کاخ سفید روز سهشنبه ۲۴ خرداد اعلام کرد که جو بایدن، رئیسجمهوری آمریکا، روزهای ۱۳ تا ۱۶ ژوئیه به خاورمیانه سفر میکند و در این سفر از اسرائیل، مناطق اشغالی کرانه باختری و عربستان سعودی دیدار خواهد کرد.
مهمترین نکته در برنامه سفر آقای بایدن، دیدار از عربستان سعودی است. رئیسجمهوری دمکرات آمریکا در اظهارنظرهای قبلی خود به دلیل عملکرد ریاض در زمینه حقوق بشر، عربستان سعودی را «حکومت منفور» توصیف کرده و قول داده بود که مناسبات واشنگتن و ریاض را متحول کند.
به گفته یک مقام ارشد آمریکایی که حاضر نشد نامش در گزارش قید شود، آقای بایدن در سفر به عربستان سعودی با محمد بن سلمان، ولیعهد و حاکم واقعی این کشور نيز دیدار خواهد کرد.
در پی قتل فجیع جمال خاشقچی، روزنامهنگار منتقد سعودی در سال ۲۰۱۸ در کنسولگری عربستان در استانبول، نهادهای امنیتی آمریکا در تحقیقات خود به این نتیجه رسیدند که به احتمال فراوان محمد بن سلمان دستور این قتل را صادر کرده است.
در آغاز ریاستجمهوری جو بایدن، کاخ سفید اعلام کرد که رئیسجمهوری آمریکا از ملاقات و گفتوگوی مستقیم با محمد بن سلمان پرهیز خواهد کرد و به جای او با ملک سلمان، پادشاه عربستان، در تماس خواهد بود.
سازمانهای مدافع حقوق بشر و برخی از سیاستمداران حزب دمکرات آمریکا در مورد دیدار بایدن از عربستان سعودی هشدار داده و میگویند سفر آقای بایدن به ریاض، از سوی حاکمان عربستان سعودی به این معنی تعبیر خواهد شد که نقض فاحش حقوق بشر هیچ پیامدی برای آنها ندارد.
حکومت عربستان به دلیل بازداشت و سرکوب شدید منتقدان، تعداد زیاد اعدامها و حملات هوایی گسترده و مرگبار در خاک یمن به شدت مورد انتقاد قرار گرفته است.
ولی در شرایطی که بهای انرژی در جهان و قیمت خودرو در آمریکا به شدت افزایش یافته، برنامه هستهای ایران کشورهای منطقه را نگران کرده و چین در حال گسترش نفوذ خود در نقاط مختلف جهان است، واشینگتن به این نتیجه رسیده که سردی مناسبات با ریاض و به خصوص محمد بن سلمان به نفع آمریکا نیست.
آقای بایدن هفته پیش در پاسخ به سئوالاتی در مورد سفر احتمالی به عربستان سعودی تاکید کرد که مناسبات با ریاض وجوه گوناگونی دارد و روی منافع ملی آمریکا و امنیت خاورمیانه تاثیر میگذارد.
او گفت: «من نظرم در مورد مسئله حقوق بشر را تغییر نخواهم داد. ولی به عنوان رئیسجمهوری آمریکا وظیفه من کمک به برقراری صلح است و دقیقا قصد دارم همین کار را انجام دهم».
خبرگزاری دولتی عربستان گزارش داد که آقای بایدن با ملک سلمان، پادشاه و محمد بن سلمان، ولیعهد دیدار خواهد کرد و افزود هدف از این سفر که به دعوت ملک سلمان انجام میشود «تقویت مناسبات تاریخی دو جانبه و همکاریهای استراتژیک و ویژه دو کشور است».
سفارت عربستان در واشینگتن نیز در بیانیهای گفت: «در شرایطی که با چالشهای مهم جهانی در عرصه اقتصادی، بهزیستی، اقلیمی و بحرانهای بینالمللی روبرو هستیم، همکاریهای دو کشور مثل همیشه برای توسعه ثبات، صلح و بهروزی در سراسر جهان اهمیت ویژهای دارد».
چند هفته پیش عربستان سعودی توانست کشورهای عضو اوپک را به افزایش ۶۵۰ هزار بشکهای صادرات روزانه نفت این سازمان در ماههای ژوئیه و اوت قانع کند. ریاض در عین حال با تمدید آتشبس در جنگ یمن موافقت کرد. جو بایدن این تصمیم عربستان سعودی را «شجاعانه» توصیف کرد و به گفته مقامات دولت آمریکا، محمد بن سلمان در تمدید آتشبس نقش کلیدی داشت.
مسئول مطبوعاتی کاخ سفید هنگام اعلام خبر سفر آقای بایدن به عربستان سعودی گفت ملک سلمان در اجلاس اخیر شورای همکاری خلیج فارس دعوت رسمی از رئیسجمهوری آمریکا را مطرح کرده است.
او افزود که آقای بایدن در ملاقات با مقامات عربستان سعودی در مورد حمایت از نقش سازمان ملل در آتشبس یمن، توسعه همکاریهای اقتصادی و امنیتی منطقهای از جمله مقابله با تهدیدهای ایران، توسعه حقوق بشر و تضمین امنیت انرژی و مواد غذایی گفتوگو خواهد کرد.
آقای بایدن در بخش اول سفر خود به اسرائیل میرود و در اورشلیم (بیتالمقدس) با نفتالی بنت، نخستوزیر این کشور دیدار خواهد کرد.
او برای دیدار با رهبران تشکیلات خودگردان فلسطینی از جمله محمود عباس به کرانه باختری رود اردن خواهد رفت و در بخش پایانی سفر در شهر جده علاوه بر دیدار با پادشاه و ولیعهد عربستان سعودی با رهبران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس نیز دیدار و گفتوگو میکند.