سیاست‌ها و گام‌های عملی ترکیه در هفته‌های اخیر در حمایت از بیانیه سه جانبه اتمی تهران و دخالت در ماجرای فرستادن کشتی ترکیه‌ای ماوی مرمره به سوی بندر محصور غزه، و رفتن ترکیه تا آستانه قطع مناسباتش با اسرائیل در همان حال که محبوبیت ترکیه را در میان مسلمانان منطقه و دنیای عرب و اسلامی تقویت کرده، اما شک و تردید جدی ناتو و غرب، و به ویژه آمریکا در مورد نقش ترکیه را در پی آورده است.
این روزها اگر سیل جهانگردان اسلامی و کشورهای عربی برای نوعی قدردانی از ترکیه جایگزین صدها هزار گردشگر پیشین اسرائیلی در هتل‌های تفریحی ترکیه شده است و پرچم‌های قرمز رنگ ترکیه بر فراز هر خانه‌ای در باریکه غزه در اهتزاز است و پوسترهای رجب طیب اردوغان، نخست‌وزیر اسلامگرای ترکیه، بیش از عکس هر شخصیت فلسطینی بر در و دیوار محل‌های کسب و کار فلسطینی‌های غزه آویزان است، اما در دفاتر کار سیاستمداران درغرب و در مراکز تصمیم‌گیری ناتو، اعتماد به ادامه همکاری‌ها و تماس‌ها با ترکیه با جدیت بیشتری بررسی می‌شود.
تازه‌ترین سخنانی که نشانه خدشه‌دار شدن جدی ومحسوس در اعتماد پیشین غرب و آمریکا به ترکیه است، از سوی باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا بیان شده است که در مصاحبه‌ای با روزنامه ایتالیایی کوریره دلاسرا، که پنجشنبه منتشرشده، نسبت به افتادن بیشتر ترکیه به دامان اسلام‌گرایی افراطی در منطقه هشدار تلویحی داده است.
آقای اوباما حتی صریحاً حمایت ترکیه از برنامه هسته‌ای ایران را امری تأسف‌بار خوانده، ولی از دید خود به توجیه این دخالت «تأسف‌بار» ترکیه نیز پرداخته و افزوده است که شاید اراده ترکیه برای آرامش در راستای مرز طولانی‌اش با ایران، آنکارا را به صرافت میانجی‌گری در معضل اتمی ایران با جهان کشانده باشد.
در این مصاحبه، رئیس‌جمهور آمریکا از سویی از اتحادیه اروپا خواسته است که با پذیرش ترکیه در آغوش خود مانع از آن شود که ترکیه در جستجوی متحدان دیگری برآید و امری «طبیعی» دانسته که مردم ترکیه در حالی که احساس می‌کنند که اتحادیه اروپا آنها را از خود می‌راند، به سوی متحدان منطقه‌ای دیگر برآیند اما از سوی دیگر تلویحاً گفته که می‌تواند دلایل شک و تردید اتحادیه اروپا را که چندان با آغوش باز از ترکیه استقبال نمی‌کند، درک کند.
اوباما که خود پرورش‌یافته چند فرهنگی و چند مذهبی است، در مصاحبه با کوریره دلاسرا توصیه‌هایی را نیز بیان کرده که «ترکیه که یک مردمسالاری بزرگ اسلامی است» اگر بیشتر به حقوق بشر احترام بگذارد و از دخالت دادن اسلام در دولت خودداری کند، آمریکا ازهم‌پیمانی با ترکیه دفاع خواهد کرد و این اتحاد می‌تواند اثرات مثبتی بر جهان اسلام نیز داشته باشد.
اوباما در روزهای اخیر در حاشیه نشست «جی بیست» در کانادا دیداری با رجب طیب اردوغان، نخست‌وزیر اسلامگرای ترکیه داشت، که روایت برخی جزئیات مطرح شده در این دیدار را نه کاخ سفید یا دفتر نخست‌وزیری ترکیه، که روزنامه الحیات لندن منتشرکرد؛ جزئیاتی که آمریکا و ترکیه در برابر آن سکوت کردند.
الحیات نوشته بود که اوباما به اردوغان گفت که برای برپایی کمیسیون تحقیق بین‌المللی که غائله کشتی ترکیه‌ای ماوی مرمره و برخورد تکاوران دریایی اسرائیل با سرنشینان کشتی را بررسی کند، اصرار نکنید زیرا نتایج این تحقیقات می‌تواند به زیان ترکیه باشد و آن کشور را متهم معرفی کند.
همه گزارش‌های دیگر در منطقه نیزنشان می‌داد که در پی دیداراوباما با اردوغان بود که ترکیه اواسط هفته گذشته وزیرخارجه خود را با هواپیمایی محرمانه به اروپا فرستاد تا با وزیرصنایع و بازرگانی اسرائیل دیدار کند.
پیش از آنکه باراک اوباما در مصاحبه با کوریره دلاسرا ترکیه را از افتادن به دامان اسلامگرایان منطقه بر حذر دارد، چند مقام دیگرآمریکایی در اظهاراتی (هرچند محتاطانه اما به گونه‌ای که سران آنکارا مفهوم آن را درک کنند) تأکید کردند که پیام‌های تحسینی که حسن نصرالله دبیرکل حزب‌الله و خالد مشعل رئیس دفتر سیاسی حماس برای دولت ترکیه می‌فرستند، تنها دغدغه خاطر آمریکا و ناتو در مورد ادامه همکاری با ترکیه را بیشتر می‌کند.
رابرت گیتس، وزیردفاع آمریکا، ماه گذشته گفته بود که ترکیه باید ازدست زدن به گام‌هایی که به تعمیق بحران مناسباتش با اسرائیل منجر شود و از این رهگذر، منافع آمریکا وغرب در منطقه لطمه بیند، دوری کند.
اما فاش‌گویی فیلیپ گوردون، ارشدترین دیپلمات وزارت خارجه آمریکا در امور اروپا، بیش از وزیر دفاع کشورش بود. آقای گوردون سه هفته پیش در مصاحبه با آسوشیتدپرس گفت که نقش ترکیه در بحران‌های اخیر منطقه (حمایت از ایران در قطعنامه ۱۹۲۹ و ایستادگی درمقابل غرب و ماجرای کشتی ترکیه‌ای ماوی مرمره) مثبت نیست و اگر ترکیه خواهان ادامه همکاری خود با ناتو است، باید تعهد را به غرب دوباره ثابت کند.
اکثریت چشمگیر اعضای کنگره آمریکا نیز ماه ژوئن از دولت اوباما خواسته بودند که در غائله کشتی ماوی مرمره، از حق دفاع اسرائیل از خود، صراحتاً حمایت کند و کم نبودند سناتورهای بارز آمریکایی که گفتند که باید «ترکیه را سر جای خود نشاند»، وسران آنکارا را به برداشتن گام‌های عملی از سوی آمریکا علیه منافع ترکیه تهدید تلویحی کردند.
ترکیه هرچند به عضویت ناتو در آمد اما تلاش دیرینه این کشور برای پیوستن به اتحادیه اروپا پاسخ رد پی در پی به سینه‌اش گرفته است؛ رفتاری که از سوی بسیاری از مردم ترکیه به عنوان توهینی به فرهنگ و تاریخ و ملت ترکیه تلقی شده است.
سیاستمداران ترکیه سال‌ها صبر کرده بودند که این دست رد را به دستی گرم که پذیرای آن کشور در اتحادیه اروپا باشد، تبدیل کنند.
در همین حال علیرغم حدود یک قرن پس از تلاش‌های کمال آتاتورک برای دور کردن اسلام از امور دولتی و تقویت حکومت سکولاریسم، احساسات اسلام‌گرایی در ترکیه از اواسط دهه هشتاد میلادی تقویت شده است.
این تصور در غرب نیز که وجود جمعیت کثیری از مردم ترکیه در آلمان و دیگر نقاط اروپا و تأثیر آنها بر جامعه ترکیه، موجب دور شدن مردم ترکیه از اسلام سیاسی شود، اشتباه از آب درآمده بود.
اما ترکیه همزمان با با ایفای نقش خردمندانه که آن کشور را پل پیوند فرهنگ‌های شرق و غرب به تصویر بکشد، موجب شکوفایی اقتصادی برای سرزمینی شد که منابع چندانی ندارد و حتی آن کشور را به عنوان میانجی‌گر مذاکرات اسرائیل- سوریه به تصویر کشید؛ میانجی‌گری که هم از توبره می‌خورد هم از آخور.
ترکیه علیرغم بحران‌هایی در مناسباتش با جمهوری اسلامی ایران که گاه تا به اخراج نمایندگانی از دو کشور و رد و بدل شدن اتهامات بسیار منجر شد، در سال‌های اخیر از یکسو به ایران نزدیک شد و قرارداد ۲۴ میلیارد دلاری واردات گاز (با قیمت پایین‌تر از بهای معمول) را با ایران امضا کرد و نزدیکی به کشورهای اسلامی دیگر را تقویت کرد و از دیگر سو همکاری با اسرائیل، اروپا و غرب را گسترش داد و حتی تا حدی اختلافات دیرینه خود با ارمنستان را فرونشاند.
به گونه‌ای که سال گذشته که باراک اوباما می‌خواست نطق مهم خود به مسلمانان واعراب را ایراد کند، حتی این احتمال ابتدا بررسی شد که او از استانبول ندای آشتی‌جویانه آمریکا را به گوش مسلمانان برساند هر چند که بعداً «جامعه الازهر» دانشگاه بزرگ و دیرپای اسلامی قاهره برای محل رساندن این پیام انتخاب شد.
رفتار ترکیه با کردهای کشور خود همچنان یکی از معضلات اصلی در راه پیوستن آن کشور به اتحادیه اروپاست ( تنها در ماه مه ۱۳۰ کرد ترکیه به دست ارتش آن کشور کشته شده‌اند)، وهمزمان واکنش‌های خشمگینانه‌ای که ترکیه هر بار به مطرح شدن موضوع قتل عام ارامنه در دوران امپراطوری عثمانی نشان می‌دهد (و ازسوی غرب رفتاری احساسی و هیجانی تلقی می‌شود) در جلوگیری از عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا نقش دارد، حتی اگر ترکیه با ارمنستان به پیمان حل اختلافات و عادی‌سازی مناسبات دست یافته باشد.
دستگیری شماری از نظامیان پیشین ترکیه به اتهام «توطئه» علیه دولت اسلامگرای آنکارا، همزمان با جابه‌جایی‌های فرماندهان ارتش ترکیه و به کار گماشتن نظامیانی همسو با دولت ترکیه، و همچنین منصوب کردن فردی که حامی نزدیکی به ایران بوده به مقام ریاست «میت» (سازمان اطلاعات و امنیت ترکیه) و نقش او در ورود ترکیه به دخالت در بیانیه سه جانبه اتمی تهران، پرسش‌هایی را در میان کشورهای غرب و ناتو در مورد ادامه نزدیکی با ترکیه برانگیخته است.
نشست و برخاست‌های اخیر اردوغان با بشار اسد، رئیس جمهور سوریه، و محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور ایران، و خالد مشعل، رئیس دفترسیاسی حماس، و درخواست اردوغان از اسرائیل که حماس را به عنوان دولت نماینده واقعی فلسطینی‌ها قبول کند نه تنها اسرائیل و کمیته چهارگانه حامی صلح خاورمیانه را خشنود نکرد بلکه تشکیلات خودگردان فلسطینی و رئیس آن، ابومازن، محمود عباس، را چندان بی‌خیال باقی نگذاشت، حتی اگر ترکیه مناسبات صمیمانه با محمود عباس را حفظ کرده باشد و برای آشتی بین فتح و حماس بکوشد.
با وجود این، رفتارهای اخیر ترکیه علیه اسرائیل بیشترین سهم را در ایجاد تردیدهای اخیر غرب علیه نیات واقعی ترکیه داشته است. برخوردهای یک سال و نیم اخیر ترکیه علیه اسرائیل آشکارا دیگر مایه خشنودی غرب نیست.
سخنان اوباما در مصاحبه پنجشنبه با کوریره دلاسرا در مورد ترکیه ممکن است به این مفهوم باشد که غرب به ترکیه می‌گوید که زمان انتخاب فرارسیده اسـت.
ناظران می‌گویند که ترکیه خود نیز می‌داند که منافع آن کشور در ادامه نزدیکی به غرب است زیرا محبوبیت ترکیه در میان توده‌های اسلامی جایگزین حتی بخش اندکی از کالاها و محصولات پیشرفته و سرمایه غربی برای ترکیه نخواهد شد و نیز کم نیستند مخالفان داخلی در ترکیه نیز که سیاست‌های دولت خود را به زیان منافع میان مدت و درازمدت آن کشور می‌دانند، حتی اگر فراخوانی‌های اوپوزیسیون ترکیه برای برپایی کمیسیون تحقیقی که رفتارهای آقای اردوغان را بررسی کند و یا دعوت سیاستمداران مخالف اردوغان از برخی از دولتمردان و نمایندگان احزاب اسرائیلی برای دیدار و حتی مخالفت‌های شدید برخی از رسانه‌ها و احزاب ترکیه در بررسی نقش دولت ترکیه در ماجرای کشتی ماوی مرمره، در هیاهوی اخیر گم شده باشد.
برخی از تحلیلگران حامی سکولاریسم در ترکیه در انتقاد از اقدامات اخیر دولت آنکارا علیه اسرائیل به نظرسنجی‌هایی اشاره داشتند که نشان می‌داد جایگاه حزب اسلامگرای عدالت و توسعه در میان مردم ترکیه علیرغم حمله‌ای که رجب طیب اردوغان در کنفرانس داوس به شیمون پرز رئیس‌جمهور اسرائیل کرده بود، با روندی نزولی روبه‌رو شد، که به گفته این تحلیلگران، این کاهش محبوبیت، اردوغان را به سوی برداشتن گام‌هایی تازه علیه اسرائیل کشاند.
در چنین وضعیتی، اتفاقاً اظهارات روزهای اخیر رئیس ستاد کل ارتش اسرائیل نیز حتی ممکن است دوباره به یاری ترکیه بیآید که این هفته در نشست کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی کنست گفت که علیرغم همه تنش‌های بین دولت‌های اسرائیل و ترکیه، وی و رئیس ستاد ارتش ترکیه مناسبات نزدیک بین دو ارتش را حفظ کرده‌اند و هیئت‌های امنیتی و صنایع نظامی اسرائیلی نیز در روزهای آینده به سر کارخود در ترکیه باز می‌گردند.
بحران جدی سیاسی مناسبات ترکیه و اسرائیل، شاید دلخوشی زودهنگام برای آن گروه از اسلامگرایان منطقه باشد که فکر کنند دفتر نزدیکی این دو کشور برای همیشه بسته شده است؛ ترکیه که نخستین کشورمسلمانی بود که سال ۱۹۴۹ اسرائیل را به رسمیت شناخت، همچنان به اسرائیل و سوریه چراغ سبز نشان می‌دهد که ممکن است دوباره به میانجی‌گری بین آن دو روی آورد به‌ویژه آنکه بحران ترکیه- اسرائیل حتی موجب نگرانی بشاراسد شده که او نیز در روزهای اخیر از احتمال جنگ در منطقه در نتیجه این بحران ابراز نگرانی کرد و خواهان رفع آن شده است.
ساده ترین مثال برای هزار و یک تردیدی که ترکیه در رفتنش به سوی اسلامگرایان افراطی منطقه و خودداری از ترجیح دادن آنها به مناسبات سرشارش با غرب و اسرائیل نشان می‌دهد شاید در همین درخواست ترکیه از سوریه جلوه‌گر شده باشد که خواسته است که پوسترهای مشترک احمدی‌نژاد، اردوغان، بشاراسد و حسن نصرالله دیگر چاپ نشوند.
این روزها اگر سیل جهانگردان اسلامی و کشورهای عربی برای نوعی قدردانی از ترکیه جایگزین صدها هزار گردشگر پیشین اسرائیلی در هتل‌های تفریحی ترکیه شده است و پرچم‌های قرمز رنگ ترکیه بر فراز هر خانه‌ای در باریکه غزه در اهتزاز است و پوسترهای رجب طیب اردوغان، نخست‌وزیر اسلامگرای ترکیه، بیش از عکس هر شخصیت فلسطینی بر در و دیوار محل‌های کسب و کار فلسطینی‌های غزه آویزان است، اما در دفاتر کار سیاستمداران درغرب و در مراکز تصمیم‌گیری ناتو، اعتماد به ادامه همکاری‌ها و تماس‌ها با ترکیه با جدیت بیشتری بررسی می‌شود.
تازه‌ترین سخنانی که نشانه خدشه‌دار شدن جدی ومحسوس در اعتماد پیشین غرب و آمریکا به ترکیه است، از سوی باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا بیان شده است که در مصاحبه‌ای با روزنامه ایتالیایی کوریره دلاسرا، که پنجشنبه منتشرشده، نسبت به افتادن بیشتر ترکیه به دامان اسلام‌گرایی افراطی در منطقه هشدار تلویحی داده است.
آقای اوباما حتی صریحاً حمایت ترکیه از برنامه هسته‌ای ایران را امری تأسف‌بار خوانده، ولی از دید خود به توجیه این دخالت «تأسف‌بار» ترکیه نیز پرداخته و افزوده است که شاید اراده ترکیه برای آرامش در راستای مرز طولانی‌اش با ایران، آنکارا را به صرافت میانجی‌گری در معضل اتمی ایران با جهان کشانده باشد.
در این مصاحبه، رئیس‌جمهور آمریکا از سویی از اتحادیه اروپا خواسته است که با پذیرش ترکیه در آغوش خود مانع از آن شود که ترکیه در جستجوی متحدان دیگری برآید و امری «طبیعی» دانسته که مردم ترکیه در حالی که احساس می‌کنند که اتحادیه اروپا آنها را از خود می‌راند، به سوی متحدان منطقه‌ای دیگر برآیند اما از سوی دیگر تلویحاً گفته که می‌تواند دلایل شک و تردید اتحادیه اروپا را که چندان با آغوش باز از ترکیه استقبال نمی‌کند، درک کند.
اوباما که خود پرورش‌یافته چند فرهنگی و چند مذهبی است، در مصاحبه با کوریره دلاسرا توصیه‌هایی را نیز بیان کرده که «ترکیه که یک مردمسالاری بزرگ اسلامی است» اگر بیشتر به حقوق بشر احترام بگذارد و از دخالت دادن اسلام در دولت خودداری کند، آمریکا ازهم‌پیمانی با ترکیه دفاع خواهد کرد و این اتحاد می‌تواند اثرات مثبتی بر جهان اسلام نیز داشته باشد.
اوباما در روزهای اخیر در حاشیه نشست «جی بیست» در کانادا دیداری با رجب طیب اردوغان، نخست‌وزیر اسلامگرای ترکیه داشت، که روایت برخی جزئیات مطرح شده در این دیدار را نه کاخ سفید یا دفتر نخست‌وزیری ترکیه، که روزنامه الحیات لندن منتشرکرد؛ جزئیاتی که آمریکا و ترکیه در برابر آن سکوت کردند.
الحیات نوشته بود که اوباما به اردوغان گفت که برای برپایی کمیسیون تحقیق بین‌المللی که غائله کشتی ترکیه‌ای ماوی مرمره و برخورد تکاوران دریایی اسرائیل با سرنشینان کشتی را بررسی کند، اصرار نکنید زیرا نتایج این تحقیقات می‌تواند به زیان ترکیه باشد و آن کشور را متهم معرفی کند.
همه گزارش‌های دیگر در منطقه نیزنشان می‌داد که در پی دیداراوباما با اردوغان بود که ترکیه اواسط هفته گذشته وزیرخارجه خود را با هواپیمایی محرمانه به اروپا فرستاد تا با وزیرصنایع و بازرگانی اسرائیل دیدار کند.
پیش از آنکه باراک اوباما در مصاحبه با کوریره دلاسرا ترکیه را از افتادن به دامان اسلامگرایان منطقه بر حذر دارد، چند مقام دیگرآمریکایی در اظهاراتی (هرچند محتاطانه اما به گونه‌ای که سران آنکارا مفهوم آن را درک کنند) تأکید کردند که پیام‌های تحسینی که حسن نصرالله دبیرکل حزب‌الله و خالد مشعل رئیس دفتر سیاسی حماس برای دولت ترکیه می‌فرستند، تنها دغدغه خاطر آمریکا و ناتو در مورد ادامه همکاری با ترکیه را بیشتر می‌کند.
رابرت گیتس، وزیردفاع آمریکا، ماه گذشته گفته بود که ترکیه باید ازدست زدن به گام‌هایی که به تعمیق بحران مناسباتش با اسرائیل منجر شود و از این رهگذر، منافع آمریکا وغرب در منطقه لطمه بیند، دوری کند.
اما فاش‌گویی فیلیپ گوردون، ارشدترین دیپلمات وزارت خارجه آمریکا در امور اروپا، بیش از وزیر دفاع کشورش بود. آقای گوردون سه هفته پیش در مصاحبه با آسوشیتدپرس گفت که نقش ترکیه در بحران‌های اخیر منطقه (حمایت از ایران در قطعنامه ۱۹۲۹ و ایستادگی درمقابل غرب و ماجرای کشتی ترکیه‌ای ماوی مرمره) مثبت نیست و اگر ترکیه خواهان ادامه همکاری خود با ناتو است، باید تعهد را به غرب دوباره ثابت کند.
اکثریت چشمگیر اعضای کنگره آمریکا نیز ماه ژوئن از دولت اوباما خواسته بودند که در غائله کشتی ماوی مرمره، از حق دفاع اسرائیل از خود، صراحتاً حمایت کند و کم نبودند سناتورهای بارز آمریکایی که گفتند که باید «ترکیه را سر جای خود نشاند»، وسران آنکارا را به برداشتن گام‌های عملی از سوی آمریکا علیه منافع ترکیه تهدید تلویحی کردند.
ترکیه هرچند به عضویت ناتو در آمد اما تلاش دیرینه این کشور برای پیوستن به اتحادیه اروپا پاسخ رد پی در پی به سینه‌اش گرفته است؛ رفتاری که از سوی بسیاری از مردم ترکیه به عنوان توهینی به فرهنگ و تاریخ و ملت ترکیه تلقی شده است.
سیاستمداران ترکیه سال‌ها صبر کرده بودند که این دست رد را به دستی گرم که پذیرای آن کشور در اتحادیه اروپا باشد، تبدیل کنند.
در همین حال علیرغم حدود یک قرن پس از تلاش‌های کمال آتاتورک برای دور کردن اسلام از امور دولتی و تقویت حکومت سکولاریسم، احساسات اسلام‌گرایی در ترکیه از اواسط دهه هشتاد میلادی تقویت شده است.
این تصور در غرب نیز که وجود جمعیت کثیری از مردم ترکیه در آلمان و دیگر نقاط اروپا و تأثیر آنها بر جامعه ترکیه، موجب دور شدن مردم ترکیه از اسلام سیاسی شود، اشتباه از آب درآمده بود.
اما ترکیه همزمان با با ایفای نقش خردمندانه که آن کشور را پل پیوند فرهنگ‌های شرق و غرب به تصویر بکشد، موجب شکوفایی اقتصادی برای سرزمینی شد که منابع چندانی ندارد و حتی آن کشور را به عنوان میانجی‌گر مذاکرات اسرائیل- سوریه به تصویر کشید؛ میانجی‌گری که هم از توبره می‌خورد هم از آخور.
ترکیه علیرغم بحران‌هایی در مناسباتش با جمهوری اسلامی ایران که گاه تا به اخراج نمایندگانی از دو کشور و رد و بدل شدن اتهامات بسیار منجر شد، در سال‌های اخیر از یکسو به ایران نزدیک شد و قرارداد ۲۴ میلیارد دلاری واردات گاز (با قیمت پایین‌تر از بهای معمول) را با ایران امضا کرد و نزدیکی به کشورهای اسلامی دیگر را تقویت کرد و از دیگر سو همکاری با اسرائیل، اروپا و غرب را گسترش داد و حتی تا حدی اختلافات دیرینه خود با ارمنستان را فرونشاند.
به گونه‌ای که سال گذشته که باراک اوباما می‌خواست نطق مهم خود به مسلمانان واعراب را ایراد کند، حتی این احتمال ابتدا بررسی شد که او از استانبول ندای آشتی‌جویانه آمریکا را به گوش مسلمانان برساند هر چند که بعداً «جامعه الازهر» دانشگاه بزرگ و دیرپای اسلامی قاهره برای محل رساندن این پیام انتخاب شد.
رفتار ترکیه با کردهای کشور خود همچنان یکی از معضلات اصلی در راه پیوستن آن کشور به اتحادیه اروپاست ( تنها در ماه مه ۱۳۰ کرد ترکیه به دست ارتش آن کشور کشته شده‌اند)، وهمزمان واکنش‌های خشمگینانه‌ای که ترکیه هر بار به مطرح شدن موضوع قتل عام ارامنه در دوران امپراطوری عثمانی نشان می‌دهد (و ازسوی غرب رفتاری احساسی و هیجانی تلقی می‌شود) در جلوگیری از عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا نقش دارد، حتی اگر ترکیه با ارمنستان به پیمان حل اختلافات و عادی‌سازی مناسبات دست یافته باشد.
دستگیری شماری از نظامیان پیشین ترکیه به اتهام «توطئه» علیه دولت اسلامگرای آنکارا، همزمان با جابه‌جایی‌های فرماندهان ارتش ترکیه و به کار گماشتن نظامیانی همسو با دولت ترکیه، و همچنین منصوب کردن فردی که حامی نزدیکی به ایران بوده به مقام ریاست «میت» (سازمان اطلاعات و امنیت ترکیه) و نقش او در ورود ترکیه به دخالت در بیانیه سه جانبه اتمی تهران، پرسش‌هایی را در میان کشورهای غرب و ناتو در مورد ادامه نزدیکی با ترکیه برانگیخته است.
نشست و برخاست‌های اخیر اردوغان با بشار اسد، رئیس جمهور سوریه، و محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور ایران، و خالد مشعل، رئیس دفترسیاسی حماس، و درخواست اردوغان از اسرائیل که حماس را به عنوان دولت نماینده واقعی فلسطینی‌ها قبول کند نه تنها اسرائیل و کمیته چهارگانه حامی صلح خاورمیانه را خشنود نکرد بلکه تشکیلات خودگردان فلسطینی و رئیس آن، ابومازن، محمود عباس، را چندان بی‌خیال باقی نگذاشت، حتی اگر ترکیه مناسبات صمیمانه با محمود عباس را حفظ کرده باشد و برای آشتی بین فتح و حماس بکوشد.
با وجود این، رفتارهای اخیر ترکیه علیه اسرائیل بیشترین سهم را در ایجاد تردیدهای اخیر غرب علیه نیات واقعی ترکیه داشته است. برخوردهای یک سال و نیم اخیر ترکیه علیه اسرائیل آشکارا دیگر مایه خشنودی غرب نیست.
سخنان اوباما در مصاحبه پنجشنبه با کوریره دلاسرا در مورد ترکیه ممکن است به این مفهوم باشد که غرب به ترکیه می‌گوید که زمان انتخاب فرارسیده اسـت.
ناظران می‌گویند که ترکیه خود نیز می‌داند که منافع آن کشور در ادامه نزدیکی به غرب است زیرا محبوبیت ترکیه در میان توده‌های اسلامی جایگزین حتی بخش اندکی از کالاها و محصولات پیشرفته و سرمایه غربی برای ترکیه نخواهد شد و نیز کم نیستند مخالفان داخلی در ترکیه نیز که سیاست‌های دولت خود را به زیان منافع میان مدت و درازمدت آن کشور می‌دانند، حتی اگر فراخوانی‌های اوپوزیسیون ترکیه برای برپایی کمیسیون تحقیقی که رفتارهای آقای اردوغان را بررسی کند و یا دعوت سیاستمداران مخالف اردوغان از برخی از دولتمردان و نمایندگان احزاب اسرائیلی برای دیدار و حتی مخالفت‌های شدید برخی از رسانه‌ها و احزاب ترکیه در بررسی نقش دولت ترکیه در ماجرای کشتی ماوی مرمره، در هیاهوی اخیر گم شده باشد.
برخی از تحلیلگران حامی سکولاریسم در ترکیه در انتقاد از اقدامات اخیر دولت آنکارا علیه اسرائیل به نظرسنجی‌هایی اشاره داشتند که نشان می‌داد جایگاه حزب اسلامگرای عدالت و توسعه در میان مردم ترکیه علیرغم حمله‌ای که رجب طیب اردوغان در کنفرانس داوس به شیمون پرز رئیس‌جمهور اسرائیل کرده بود، با روندی نزولی روبه‌رو شد، که به گفته این تحلیلگران، این کاهش محبوبیت، اردوغان را به سوی برداشتن گام‌هایی تازه علیه اسرائیل کشاند.
در چنین وضعیتی، اتفاقاً اظهارات روزهای اخیر رئیس ستاد کل ارتش اسرائیل نیز حتی ممکن است دوباره به یاری ترکیه بیآید که این هفته در نشست کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی کنست گفت که علیرغم همه تنش‌های بین دولت‌های اسرائیل و ترکیه، وی و رئیس ستاد ارتش ترکیه مناسبات نزدیک بین دو ارتش را حفظ کرده‌اند و هیئت‌های امنیتی و صنایع نظامی اسرائیلی نیز در روزهای آینده به سر کارخود در ترکیه باز می‌گردند.
بحران جدی سیاسی مناسبات ترکیه و اسرائیل، شاید دلخوشی زودهنگام برای آن گروه از اسلامگرایان منطقه باشد که فکر کنند دفتر نزدیکی این دو کشور برای همیشه بسته شده است؛ ترکیه که نخستین کشورمسلمانی بود که سال ۱۹۴۹ اسرائیل را به رسمیت شناخت، همچنان به اسرائیل و سوریه چراغ سبز نشان می‌دهد که ممکن است دوباره به میانجی‌گری بین آن دو روی آورد به‌ویژه آنکه بحران ترکیه- اسرائیل حتی موجب نگرانی بشاراسد شده که او نیز در روزهای اخیر از احتمال جنگ در منطقه در نتیجه این بحران ابراز نگرانی کرد و خواهان رفع آن شده است.
ساده ترین مثال برای هزار و یک تردیدی که ترکیه در رفتنش به سوی اسلامگرایان افراطی منطقه و خودداری از ترجیح دادن آنها به مناسبات سرشارش با غرب و اسرائیل نشان می‌دهد شاید در همین درخواست ترکیه از سوریه جلوه‌گر شده باشد که خواسته است که پوسترهای مشترک احمدی‌نژاد، اردوغان، بشاراسد و حسن نصرالله دیگر چاپ نشوند.
