کنترل بارداری و یا سقط‌جنین در سال‌های اخیر جزو اقدامات ممنوع در ایران اعلام شده، مگر با مجوزهای قانونی، ولی زیرزمین‌ها همچنان فعال‌اند و سقط‌های پرخطر در آن انجام می‌شود.
علاوه بر این، قرص‌های سقط‌جنین هم در بازار در دسترس است؛ ازجمله داروهایی که به اسم فایزر آمریکایی فروخته می‌شود و فروشنده‌ها می‌گویند اثرگذاری‌شان تضمینی است.
سال ۱۴۰۰، قانونی تحت عنوان «حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» در مجلس تصویب شد که سقط‌جنین را ممنوع و جرم عمومی اعلام کرد. بر اساس این قانون، سقط‌جنین تنها در شرایط خاص و با تأیید کمیسیونی متشکل از «یک قاضی، یک پزشک متخصص متعهد و یک متخصص پزشک قانونی» مجاز است.
البته در این قانون به روابط خارج از ازدواج و بارداری‌های خارج از ازدواج قانونی اشاره‌ای نشده است، درحالی‌که بخشی از سقط‌جنین‌ها حاصل این نوع روابط است که در تعریف جمهوری اسلامی از آن به‌عنوان «روابط نامشروع» یاد می‌شود.
آمار رسمی وجود ندارد، اما شاید بتوان گفت عمدۀ سقط‌ها حاصل این نوع روابط است و علی‌رغم ممنوعیت‌های گسترده، سقط‌ها همچنان انجام می‌شود؛ چه در مطب‌ها به‌صورت مخفیانه و چه با قرص‌های موجود در بازار سیاه.
موج اول سخت‌گیری‌‌ها در این باره هنوز به نتیجه نرسیده بود که رئیس قوه قضائیه سال ۱۴۰۲ دستورالعمل اجرای ماده ۵۶ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت را ابلاغ کرد.
طبق این دستورالعمل، سن مجاز بارداری برای صدور مجوز سقط چهار ماه قمری تعیین شد. پس از این مدت، حتی در صورت وجود ناهنجاری‌های شدید جنینی، صدور مجوز سقط امکان‌پذیر نیست مگر در مواردی که ادامۀ بارداری منجر به خطر جدی برای جان مادر شود.
با وجود ابلاغیۀ جدید، زنانی هستند که نمی‌خواهند جنین خود را نگه دارند و این موضوع ارتباطی با نوع رابطۀ آن‌ها – شرعی یا غیرشرعی- ندارد.
به‌واسطۀ همین نیاز است که بازار عرضه نیز وجود دارد؛ بازاری که اعلام می‌کند قرص‌هایی با بهترین کیفیت و ضمانت سقط را در اختیار مشتریان می‌گذارد. عموم فروشندگان می‌گویند قرص‌هایشان فایزر آمریکایی است و قیمت‌های مختلفی هم برای آن می‌دهند.
این گزارشی است دربارۀ پشت‌صحنۀ این بازار و قیمت‌های این دارو با این توضیح که از فروشندگانی که با رادیوفردا گفت‌وگو کرده‌اند، با نام مستعار یاد شده است.
قرص‌های سقط‌جنین در ناصرخسروِ آنلاین
داروی سقط‌جنین به‌صورت قرص و شیاف در بازار ایران معامله می‌شود. یکی از راحت‌ترین شیوه‌ها خرید آنلاین است. قرص‌های سایتوتک (Cytotec) را شرکت‌های فایزر آمریکا، ایتالیا، هند، تایوان و ترکیه تولید می‌کنند، اما در تمام تبلیغات فروش تأکید شده که قرص‌ها تولید شرکت فایزر آمریکا است که «از بهترین و کارآمدترین قرص‌ها» است.
این دارو برای درمان زخم معده نیز استفاده می‌شود، اما مصرف حداکثر ۶۰۰ میکروگرم سایتوتک به‌صورت واژینال و یا ۸۰۰ گرم آن به‌صورت خوراکی تا ۹۵ درصد باعث سقط‌جنین در سه ماهۀ اول بارداری می‌شود.
چند سالی است که فروشندگان داروهای ممنوع یا کمیاب، به‌جای ناصرخسرو، به‌صورت آنلاین فعالیت می‌کنند؛ شیوه‌ای که خریدار و فروشنده همدیگر را نمی‌بینند و تحویل دارو در محلی است که خریدار تعیین می‌کند.
قیمت‌ها از یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان، یک میلیون و ۴۰۰ هزار تومان تا دو میلیون تومان نیز متغیر است. همۀ فروشندگان می‌گویند قرص‌ها از نوع فایزر آمریکا است و تأکید دارند که این کار اصلاً ترس ندارد و هیچ مشکلی پیش نمی‌آید. اما این موضوع واقعیت ندارد.
فروش بدون سونوگرافی ممنوع
خانم فریده تبلیغ فروش سایتوتک فایزر را در یک گروه دارویی بزرگ در تلگرام قرار داده است؛ جایی که داروهای کمیاب به فروش می‌رسد. اما او حاضر نیست قیمت بدهد و می‌گوید اول آزمایش خون و سونوگرافی را در تلگرام ارسال کنید، بعد قیمت می‌دهم. می‌گوید «باید بدانم مشتری‌ام کیست».
در مقابل، آقای فرشید فقط سؤال می‌کند که جنین چندماهه است و بعد برای یک ورق قرص، یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان قیمت میدهد.
فایزرهایی که در تهران رنگ می‌شوند
اولین سؤال هر فروشنده ماهِ بارداری است. به محض این‌که می‌گویید سه ماه، می‌گوید خوب است. اگر بگویید چهار ماه، باز هم می‌گوید خوب است. آقای مرتضی یک ورق فایزر اصل آمریکایی را دو میلیون تومان می‌فروشد. کارش در ناصر خسرو است، اما آنلاین هم کار می‌کند. داروها را مسافر از ترکیه برایش می‌آورد. تأکید دارد که گول فروشنده‌ها با قیمت‌های پایین را نخور، چون همه چینی و پاکستانی است و یا در ایران با همان شکل و رنگ تولید می‌شود که اصلاً تاثیر ندارد. خودش هندی هم دارد، که از نظر ظاهری کاملاً شبیه اصل فایزر، اما قیمتش ۵۰۰ هزار تومان است.
او چند باری در این موقعیت گرفتار شده و استرس کشیده، منظورش آن است که دوست‌دخترانش بارداری ناخواسته داشته‌اند. برای همین می‌گوید بعد از مصرف و رضایت هم حاضر است پول را دریافت کند.
شیوۀ مصرف به این شکل است که هم‌زمان باید دو قرص را به صورت واژینال مصرف کرد و یک قرص هم زیرزبان گذاشت. فریدون می‌گوید «از این لحظه دیگه یا پله بالاوپایین کن و یا طناب بزن».
بعد از این مرحله، هر ۴۵ دقیقه باید این کار تکرار شود با این تفاوت که یک قرص زیر زبان و یک قرص هم به صورت واژینال باید استفاده کرد تا یک ورق قرص تمام شود. از این‌جا به بعد ممکن است درد و خونریزی شروع شود؛ دردی که در مواردی غیرقابل تحمل است.
سقط‌جنین عمده و جزئی، دو میلیون تومان
آقای امیرحسین یک گروه از داروهای مختلف را لیست کرده برای فروش. یکی از آن‌ها سایتوتک است. قیمت تک ورق آن را یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان اعلام می‌کند ولی اگر بسته‌های شش‌تایی بخرید، هر ورق را ۸۵۰ هزار تومان حساب می‌کند.
او در مورد شیوۀ مصرف و عوارض و درصد موفقیت دارویی که می‌فروشد، هیچ اطلاعاتی ندارد و می‌گوید تنها یک فروشنده است که اول باید پول را برایش واریز کنید و بعد در هر جایی که هستید، دارو را ارسال می‌کند.
آقای سردار هم قیمت عمده را دو میلیون تومان اعلام می‌کند. عجیب آن‌که قیمت تک وررق را هم همان میزان اعلام می‌کند و پیشنهاد میدهد که در صورت درد، می‌توانید از قرص‌های مسکن مانند پروفن استفاده کنید.
البته ماجرا این‌قدرها ساده نیست. میزان دردی که فرد متحمل می‌شود، شبیه به درد زایمان است با اندکی تخفیف. این درد باید ادامه پیدا کند تا فرد دچار خونریزی و سقط شود. این خونریزی در مواردی می‌تواند شدید باشد و نیاز به کمک‌های پزشکی را ضروری کند؛ وضعیتی که می‌تواند خطرناک یا حتی ترسناک باشد، چرا که همراه با دردسرهای بعدی است. اما از نظر فروشنده‌ها همه‌چیز خیلی راحت است و می‌گویند اتفاقی نمی‌افتد.
از قرص فایزر تا شیاف فایزر
خانم سولماز داروساز است؛ هم قرص دارد و هم شیاف. قیمت قرص را یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان اعلام می‌کند و قیمت شیاف را که هم درد بیشتری دارد و هم تأثیر بیشتری، یک میلیون و ۳۵۰ هزار تومان اعلام می‌کند. می‌گوید ماجرا خیلی ساده است، نهایت ۴۸ ساعت خونریزی و بعد تمام. او هم تأکید دارد که داروهایش فایزر آمریکا است. قرار می‌شود بعد از دریافت پول، دارو را با اسنپ (تاکسی اینترنتی) ارسال کند.
فروشنده‌ها مدام در حال تبلیغ و فروش هستند و دسترسی به این داروها چندان دشوار نیست. مشتری این داروها نیز بسیار است، چنان‌که اردیبهشت امسال ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور وقت، آمار سقط‌جنین را «نگران‌کننده» اعلام کرد و از دستگاه قضائی و دولت خواست که در این مورد دخالت کنند و جلوی سقط‌جنین را بگیرند.
البته او آماری از تعداد سقط‌ها ارائه نداد یا شاید اصلاً آماری در اختیار نداشت، اما آن را نگران‌کننده اعلام کرد.
کاهش نرخ رشد جمعیت در ایران از نگرانی‌های حکومت و به طور خاص رهبر جمهوری اسلامی است و علی خامنه‌ای بارها سیاست‌های کنترل جمعیت را «اشتباه» خوانده است. با این حال و بر اساس اذعان مقامات جمهوری اسلامی، تمایل به فرزندآوری در بین زوج‌های ایرانی به‌دلیل فشارهای اقتصادی و اجتماعی بسیار کم شده است.
