سوم ماه مه، «روز جهانی آزادی رسانه‌ها»، امسال زیر سایه همه‌گیری جهانی کرونا قرار گرفته است. شماری از مقام‌ها و نهادهای بین‌المللی نسبت به افزایش محدودیت‌ها علیه روزنامه‌نگاران به بهانه کرونا هشدار دادند و همزمان از انتشار گسترده «اطلاعات غلط» ابراز نگرانی کردند.
وزارت خارجه آمریکا
مایک پومپئو، وزیر خارجه آمریکا، در بیانیه‌ای که روز یکشنبه ۱۴ اردیبهشت به مناسبت روز جهانی آزادی رسانه منتشر شد گفته است: به طور ویژه باید به اهمیت این نکته اشاره کرد که «روزنامه‌نگاران و همچنین شهروند-خبرنگاران باید برای گزارش کردن هر چه دیده‌اند و شنیده‌اند آزاد باشند و بتوانند دیدگاه‌هایشان را آزادنه بیان کنند».
آقای پومپئو بدون نام بردن از کشوری خاص، از دولت‌هایی که «روزنامه‌نگاران را به خاطر خبرها و گزارش‌هایشان بازداشت و وبسایت‌ها را فیلتر کردند چون شجاعانه اقدام به پرسش از مسئولان درباره کرونا کرده بودند» انتقاد کرد.
مورگان اورتگاس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، نیز در پیامی ویدئویی از «نقش ضروری رسانه‌های آزاد در حفظ دموکراسی» سخن گفت و با اشاره به همه‌گیری جهانی کووید-۱۹ خواستار پایان سانسور و خشونت علیه روزنامه‌نگاران در سراسر جهان شد.
سازمان ملل
مقام‌ها و نهادهای وابسته به سازمان ملل بیانیه‌ها و گزارش‌ها متعددی به مناسبت روز جهانی آزادی رسانه منتشر کرده‌اند.
آنتونیو گوترش، دبیرکل این سازمان، در بیانیه‌ای با اشاره به اینکه در شرایط همه‌گیری جهانی اطلاعات غلط و دستکاری شده افزایش یافته و بر میزان توصیه‌های «نادرست، آسیب‌زننده و حتی توطئه‌پندار» افزوده شده است گفت: پادزهر اینها رسانه‌های آزاد است که «خبرها و تحلیل‌هایی راستی‌آزمایی شده، علمی و مبتنی بر مستندات» ارائه می‌کنند.
آقای گوترش با اشاره به اینکه محدودیت‌های موقتی که برای مقابله با کرونا وضع شده مهم است، در عین حال هشدار داده است که نباید از این محدودیت‌ها برای سرکوب روزنامه‌نگاران سوء استفاده شود.
سازمان ملل هر سال در ماه آوریل کنفرانسی با موضوع «آزادی رسانه» برگزار می‌کرد اما این برنامه امسال به دلیل همه‌گیری جهانی کرونا دست‌کم شش ماه به تعویق افتاد.
خبرنگارانی که بر اثر کرونا جان باختند
یک نهاد حامی حقوق خبرنگاران به وضعیت خطرناک خبررسانی در بحران کرونا اشاره کرده و گفته است در این بحران جهانی، اهالی رسانه به دلیل اینکه برای کسب خبر ناگزیرند به بیمارستان‌ها بروند، با افراد خط مقدم تماس داشته باشند و همچنین مصاحبه‌های متعددی انجام دهند در معرض خطر زیادی هستند.
«کارزار شمایل رسانه» (PEC)، مؤسسه غیرانتفاعی مستقر در ژنو که با سازمان ملل متحد همکاری دارد، گفته است فقط در دو ماه گذشته ۵۵ نفر از کارکنان رسانه‌ها بر اثر ابتلا به کرونا در ۲۳ کشور جهان جان باخته‌اند.
به نوشته بیانیه این نهاد، اکوادور با مرگ ۹ خبرنگار بیشترین تعداد روزنامه‌نگاران جان‌باخته از کرونا را دارد و پس از آن آمریکا (۸ نفر)، برزیل (۴ نفر)، اسپانیا و بریتانیا هر کدام با ۳ قربانی خبرنگار در رتبه‌های بعدی هستند.
از ایران نیز نام عبدالله زاویه، عضو شورای سردبیری خبرگزاری فارس، در این فهرست به چشم می‌خورد که اوایل فروردین بر اثر ابتلا به کرونا در تهران درگذشت.
وضعیت آزادی رسانه در ایران
روز جهانی آزادی رسانه‌ها در شرایطی فرا رسیده است که دو هفته پیش سازمان گزارشگران بدون مرز رتبه‌بندی سالانه آزادی رسانه‌ها در ۱۸۰ کشور جهان را منتشر کرد.
بر اساس این رتبه‌بندی، ایران در قعر جدول و در رده ۱۷۳ جای گرفت که سه رتبه تنزل نسبت به سال پیش از آن محسوب می‌شد.
هفته پیش نیز سازمان گزارشگران بدون مرز با اشاره به سوابقی از «ربودن و کشتن پناهجویان» توسط جمهوری اسلامی، درباره وضعیت دشوار شماری از روزنامه‌نگاران ایرانی در ترکیه هشدار داد.
از سال ۱۹۹۳ میلادی به پیشنهاد یونسکو و تصویب مجمع عمومی سازمان ملل، سوم ماه مه به عنوان «روز جهانی آزادی رسانه‌ها» نام‌گذاری شده است.
