پروين اعتصامی از شاعران زن مشهور ايران و محبوب برخی مقام‌های جمهوری اسلامی است. دانش آموزان ايرانی سال‌هاست با تصویری از او که در آن روسری بر سر دارد و شعرهايش، در کتاب‌های درسی خود آشنا هستند.
غلامعلی حدادعادل، مشاور ارشد و پدر همسر يکی از پسران آيت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی است.
آقای حدادعادل که رياست فرهنگستان زبان و ادب فارسی را نيز بر عهده دارد، کتابی به نام «پروين اعتصامی» نوشته و آن را در بيست و دومين نمايشگاه کتاب تهران عرضه کرده است.
اما فراتر از غلامعلی حدادعادل، حالا شخص رهبر جمهوری اسلامی هم از علاقه‌اش به شعر پروين اعتصامی و شخصيت او رونمايی کرده است.
ابراهيم حاتمی‌کيا، کمال تبريزی و مجيد مجيدی، سه کارگردان مشهور سينمای ايران، عصر روز جمعه ۲۱ شهريور به عيادت آقای خامنه‌ای که دوران نقاهت پس از عمل جراحی پروستات را در بيمارستان می‌گذراند، رفتند.
رهبر جمهوری اسلامی در اين ديدار شعری از پروين اعتصامی که روز ۲۶ مرداد سال ۹۱ و پس از زلزله استان آذربايجان شرقی در جمع مسئولان اين استان خوانده بود، تکرار کرد:
هر بلايی کز تو آيد نعمتی است
هر که را رنجی دهی آن راحتی است
زان به تاريکی گذاری بنده را
تا ببيند آن رخ تابنده را
آيت‌الله خامنه‌ای سپس از حاضران در اتاق پرسيد که آيا کسی شاعر اين شعر را می‌شناسد و پس از آنکه همه ابراز بی‌اطلاعی کردند، گفت که شاعر آن پروين اعتصامی است.
رهبر جمهوری اسلامی در ادامه بدون نام بردن از فرد يا افراد خاصی، گفت برخی سعی کرده‌اند چهره پروين اعتصامی را بپوشانند و افزود که اين افراد «برای بالا بردن فروغ فرخزاد، پروين اعتصامی را خرد می‌کردند».
آقای خامنه‌ای سپس از اينکه پروين اعتصامی «شاعر نخود و لوبيا» معرفی می‌شود، انتقاد کرد.
«مدافع کشف حجاب؛ نماد زن مسلمان»
اسماعيل خويی، شاعر در لندن به راديو فردا می‌گويد که «پروين اعتصامی اگرچه با خواندن شعری مانند "مناظره عدس و ماش" و سر کردن گهگاه روسری، در نزد افرادی مانند خامنه‌ای به جايگاه واقعی زن يا همان آشپزخانه تعلق دارد اما او در عين حال از زنان پيشروی ايران در دوران خود بود که به حجاب اعتقادی نداشت».
پروين اعتصامی در خانواده‌ای اديب و فرهنگی متولد و بزرگ شد. پدرش نويسنده و مترجم و مادرش شاعر بود. پروين در مدرسه‌ای آمريکايی تحصيل کرد و هنگامی که رضاشاه پهلوی، دستور کشف حجاب را صادر کرد، در قصيده‌ای بلند به شدت از اين دستور، دفاع و رضاشاه را به عنوان منجی زن ايرانی از تيره‌روزی و زندان معرفی می‌کند.
عکس بی‌حجابی از او در کنار محمدرضاشاه پهلوی و در دوران وليعهدی او در سايت مشرق نيز منتشر شده است. اين سايت که به دستگاه‌های امنيتی ايران نزديک است، روز ۱۴ دی ۱۳۹۰ با انتشار این عکس و در يک گزارش نسبتا طولانی، از اينکه «مدافع کشف حجاب نماد زن مسلمان ايرانی معرفی می‌شود» به شدت انتقاد کرد.
البته در آن هنگام هنوز رهبر جمهوری اسلامی اين چنين از پروين اعتصامی دفاع نکرده بود.
با وجود اين مسائل، اسماعيل خويی می‌گويد که «خامنه‌ای به دنبال الگوسازی برای زن ايرانی مسلمان است و از اين نظر، زنی مانند پروين اعتصامی بسيار بسيار کاراتر از فروغ فرخزاد است که زنی مدرن و امروزی، بی‌اعتقاد به ازدواج و حجاب و از پيشروان آزادی و برابری زن و مرد بود که می‌تواند الگويی برای زن امروز ايران باشد».
«توهم توطئه»
اما فرج سرکوهی، منتقد ادبی مقيم آلمان معتقد است که پروين اعتصامی و فروغ فرخزاد، دو شاعر در دو سبک شعری متفاوت و در دو دوران متفاوت‌اند که مقايسه آنها با يکديگر از اساس اشتباه است.
آقای سرکوهی به راديو فردا می‌گويد که رهبر جمهوری اسلامی «همه چيز را با توهم توطئه می‌سنجد و تصور می‌کند اگر کسی از شعر فروغ تمجيد و از شعر پروين انتقاد کند، حتما توطئه‌ای مخفی در پشت پرده در جريان است».
به گفته اين منتقد ادبی، فروغ فرخزاد «شاعری است که از نگاه زن عاصی مدرن امروزی شعر می‌گويد و اين برای جمهوری اسلامی پذيرفتنی نيست اما پروين اعتصامی با اينکه شاعری بسيار بزرگ و تواناست اما نگاهش به شعر با نگاه يک مرد تفاوتی ندارد».
منتقدان ادبی می‌گويند به همين دلايل است که تصاوير و اشعار فروغ فرخزاد بر خلاف پروين اعتصامی هرگز جايی در کتاب‌های درسی دانش‌آموزان ايرانی در سال‌های پس از انقلاب اسلامی نداشته‌اند.
نام او که يکی از پرطرفدارترين شاعران معاصر ايران است، حتی از کتاب «شعر شاعران ايران و جهان» که در سال ۱۳۸۹ در همايش دولتی «شاعران ايران و جهان» منتشر شد، حذف گردید.
«عاقبت بخیری»
اين در حالی است که رهبر جمهوری اسلامی در سال‌های اخير، دست‌کم دو بار از فروغ فرخزاد نام برده است؛ بار اول در سال ۱۳۸۹ که گفت فروغ فرخزاد «عاقبت بخير» شد و بار دوم در همين ديدار اخير با سينماگران در بيمارستان که گفت «نظر نامناسبی» به اين شاعر ندارد: «به نظرم می‌آيد که اين آخری‌ها وضعش بد نبود انشاءالله».
فرج سرکوهی می‌گويد نگاه آقای خامنه‌ای به فروغ فرخزاد ناشی از برداشتی است که او از فروغ دارد: «فروغ فرخزاد در اشعاری که بعد از مجموعه تولدی ديگر سرود، به طرح مسائل مردمی و جامعه تمايل نشان می‌دهد و در اين اشعار از نمادها و عناصر مذهبی هم بهره می‌برد. اينها از اين اشعار می‌خواهند نتيجه بگيرند که فروغ گرايشات مذهبی داشته يا به نوعی به حقايق مذهبی دست پيدا کرده بود. اما فروغ با آن اشعار در واقع در حال تصوير کردن جامعه در حال انفجار آن روز است».
به گفته اين منتقد ادبی، جمهوری اسلامی «علاقمند است آدم‌های محبوب درگذشته را مسلمان و از خودشان جلوه بدهند. اين کار را قبلا تلاش کردند با نيما يوشيج هم انجام بدهند».
فروغ فرخزاد و پروين اعتصامی، هر دو مرگی زودهنگام و غافلگيرکننده داشتند. فروغ در ۳۲ سالگی در يک تصادف درگذشت و پروين در ۳۵ سالگی و بر اثر بيماری حصبه.
سرنوشت آنها در جمهوری اسلامی اما کاملا متفاوت بود؛ نام فروغ فرخزاد در کتاب‌های حکومتی جايی ندارد اما سالروز درگذشت پروين به نامش در تقويم رسمی ايران ثبت شده است.
اما فرج سرکوهی می‌گوید حتی پروین اعتصامی نیز در جمهوری اسلامی آن گونه که لیاقت چنین شاعر بزرگی بود، مورد توجه قرار نگرفته است.
