شاخص تورم در دی‌ماه سال ۹۴ در هر دو گزارش بانک مرکزی ایران و مرکز آمار ایران همچنان با حفظ روند کاهشی ماه‌های گذشته، با افت همراه بود.
متوسط نرخ تورم دی‌ماه در گزارش بانک مرکزی، ۱۳.۲ درصد اعلام شد که نسبت به متوسط تورم ماه پیشین، نیم واحد درصد، افت را تجربه کرد.
تورم نقطه‌به‌نقطه آذرماه امسال، رشد ۰.۲ واحد درصدی را تجربه کرد اما همچنان تک‌رقمی باقی ماند و رقم ۹.۶ درصد را ثبت کرد.
این اعداد و ارقام در گزارش مرکز آمار ایران از نرخ تورم شهری در دی‌ماه با تفاوت‌هایی همراه است، اما روند کاهشی متوسط نرخ تورم در این روایت نیز تداوم داشته است.
بر اساس گزارش مرکز آمار ایران از تورم شهری طی دی‌ماه ۹۴، متوسط نرخ تورم در این ماه به ۱۲.۲ درصد رسید که نسبت به متوسط نرخ تورم در آذرماه، با کاهش ۰.۴ واحد درصدی همراه بود.
نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه دی‌ماه در گزارش مرکز آمار ایران نیز با حفظ روند کاهشی ماه‌های گذشته از ۹.۹ درصد آذرماه به ۹.۴ درصد در دی‌ماه ۹۴، رسید.
بررسی گروه‌های اختصاصی و اصلی در گزارش‌های بانک مرکزی ایران و مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که بیشترین اثرگذاری بر نرخ تورم در این دو گزارش به شاخص بهای گروه خدمات مربوط می‌شود.
نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه گروه اختصاصی خدمات در گزارش بانک مرکزی در ماه مورد گزارش، ۱۴.۱ درصد بوده است، حال‌آنکه نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه گروه اختصاصی کالا در این ماه، روی رقم ۶.۳ درصد، ثابت ماند.
در گزارش مرکز آمار ایران از تغییرات شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی خانوارهای شهری در دی‌ماه سال ۹۴، نیز متوسط نرخ تورم شاخص بهای گروه عمده «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» به ۱۳.۲ درصد رسید، نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه این شاخص در دی‌ماه، ۱۰.۲ درصد بود.
این در حالی است که متوسط نرخ تورم شاخص گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» در دی‌ماه ۹۴، نسبت به دوره مشابه پارسال، ۱۰.۱ درصد افزایش‌یافته، نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه این گروه عمده در ماه مورد گزارش نیز ۷.۷ درصد بوده است.
این مقایسه نشان می‌دهد عاملی که سبب شده تا متوسط نرخ تورم تک ر قمی نشود و همچنان بالاتر از ۱۰ درصد در نوسان باشد، شاخص بهای خدمات و کالاهای غیرخوراکی است.
اما بررسی جزییات تغییر قیمت در زیرگروه‌های مندرج در این گزارش‌ها نیز خالی از لطف نیست در گزارش بانک مرکزی از تغییرات شاخص بهای مصرف‌کننده طی دی‌ماه امسال نشان می‌دهد که بالاترین نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه در میان گروه‌های اصلی به گروه تحصیل تعلق گرفت که در دی «ماه امسال در مقایسه با ماه مشابه پارسال، ۲۱.۴ درصد رشد کرد.
بالاترین نرخ تورم ماهانه نیز در این ماه مربوط به شاخص بهای گروه اصلی، کالاها و خدمات متفرقه بود که از آذر تا دی‌ماه سال ۹۴، یک درصد رشد قیمت داشت.
شاخص بهای گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها در ماه مورد گزارش نسبت به دی‌ماه سال ۹۳، شش درصد رشد کرد، در این گزارش نرخ تورم ماهانه این گروه، ۰.۴ درصد ثبت‌شده است.
اما بالاترین نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه در میان گروه‌های کالایی و خدمات، بر اساس نتایج گزارش مرکز آمار ایران، به گروه «آب، برق و سوخت» تعلق داشت، که شاخص بهای این گروه در دی‌ماه امسال در مقایسه با دی‌ماه پارسال، ۳۲ درصد رشد کرد.
در گزارش مرکز آمار ایران از تغییرات شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی خانوارهای شهری ایران در دی‌ماه امسال بیانگر این نکته است که نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه شاخص بهای گروه کالایی «خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها»، ۷.۸ درصد افزایش داشته است.
بررسی تغییرات قیمت سبد کالای منتخب رادیو فردا نیز که ۱۰ کالای خوراکی پرمصرف در سبد خانوارهای ایرانی را رصد می‌کند نشان از افزایش نسبی قیمت‌ها در این سبد طی دی‌ماه امسال در مقایسه با ماه قبل یعنی آذرماه دارد.
متوسط تغییرات قیمت این سبد در دی‌ماه در مقایسه با آذرماه، ۵.۶ درصد افزایش نشان می‌دهد، پیاز متهم اصلی این افزایش قیمت‌هاست که در این یک ماه به‌طور میانگین رشد قیمتی ۴۴ درصدی را تجربه کرده و بیشترین کاهش قیمتی در این دوره زمانی به نام گوجه‌فرنگی رقم خورده است که از آذرماه تا دی‌ماه امسال، حدود ۱۵ درصد کاهش قیمت داشته است.
گوجه‌فرنگی در گزارش پیشین رصد تغییرات قیمت کالای سبد منتخب رادیو فردا، رکورددار افزایش قیمت بود که این ماه راه‌رفته را بازگشته و به‌عنوان رکورددار کاهش قیمت مطرح‌شده است.
جزییات تغییرات قیمت این ۱۰ قلم کالای خوراکی در دی‌ماه در مقایسه با آذرماه ۹۴ در جدول شماره یک قابل‌مشاهده است.
اما وقتی مبنای مقایسه را از ماه پیشین به ماه مشابه پارسال، یعنی دی‌ماه ۱۳۹۳ تغییر می‌دهیم، شکاف افزایش قیمت کمی بیشتر می‌شود، در این مقایسه، متوسط تغییرات قیمت این سبد کالایی به ۶.۹ درصد افزایش می‌یابد.
در این مقایسه نیز، همچنان پیاز رکورددار افزایش قیمتی در این بازه زمانی یک ساله است که از دی‌ماه سال ۹۳ تا دی‌ماه امسال، رشد قیمتی به میزان ۴۳ درصد را به ثبت رساند.
اما رکورد کاهش قیمت در این دوره زمانی یک ساله در میان اقلام مندرج در این سبد، به گوشت مرغ تعلق داشت که از دی‌ماه ۹۳ تا دی‌ماه امسال، ۱۱.۴ درصد، ارزان‌تر به‌دست مشتریانش رسید.
جزییات تغییر قیمت سایر اقلام را می‌توان در جدول شماره دو، مشاهده کرد.
در جدول شماره سه، مبنای مقایسه را به دی‌ماه سال ۹۲ تغییر داده‌ایم تا روند تغییرات قیمت این ۱۰ قلم کالای منتخب در دوره زمانی دو ساله، موردبررسی قرار گیرد.
در این دوره زمانی شکاف قیمتی عمیق‌تر از دو مقایسه پیشین است میانگین قیمت این اقلام از دی‌ماه سال ۹۲ تا دی‌ماه امسال، رشدی در حدود ۱۴.۳ درصد را به ثبت رسانده است.
در این دوره زمانی دو ساله بالاترین افزایش قیمتی همچنان به نام پیاز رقم خورد که قیمت این محصول از دی‌ماه سال ۹۲ تا دی‌ماه امسال، دو برابر شده است.
بیشترین کاهش قیمتی نیز متعلق به گوشت مرغ بوده که از دی‌ماه سال ۹۲ تا دی‌ماه امسال، در حدود ۲۰ درصد کاهش قیمت داشته است.
نکته قابل‌توجه کاهش ۱۳ درصدی قیمت سیب‌زمینی در این دوره زمانی دو ساله در مقابل افزایش دو برابری قیمت پیاز است که بیانگر قصه‌ای پر غصه برای کشاورزان این دو محصول است.
سال‌هاست به دلیل نداشتن الگوی کشت و اطلاعات کافی این دو کالا که به‌طور متناوب دچار کاهش و افزایش عرضه و در مقابل افت‌وخیز قیمتی می‌شوند.
به این معنی که سیب‌زمینی‌کارانی که امسال به دلیل افزایش عرضه محصول خود را باقیمتی پایین فروخته‌اند، سال آینده به نیت کسب سود بیشتر به کاشت پیاز روی می‌آورند و این بار داستان افزایش عرضه و عدم تعادل در این بازار موجب زیان پیاز کاران می‌شود.
به نظر می‌رسد همچنان این نوسان و عدم تعادل در تولید و بازار این محصول مشکل کشاورزان سیب‌زمینی و پیاز کار ایران است.
البته مسئولان وزارت جهاد کشاورزی ایران با آزاد گذاشتن دست کشاورزان این دو محصول برای یافتن بازارهای صادراتی و صادرات مازاد تولید خود به خارج از ایران، درصدد چاره‌جویی برای جلوگیری از زیان‌دیدگی این کشاورزان برآمده‌اند.
اما در ماه‌های گذشته یکی از دلایل گران شدن پیاز نیز صادرات به گفته فعالان بازار میوه و تره‌بار «بی‌رویه» این محصول به روسیه اعلام‌شده است که پس از تیرگی روابطش با ترکیه، ایران را برای تأمین میوه و سبزی، انتخاب کرده است.
عراق، امارات و شماری از کشورهای آسیای میانه ازجمله ارمنستان، تاجیکستان و ترکمنستان از مشتریان پیاز و سیب‌زمینی ایران هستند.
