معاون اول حسن روحانی، پس از برگزاری نخستین جلسه هیئت دولت دوازدهم، «ایجاد اشتغال و مبارزه با چالش عظیم بیکاری» را «یکی ازمهمترین اولویتهای» دولت حسن روحانی دانست.
اسحاق جهانگیری که عصر یکشنبه ۲۹ مرداد سخن میگفت، افزود: حسن روحانی با اشاره به اولویتها از وزرا خواسته است تا از برنامههایی که در مجلس مطرح کرده، برنامه عملیاتی تهیه کنند تا در زمانبندی مشخص به نتیجه برسد.
همزمان؛ علی ربیعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، نیز به خبرگزاری صدا و سیما، وابسته به رادیو و تلویزیون دولتی ایران، گفت که حسن روحانی، رفع بیکاری را وظیفه همه وزرا دانسته و قرار است در احکامی که به وزرا داده خواهد شد، بحث اشتغال «یک بند مهم» این احکام باشد.
علی ربیعی بار دیگر با حمایت از «طرح کاروزی» گفت که این طرخ به تدریج انجام می شود و افراد شاغل در این طرح بیمه می شوند و در کارگاهها میمانند که آثار آن ۶تا ۹ ماه دیگر مشخص می شود.
طرح کاروزی که اجرای آن در دولت یازدهم آغاز شد، تاکنون با مخالفت گسترده تشکلهای کارگری و نیز شماری از کارشناسان اقتصادی روبرو شده است. هدف از اجرای این طرح، «کاهش نرخ بیکاری و ایجاد اشتغال فراگیر» عنوان شده و بر اساس آن قرار است فارغالتحصیلان دانشگاهی بهعنوان کارورز، بدون تعهد کارفرما به استخدام، مشغول کار در بنگاهها و شرکتهای تولیدی و خدماتی شوند.
پیش از این، بیش از ۴۶۰ تن از اقتصاددانان و کنشگران حوزههای مختلف اجتماعی در بیانیهای اعلام کردند که هدف از اجرای طرح کارورزی را «تأمین نیروی کار بسیار ارزان و بیثبات برای سرمایهگذاران خارجی و داخلی»میدانند و افزودند: «پیامد آن افزایش ناامنی شغلی و تضعیف بیش از پیش سطح زندگی برای طبقات فرودست است».
آنها نوشته اند که دستمزد کارورز تا سقف یک سوم حداقل دستمزد کشور برای مدت چهار تا هشت ساعت در روز در نظر گرفته شده است که نیمی از آن را دولت میپردازد.
احمد علوی، استاد دانشگاه و اقتصاددان در سوئد، در پاسخ به این سئوال که آیا طرح کارورزی میتواند مشکل اشتغال جویندگان کار را حل کند، به رادیو فردا میگوید: «طرح کارورزی راهکار تازهای نیست، نه در جهان و نه حتی در ایران. در مواردی این راهکار دارای تاثیر معینی بوده ولی در مواردی هم موفق نبوده است. هدف از طرح کارورزی در سایر کشورها، ورود افراد بدون تجربه شغلی و کاری به بازار کار و ایجاد شبکه است. البته چنین راهکاری زمانی میتواند موثر باشد که در اقتصاد به اندازه کافی شغل ایجاد شود ولی افراد بیکار به علت بیتجربه یا بدون رابطه بودن نتوانند در این مشاغل فعال شوند.در این صورت کارورزی احتمالا میتواند موثر باشد».
آقای علوی اعتقاد دارد: «مشکل ایران تنها بیتجربگی یا فعال نبودن بیکاران در شبکه بازار کار نیست؛ بلکه مشکل این است که اقتصاد ایران به علت رکود بازار کار و نبودن عرضه شغلی نمیتواند شغلی را برای افرادی که دوره کارورزی خود را انجام دادهاند، فراهم کند».
به گفته احمد علوی، هرچند کارورزی در سایر جوامع توانسته است پلی برای ورود بیکاران به بازار کار باشد، در ایران دستکم در کوتاه و میان مدت، این راهکار آن اثر مفید را نخواهد داشت.
وی همچنین با اشاره به این که در برخی از کشورها-حتی کشورهای اروپایی – از طرحهایی شبیه کارورزی برای پایین نشان دادن آمار بیکاری با هداف سیاسی استفاده میشود میگوید: «به نظر میرسد در ایران هم بیشتر این کارکرد مدنظر باشد».
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، علی ربیعی اما در حمایت از این طرح آن را «یک تجربه جهانی» خوانده و گفته است که این طرح در«ژاپن، کره و حتی ترکیه به شکلهای مختلف در حال اجراست.»
«بزرگترین وظیفه دولت دوازدهم ایجاد اشتغال است»
حسن روحانی در حالی تاکید کرده «بزرگترین وظیفه دولت دوازدهم ایجاد اشتغال است» که به گزارش خبرگزاری مهر به جمعیت ۶۰۰ هزار نفری متقاضی کار در دهه ۸۰ اکنون حدود ۹۰۰ هزار تن افزوده شده است. این خبرگزاری دلیل این افزایش را «سیاست توسعه نظام آموزش عالی و تشویق جوانان برای تحصیل» در دهه اخیر دانسته و نوشته است: «بخش عمدهای از متقاضیان شغل از میان دانش آموختگان دانشگاهی هستند.»
علاءالدین ازوجی، مشاور وزیر و مدیرکل سیاستگذاری وتوسعه اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، در گفتوگو با مهر از «برنامههای اشتغالزایی دولت ذیل برنامه اشتغال فراگیر برای سال ۹۶» خبر داده و افزوده است: «در این برنامه در سال جاری برای ۹۷۱ هزار و ۷۰۰ نفر اشتغالزایی میشود».
برخی ازرسانهها در ایران، آمار منتشر شده از سوی دولت یازدهم را «آمار بر روی کاغذ» دانستهاند. احمد علوی در پاسخ به این سئوال که آیا ایجاد ۹۰۰ هزار شغل میتواند تغییر عملی در شرایط زندگی عموم جامعه ایجاد کند، میگوید:« ایجاد اشتغال تابعی از متغیرهای گوناگون اقتصادی مانند سرمایه گذاری، رشد، موثر بودن بازار کار و غیره است. بنا به اسناد بالادستی اقتصادی حکومت مانند، چشم انداز بیست ساله و برنامههای توسعه، شرط ایجاد شغل در ایران، رشد پایدار ۸ درصدی است. هر چند رشد اقتصادی سال گذشته نسبتا بالا بود اما بنا به برآوردهای گوناگون رشد اقتصادی سال جاری کاهش یافته و از ۵ درصد تجاوز نمی کند. افزون بر این، به نظر نمی رسد با توجه به کسر بودجه دولت و تنشهای بینالمللی هدفگذاری دولت در خصوص سرمایهگذاری داخلی و خارجی محقق شود، بنابراین ایجاد ۹۰۰ هزار شغل محل تردید است. آمارهای بین المللی نیز کاهش بیکاری را تایید نمیکند.»
تلاش برای بالابردن آمار اشتغال در دولت دوازدهم در حالی صورت میگیرد که مشاور وزیر کشور در امور زنان و خانواده روز دهم مرداد، از افزایش روند نرخ بیکاری زنان در ١٠ سال اخیر خبر داد و گفت: شاخص نرخ بیکاری زنان دارای تحصیلات عالی٬ «دو برابر» مردان است.
با این همه، علی ربیعی و علاءالدین ازوجی هیچ اشارهای به وجود برنامه مشخصی برای اشتغال زنان نداشتند.
آقای ازوجی گفت: «رستهها و فعالیتهای مرتبط با بخشهای اقتصادی» برای ایجاد ۶۵۱ هزار و ۹۰۰ فرصت شغلی «تقریبا» شناسایی شده و «تمام دستگاههای اجرایی به عنوان دستگاه مسئول اجرای طرح هستند».
دولت دوازدهم، براساس برنامه ششم توسعه موظف است در سال ۹۶ برای بیش از ۹۷۰ هزار تن اشتغال ایجاد کند. در ماده ۸۶ برنامه ششم توسعه آمده است: برای ترغیب کارفرمایان و کارآفرینان بخش خصوصی و تعاونی به جذب نیروی کار جوان کارفرمایانی که طی برنامه ششم توسعه نسبت به جذب فارغ التحصیلان دانشگاهی با مدرک حداقل کارشناسی به صورت کارورزی اقدام کنند، از پرداخت سهم بیمه کارفرما برای مدت دو سال از تاریخ شروع به کار، معاف هستند.
