لقمان سلیم، نویسنده، روشنفکر، ناشر و مدیر سازمان غیردولتی «امم، برای پژوهش و اسناد» که به صراحت لهجه و موضع‌گیری تند علیه گروه شبه‌نظامی شیعی حزب‌الله تحت حمایت جمهوری اسلامی ایران شهرت داشت، روز پنج‌شنبه کشته شد.
علاوه بر رسانه‌های لبنان و کاربران شبکه‌های اجتماعی این کشور، یک مقام امنیتی لبنان نیز در گفت‌وگو با خبرگزاری فرانسه کشته شدن این مخالف سرسخت حزب‌الله را تأیید کرده است.
بر اساس گزارش‌ها، جسد لقمان سلیم روز پنج‌شنبه در حالی که گلوله به سرش اصابت کرده بود، در خودرو خودش در منطقه العدوسیه در جنوب لبنان پیدا شد.
بازگشت قتل‌های سیاسی لبنان؟
این روشنفکر ۵۸ ساله برای دیدار یک دوست به جنوب لبنان رفته بود و همسر و خواهرش شامگاه چهارشنبه از ناپدید شدن او خبر داده بودند.
مونیکا بورگمن، روزنامه‌نگار و کارگردان و همسر آقای سلیم، نیمه‌شب گذشته در حساب توئیتر خود نوشت: «لقمان به تلفنش پاسخ نمی‌دهد و از دیروز ساعت ۲۰ دیده نشده است. خواهش می‌کنم که این اطلاعات را به اشتراک بگذارید.»
رشا الامیر، خواهر لقمان سلیم که همراه با برادرش انتشارات معتبر «دار الجدید» را بنیانگذاری کرده، اعلام کرده که از نظر او کشته شدن برادرش در ارتباط با عقاید و موضع‌گیری‌های سیاسی‌اش است.
خواهر لقمان سلیم به رسانه‌ها گفته است: «او یک موضع [سیاسی] داشت، به چه دلیل دیگر می‌توانست ربوده شود؟»
خبر کشته شدن لقمان سلیم واکنش گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی، رسانه‌ها و عرصه سیاسی داشته است. محمد فهمی، وزیر کشور لبنان با محکوم کردن این «جنایت هولناک» اطمینان داد که مقام‌های امنیتی پیگیر این قتل هستند.
ریتا شمالی، یک فعال حقوق بشر لبنانی در حساب توئیتر خود نوشت: «نه نه نه! نمی‌شود این طوری ادامه پیدا کند. نه نه، این گونه نمی‌شود. کشتن روشنفکران ما؟ متفکران مستقل ما؟ نه!»
«جریان مستقبل» به رهبری سعد حریری که خود پدرش را در جریان یک حمله در سال ۲۰۰۵ از دست داده، نیز با محکوم کردن قتل لقمان سلیم، آن را یک «قتل نفرت‌انگیز» توصیف کرد و نسبت به «بازگشت به قتل‌های سیاسی» در لبنان هشدار داد.
همچنین رسانه‌های لبنانی یک توئیت جواد نصرالله، پسر حسن نصرالله را نقل کرده‌اند که در واکنش به کشته شدن لقمان سلیم نوشته بود: «آنچه برای دیگران خسارت است، در حقیقت برای برخی دیگر سود و لطف غیرمنتظره است.»
مبارزه فرهنگی در بطن پایگاه حزب‌الله
لقمان سلیم با وجود این که در یک خانواده سرشناس شیعه به دنیا آمده بود، اما لائیک بود و علاوه بر فرهنگی عربی، با فرهنگ غرب نیز آشنایی داشت.
این روشنفکر لبنانی علاوه بر کار نوشتن و نشر کتاب، همراه با همسر آلمانی‌اش سازمانی غیردولتی با نام «امم، برای تحقیق و اسناد» را برای تاریخ‌نگاری و به ویژه تحقیق درباره مفقودشدگان جنگ داخلی لبنان (۱۹۷۵ تا ۱۹۹۰) بنیانگذاری کرد.
موضوع ناپدیدشدگان جنگ داخلی لبنان یک موضوع بسیار حساس در این کشور به شمار می‌رود. اغلب این ناپدیدشدگان قربانی آدم‌ربایی شدند و هنوز جمع‌آوری مدارک و اسناد درباره آنان یک کار پرمخاطره است.
لقمان سلیم در ساختمان این سازمان، که در محله «حاره حریک» در حومه جنوبی بیروت و مقر اصلی حزب‌الله لبنان واقع بود، برنامه‌های مختلفی را برگزار می‌کرد؛ از جلسات بحث و گفت‌وگو تا نمایش فیلم و برگزاری نمایشگاه.
وجود چنین مرکزی در دل جایی که حزب‌الله لبنان آن را احاطه کرده، چالشی بزرگ برای این گروه شبه‌نظامی بود.
لقمان سلیم که هر از گاهی با برخی از مقام‌های آمریکایی در سفرهایشان به بیروت ملاقات می‌کرد، در دهه‌های گذشته بارها از سوی رسانه‌های حزب‌الله، حامی آمریکا و حامی عادی‌سازی رابطه لبنان با اسرائیل خوانده شده بود و به دلیل مواضع سیاسی‌اش مورد حملات شدید قرار می‌گرفت.
همچنین در دسامبر سال ۲۰۱۹، چند ماه پس از آغاز اعتراضات لبنان، خیمه‌ای که این فعال سیاسی در آن به بحث درباره «بی‌طرفی دولت و رفاه» پرداخته بود، توسط برخی افراد ناشناس به آتش کشیده شد. در آن زمان، خیمه‌های معترضان به طور مرتب از سوی شیعیان هوادار حزب‌الله به آتش کشیده می‌شد.
اما آتش‌سوزی محل برگزاری برنامه لقمان سلیم پس از آن صورت گرفت که ابراهیم موسوی یکی از نمایندگان حزب‌الله در پارلمان لبنان در توییتی نوشت: «هرگونه فراخواندن به بی‌طرفی در حالی که دشمن فلسطین، بخش‌هایی از سوریه، لبنان و اردن را اشغال کرده، خیانت محسوب می‌شود.»
افراد ناشناس با ورود به حیاط خانه لقمان سلیم شعارهایی چون «خائن» علیه او سردادند و یک روز بعد نیز، روی دیوار خانه‌اش در جنوب بیروت، پلاکاردهایی حاوی تهدید مرگ علیه او نصب شد.
لقمان سلیم خود همان زمان، با انتشار بیانیه‌ای حزب‌الله لبنان و «نمایندگان شخص حسن نصرالله و شخص نبیه بری» را «کاملاً مسئول» این تهدیدها دانست.
علیه فرقه‌گرایی و در جست‌وجویی «هویت لبنانی»
متهم کردن حزب‌الله لبنان و شخص حسن نصرالله از سوی این روشنفکر لبنانی در حالی صورت گرفت که پیشتر حسن نصرالله اظهارات تندی را علیه شیعیان دگراندیش و مخالف حزب‌الله مطرح کرده بود.
در سال ۲۰۱۵، نصرالله در یک سخنرانی تند علیه روشنفکران مستقلی که در مدار دمشق-تهران جای ندارند، آنان را «شیعیان سفارت آمریکا» توصیف کرد و گفت که آنان قصد دارند حزب‌الله را از درون مورد حمله قرار دهند.
لقمان سلیم که در سال ۱۹۶۲ در حومه بیروت به دنیا آمده بود و در سال ۱۹۸۲ در بحبوحه جنگ برای تحصیل به فرانسه رفت. او وقتی در دانشگاه سوربن پاریس ثبت نام کرد، فکر می‌کرد که دیگر نمی‌تواند به کشورش بازگردد.
اما پس از دو سال خواندن فلسفه، تحصیل را نیمه‌کاره رها کرد و کار نوشتن پرداخت و از راه نوشتن نیز درآمد مختصری برای خود کسب می‌کرد.
همچنین در آن دوران همکاری با دیگر نویسندگان عرب به ویژه عبدالقادر الجنابی، روزنامه‌نگار و شاعر عراقی را آغاز کرد که در فرانسه زندگی سکونت داشت. الجنابی به قول سلیم «مشعل سوررئالیسم عربی» را در دوران خود در پاریس روشن نگاه داشته بود.
چند سال بعد، در حالی که هنوز جنگ داخلی لبنان به پایان نرسیده بود، او به کشورش بازگشت و با تأسیس انتشارات دار الجدید به کار نشر کتاب مشغول شد. او در این انتشارات کتاب «بیم موج» محمد خاتمی را نیز به زبان عربی به چاپ رسانده بود که اولین کتاب خاتمی به زبان عربی به شمار می‌رفت.
او علاوه بر نوشتن و نشر کتاب، در کار تحقیقاتی برای فیلمسازی نیز به همسرش کمک می‌کرد.
لقمان سلیم شدیداً با فرقه‌گرایی در عرصه اجتماع، فرهنگ و سیاست لبنان مخالفت می‌کرد و با تلاش‌های مستمر فرهنگی به دنبال بازسازی «هویت لبنانی» بود.
گرچه هنوز فرد یا گروهی مسئولیت قتل او را برعهده نگرفته است، اما این قتل در ادامه افزایش فشار و سرکوب علیه منتقدان حزب‌الله در اردوگاه شیعیان لبنان است.
