايندگان با وزارت زنان بوده است».
پيشتر، محمدرضا باهنر، نايب رئيس مجلس، هفته گذشته در واکنش به وزيران معرفی شده پيشبينی کرده بود که حدود پنج تن از وزيران معرفی شده، رأی مثبت نمايندگان قوه مقننه را کسب نخواهند کرد.
اين اظهار نظر، واکنش منفی رئيس جمهوری اسلامی ايران را به دنبال داشت. با اين همه، محمود احمدینژاد در سخنرانی پيش از خطبههای نماز جمعه اين هفته تهران، ضمن دفاع از دولت پيشنهادی خود، از مجلس شورای اسلامی خواهش کرد به او اعتماد کنند و به وزيران مورد نظر او رأی مثبت بدهند.
محمود احمدینژاد همچنين از دولت پيشنهادی خود به عنوان دولتی قوی، منسجم، متخصص، مردمی، پاک، ولايی و خدمتگزار نام برد.
اما يک روز پس از اين اظهار نظر، احمد توکلی، يکی از نمايندگان مجلس، در گفتوگو با خبرگزاری «ايلنا»، آنچه را که «کمتجربگی برخی وزرای پيشنهادی و عدم تناسب سابقه و شهرت کاری پيشنهادشدگان با پستهای در نظر گرفته شده» ناميد، مهمترين دلايلی دانست که باعث عدم رأی اعتماد مجلس به حدود يک سوم آنها خواهد شد.
محمدرضا تابش، دبيرکل فراکسيون خط امام در مجلس، نيز گفت:«سطح افراد معرفی شده متناسب با عظمت و شان والای ايرانيان نيست» و افزود:« به نظر نمیرسد که افراد معرفی شده توان برآوردن توقعات مردم، مسئولان و نظام را داشته باشد.»
آقای باستانی در پاسخ به اين پرسش که آيا امکان دارد که نمايندگان مجلس به برخی از وزيران مورد نظر محمود احمدینژاد رأی منفی بدهند، میگويد: «اگر قرار باشد از بالا در مجلس هشتم دخالت صورت نگيرد، برای تعدادی از وزيران مشکل جدی ايجاد خواهد شد. اما اگر اين جا هم آقای خامنهای بخواهد خودش را هزينه سياستهای آقای احمدینژاد کند و به مجلس منتقل شود که سياست رسمی نظام و نظر رهبری اين است که کابينه در همان ابتدای کار دچار مشکل نشود، آن وقت مجلس رعايت خواهد کرد چون اين نمايندگان کسانی نيستند که بخواهند مقابل حرف آيتالله خامنهای بايستند«.
در اين زمينه، حشمتالله فلاحتپيشه، عضو کميسيون امنيت ملی و سياست خارجی مجلس، نيز به روزنامه کيهان گفت: «۸۰ درصد وزيران پيشنهادی میتوانند رأی بياورند، به شرط آنکه اقدامات تقابلی بين دولت و مجلس شکل نگيرد.»
وی اشارهای به اين اقدامات تقابلی نکرد. اما در روزهای اخير شايعاتی در مورد تلاش برای جلب نظر نمايندگان جهت دادن رأی اعتماد به وزيران مورد نظر محمود احمدینژاد از طريق برپايی ميهمانیهای شبانه پخش شد که واکنشهای منفی را در پی داشته است.
دامنه اين شايعات تا بدانجا گسترش يافت که وب سايت «پارلمان نيوز»، ارگان فراکسيون اقليت مجلس، روز شنبه نوشت:«هيئت رئيسه مجلس به نمايندگان توصيه کرد که در مراسم و ضيافتهای افطاری مشترک با وزيران پيشنهادی شرکت نکنند.»
در همين حال، بحث وزيران زن پيشنهادی نيز مورد توجه نمايندگان مجلس قرار داشته است.
در شرايطی که برخی از نمايندگان اصولگرا با اشاره به نظر منفی شماری از مراجع تقليد به اين موضوع از احتمال رأی منفی مجلس به آنان سخن گفتهاند، محمدرضا تابش، دبيرکل فراکسيون خط امام در مجلس، از نفس حضور وزيران زن در دولت استقبال کرد، اما گفت:«اين افراد بايد ملاکها و معيارهای لازم را نيز داشته باشند.»
پس از آن نيز وزيران پيشنهادی به مدت نيم ساعت به تشريح برنامههای خود میپردازند.
بررسی صلاحيت وزيران معرفی شده در مجلس شورای اسلامی در حالی آغاز شد که در يک هفته گذشته، تحليلها و واکنشهای متفاوتی درباره آنان در محافل سياسی ايران عنوان شده است.
برخی از تحليلگران معتقدند که محمود احمدینژاد، افرادی را برای هيئت دولت خود انتخاب کرده است که سابقه قابل توجهی در کارهای اجرايی در رده بالا ندارند.
حسين باستانی، روزنامهنگار و تحليلگر سياسی در فرانسه، از جمله اين تحليلگران است و به راديو فردا میگويد: «بخش زيادی از وزيرانی که آقای احمدینژاد معرفی کرده است در گذشته مسئوليتهای بالای حکومتی نداشتند. تعداد کمی از آنها مسئوليتهايی در رده معاون وزير و وزير داشتهاند، منظورم کسانی است که ابقا شدهاند، ولی سايرين تجربيات مهم مديريتی و يا تجربيات مربوط به حيطه وزارت خودشان را ندارند. به عنوان مثال وزير اطلاعات حتی يک روز سابقه کار اطلاعاتی ندارد و به طور ناگهانی در رأس وزارت حساس اطلاعات قرار گرفته و يا وزير کشور که حتی يک روز سابقه کار مديريت غيرنظامی نداشته و يک دفعه در رأس سياسیترين وزارتخانه قرار گرفته است».
در همين حال، مهدی فتاپور، عضو شورای مرکزی اتحاد جمهوریخواهان ايران، از زاويه ديگری به موضوع ترکيب هيئت دولت پيشنهادی نگاه میکند و به راديو فردا میگويد: «کسانی که آقای احمدینژاد معرفی کرده به خصوص وزير اطلاعات، روابط نزديک آنها با آقای خامنهای شناخته شده است. به نظر میآيد رئيس جمهوری تلاش کرده کسانی را معرفی کند که رابطه نزديکی با آقای خامنهای دارند. اگر اين کار را نمیکرد آن وقت در مجلس مشکل داشت، در واقع با اين شگرد تلاش میکند بين نمايندگان مجلس اختلاف به وجود آورد و بتواند برای تعداد بيشتری از اعضای کابينه خود رأی اعتماد بگيرد. به عنوان مثال معرفی سه وزير زن به خودی خود کار مثبتی است، ولی از جهت تاکتيکی به اين دليل است که اگر مثلاً وزير آموزش و پرورش از طرف نمايندگان رد شود، نمايندگان را در وضعيت دشواری قرار دهد و بگويد علت رد اين وزيران، مخالفت نمايندگان با وزارت زنان بوده است».
پيشتر، محمدرضا باهنر، نايب رئيس مجلس، هفته گذشته در واکنش به وزيران معرفی شده پيشبينی کرده بود که حدود پنج تن از وزيران معرفی شده، رأی مثبت نمايندگان قوه مقننه را کسب نخواهند کرد.
اين اظهار نظر، واکنش منفی رئيس جمهوری اسلامی ايران را به دنبال داشت. با اين همه، محمود احمدینژاد در سخنرانی پيش از خطبههای نماز جمعه اين هفته تهران، ضمن دفاع از دولت پيشنهادی خود، از مجلس شورای اسلامی خواهش کرد به او اعتماد کنند و به وزيران مورد نظر او رأی مثبت بدهند.
محمود احمدینژاد همچنين از دولت پيشنهادی خود به عنوان دولتی قوی، منسجم، متخصص، مردمی، پاک، ولايی و خدمتگزار نام برد.
اما يک روز پس از اين اظهار نظر، احمد توکلی، يکی از نمايندگان مجلس، در گفتوگو با خبرگزاری «ايلنا»، آنچه را که «کمتجربگی برخی وزرای پيشنهادی و عدم تناسب سابقه و شهرت کاری پيشنهادشدگان با پستهای در نظر گرفته شده» ناميد، مهمترين دلايلی دانست که باعث عدم رأی اعتماد مجلس به حدود يک سوم آنها خواهد شد.
محمدرضا تابش، دبيرکل فراکسيون خط امام در مجلس، نيز گفت:«سطح افراد معرفی شده متناسب با عظمت و شان والای ايرانيان نيست» و افزود:« به نظر نمیرسد که افراد معرفی شده توان برآوردن توقعات مردم، مسئولان و نظام را داشته باشد.»
آقای باستانی در پاسخ به اين پرسش که آيا امکان دارد که نمايندگان مجلس به برخی از وزيران مورد نظر محمود احمدینژاد رأی منفی بدهند، میگويد: «اگر قرار باشد از بالا در مجلس هشتم دخالت صورت نگيرد، برای تعدادی از وزيران مشکل جدی ايجاد خواهد شد. اما اگر اين جا هم آقای خامنهای بخواهد خودش را هزينه سياستهای آقای احمدینژاد کند و به مجلس منتقل شود که سياست رسمی نظام و نظر رهبری اين است که کابينه در همان ابتدای کار دچار مشکل نشود، آن وقت مجلس رعايت خواهد کرد چون اين نمايندگان کسانی نيستند که بخواهند مقابل حرف آيتالله خامنهای بايستند«.
در اين زمينه، حشمتالله فلاحتپيشه، عضو کميسيون امنيت ملی و سياست خارجی مجلس، نيز به روزنامه کيهان گفت: «۸۰ درصد وزيران پيشنهادی میتوانند رأی بياورند، به شرط آنکه اقدامات تقابلی بين دولت و مجلس شکل نگيرد.»
وی اشارهای به اين اقدامات تقابلی نکرد. اما در روزهای اخير شايعاتی در مورد تلاش برای جلب نظر نمايندگان جهت دادن رأی اعتماد به وزيران مورد نظر محمود احمدینژاد از طريق برپايی ميهمانیهای شبانه پخش شد که واکنشهای منفی را در پی داشته است.
دامنه اين شايعات تا بدانجا گسترش يافت که وب سايت «پارلمان نيوز»، ارگان فراکسيون اقليت مجلس، روز شنبه نوشت:«هيئت رئيسه مجلس به نمايندگان توصيه کرد که در مراسم و ضيافتهای افطاری مشترک با وزيران پيشنهادی شرکت نکنند.»
در همين حال، بحث وزيران زن پيشنهادی نيز مورد توجه نمايندگان مجلس قرار داشته است.
در شرايطی که برخی از نمايندگان اصولگرا با اشاره به نظر منفی شماری از مراجع تقليد به اين موضوع از احتمال رأی منفی مجلس به آنان سخن گفتهاند، محمدرضا تابش، دبيرکل فراکسيون خط امام در مجلس، از نفس حضور وزيران زن در دولت استقبال کرد، اما گفت:«اين افراد بايد ملاکها و معيارهای لازم را نيز داشته باشند.»