جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، به مقامات ایرانی اطمینان داده که این اتحادیه مهلت حل اختلافات برجامی با ایران را تا اطلاع ثانوی تمدید می‌کند تا نیازی به ارجاع این موضوع به شورای امنیت سازمان ملل یا وضع تحریم‌های جدید علیه ایران نباشد.
آقای بورل، سیاستمدار اسپانیایی که برای نخستین بار از زمان رسیدن به این مقام به ایران سفر کرده، روز دوشنبه در تهران در جمع خبرنگاران گفت: «توافق کرده‌ایم که مستقیماً به سمت یک مهلت زمانی سختگیرانه که ما را ملزم به رفتن به شورای امنیت خواهد کرد، نرویم.»
به گزارش خبرگزاری رویترز، وی در اظهارات خود که روز سه‌شنبه، ۱۵ بهمن، پخش شد، ادامه داد: «تمایل‌ها این نیست که روندی را شروع کنیم که به سوی پایان برجام می‌رود بلکه تمایل، به زنده نگه داشتن آن است».
بریتانیا، فرانسه و آلمان سه هفته پیش در بیانیه مشترکی از قصد خود برای فعال کردن «مکانیسم ماشه» خبر دادند.
بیانیه سه کشور اروپایی که همراه با چین و روسیه هنوز در برجام باقی مانده‌اند، پس از آن صادر شد که ایران گام پنجم از عدول خود از تعهدات هسته‌ای را اعلام کرد.
استدلال ایران برای عملی کردن گام پنجم، ناخشنودی عمیق از «ناتوانی» سه کشور اروپایی در راه‌اندازی سازوکار مالی ویژه تجاری با ایران، بعد از خروج آمریکا از برجام بود.
گام پنجم، در سه زمینه افزایش شمار سانتریفیوژها، درصد غلظت غنی‌سازی و میزان و کمیت مواد غنی‌شده و نیز رفع محدودیت‌های تحقیق و توسعه هسته‌ای بود.
آن گام اندکی بعد از کشته شدن قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران ایران در حمله پهپادهای آمریکا، برداشته شد.
هشدار سه کشور اروپایی به ایران در مورد فعال شدن «مکانیسم ماشه» می‌توانست به مفهوم ارجاع دوباره پرونده فعالیت هسته‌ای ایران به شورای امنیت و برقراری تحریم‌های جدید علیه ایران، بر اساس قطعنامه‌های آتی شورای امنیت باشد و افزون بر آن، اروپا نیز ممکن بود ایران را هدف تحریم‌های جداگانه خود قرار دهد.
محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، در واکنش به بیانیه سه کشور اروپایی در توئیتر نوشته است که آنها «بقایای برجام را فروختند».
با وجود این، ایران می‌گوید که بعد از ارسال نامه ۱۴ صفحه‌ای جواد ظریف به جوزف بورل، اتحادیه اروپا از فعال کردن «مکانیسم ماشه» عقب‌نشینی کرد و جوزپ بورل را به تهران فرستاد.
رئیس‌جمهوری ایران در دیدار روز دوشنبه در تهران با جوزف بورل گفت «اقدامات ایران در کاهش تعهدات برجامی، در چارچوب این توافق و برای حفظ آن بوده است».
حسن روحانی در این اولین ملاقاتش با جانشین فدریکا موگرینی افزود که ایران «همچنان آماده تعامل و همکاری با اتحادیه اروپا برای حل و فصل مسائل است و هر زمان طرف مقابل به‌طور کامل به تعهداتش عمل کند، ایران نیز به تعهدات خود بازخواهد گشت».
جواد ظریف نیز در دیدارش با جوزف بورل با اشاره به انجام نخستین تراکنش در چارچوب کانال مالی ایران و سوئیس در آغاز این هفته برای انتقال «اقلام بشردوستانه» به ایران گفت «این اقدام کوچک نشانه حسن نیت آمریکا نیست… هرچند ایران از سوئیس بخاطر این تلاش قدردانی می‌کند».
رسانه‌های محافظه‌کاران در ایران تأکید کرده‌اند که سفر جوزف بورل به تهران را «نباید جدی گرفت» زیرا «اروپا قابل اعتماد نیست» و از آمریکا «دنباله‌رویِ محض دارد» و او به تهران اعزام شده تا «ایران را به تن دادن به شرایط آمریکا اقناع کند». رسانه‌های حامی دولت حسن روحانی نیز موفقیت این سفر را با تردید زیاد تلقی کرده‌اند.
اما بر اساس گزارش‌ها، سفر یک روزه جوزپ بورل به تهران امید بسیار ضعیفی برای حفظ برجام ایجاد کرده است.
هر چند ایران گفته بود که گام پنجمش از کاهش تعهدات هسته‌ای، «گام نهایی» است اما این نگرانی مطرح است که بر اساس گفته جواد ظریف، ایران در گام بعدی از کاهش تعهدات هسته‌ای، از پیمان منع گسترش سلاح هسته‌ای، ان‌پی‌تی، نیز خارج شود و مأموران آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را از نظارت بر سایت‌های هسته‌ای ایران منع کند.
مجتبی ذوالنور، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی، هشدار داده که در صورت بی‌نتیجه بودن سفر جوزپ بورل به تهران، «گام ششم کاهش تعهدات برجامی» برداشته می‌شود.
آقای بورل تأیید کرده که در پایان این هفته به واشینگتن می‌رود؛ به‌نظر می‌رسد هدف از سفر او به آمریکا بعد از اولین دیدارش از تهران، آگاه کردن بلندپایگان آمریکایی از نتایج دیدارهای خود با مقامات جمهوری اسلامی ایران باشد.
دونالد ترامپ بهار پارسال با تأکید بر این‌که برجام «بدترین توافقی است که در عمرش دیده» از آن خارج شد و با در پیش گرفتن سیاست «فشار حداکثری»، تحریم‌های شدید علیه ایران را از سرگرفت.
برایان هوک، مسئول گروه اقدام ایران» در وزارت خارجه آمریکا در روزهای اخیر با تأکید دوباره بر این‌که تحریم‌های دولت دونالد ترامپ، اقتصاد ایران را به آستانه فروپاشی کشانده و درآمدهای عظیمی را از ایران سلب کرده، افزود که سیاست واشینگتن در تداوم تحریم‌ها تا تغییر سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران، ادامه خواهد یافت.
