کاهش شدید ارزش روبل، واحد پول روسیه، همزمان با کاهش قیمت نفت و ادامه تحریم‌های کشورهای غربی علیه روسیه، این کشور را با یک آشفتگی مالی احتمالی روبه‌رو کرده است. اما بحران در نرخ روبل تازگی ندارد.
ارزش روبل در هفته جاری به‌شدت کاهش یافت. ارزش واحد پول روسیه در یک مقطعی تا سطح ۵۰ روبل در مقابل یک دلارسقوط کرد و این شبح بحران پولی مشابهی را زنده کرده که روس‌ها در ۲۵ سال گذشته بارها به چشم دیده‌اند.
روز دوشنبه، اول دسامبر، روبل شاهد شدیدترین کاهش نرخ برابری این ارز در معاملات روزانه از سال ۱۹۹۸ تاکنون بود. روز ۱۷ اوت ۱۹۹۸ نیز دولت روسیه اعلام کرد توانایی بازپرداخت وام‌های داخلی را ندارد و مجبور شد ارزش پول ملی کشور را تنزل دهد.
سرگئی الکساشنکو، معاون پیشین وزیر دارایی، در زمان بوریس یلتسین، رئیس جمهور وقت روسیه، می‌گوید بعضی عناصر بحران جاری روبل یادآور آن دوران سیاه در تاریخ نوسانات واحد پول روسیه است.
او می‌افزاید: «آن چه در روزها یا هفته‌های اخیر روی داده بحران پس از ۱۷ اوت آن سال را به یاد من می‌آورد. آن موقع روان‌شناسی، بی‌اعتمادی مردم و سرمایه‌داران به واحد پول ملی و تمایل آنها برای فرار از روبل به هر شکل و جهت ممکن عامل مهمی بود.»
او افزود وقتی این طرز فکر به «هراس تبدیل شود متوقف کردن روند تنزل ارزش روبل برای بانک مرکزی بسیار بسیار دشوار می‌شود».
با این حال آشفتگی مالی برای روس‌ها تازگی ندارد. رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی در این گزارش به طور خلاصه به نوسانات و تنزل ارزش واحد پول روسیه در ربع قرن اخیر اشاره می‌کند.
غروب اتحاد شوروی
در آخرین سال موجودیت اتحاد شوروی، حکومت با اقتصاد آشفته کشور و تدابیر مالی تازه‌ای که موجب وحشت مردم شده بود، دست و پنجه نرم می‌کرد.
ژانویه ۱۹۹۱ میخاییل گورباچف رهبر اتحاد شوروی با صدور حکمی با هدف از بین بردن بازار سیاه ارز، همه اسکناس‌های ۵۰ و ۱۰۰ روبلی را باطل اعلام کرد. شهروندان اتحاد شوروی فرصت داشتند طی سه روز با مراجعه به بانک‌ها اسکناس‌ها را تبدیل کنند. بانک‌ها که آمادگی لازم را نداشتند با هجوم مردم خشمگین روبه‌رو شدند.
در اواخر همان سال دولت با اعلام نرخ ارز مسافرتی ارزش را از ۶ روبل به ۲۷ روبل در مقابل دلار کاهش داد. ارزش روبل در بقیه سال کاهش یافت و دلار واحد پولی دلخواه مردم شد. در اوایل دسامبر ۱۹۹۱ ارزش برابری روبل به حدود ۱۰۰ روبل درمقابل یک دلار سقوط کرد. ماه بعد اتحاد شوروی فروپاشید.
شوک‌درمانی
به نوشته رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی،تورم بی‌مهار در دوران بازار آزاد و اصلاح اقتصادی بوریس یلتسین تحت عنوان «شوک‌درمانی» مردم را از پس‌اندازهایشان تهی کرد. طی چند سال بعد ارزش روبل به تدریج ضعیف‌تر شد.
در ژانویه ۱۹۹۴ دولت استفاده از دلار و سایر ارزهای خارجی برای پرداخت‌های داخلی را ممنوع کرد. در اکتبر همان سال روبل در یک روز ۲۷ درصد سقوط کرد و آن روز به سه‌شنبه سیاه معروف شد. پس از آن بانک مرکزی برای نجات واحد پول کشور دست به اقداماتی زد و ارزش روبل به مرور افزایش یافت و در ژانویه ۱۹۹۸ یک دلار با ۶ روبل روسیه داد و ستد می‌شد.
اوت ۱۹۹۸
پس از این که در اوت ۱۹۹۸ دولت اعلام کرد توانایی بازپرداخت بدهی‌های داخلی‌اش را ندارد و ارزش روبل را تنزل داد، بسیاری از بانک‌ها ورشکسته شدند و مردم پس‌اندازهایشان را از دست دادند. در یک ماه ارزش روبل در مقابل دلار از ۶ به ۱۶ کاهش پیدا کرد و سرانجام در سطح ۲۴ روبل در مقابل یک دلار تثبیت شد. تورم به ۸۴ درصد افزایش یافت و رشد ناخالص داخلی ۴٫۹ درصد کاهش یافت.
رکود بزرگ
پس از قریب یک دهه رشد اقتصادی قوی به مدد بهای بالای نفت، با بروز بحران اقتصادی جهانی سال ۲۰۰۸ اقتصاد و واحد پولی روسیه به‌شدت آسیب دیدند. یکی از دلایل مهم این افت بهای انرژی در سطح جهان بود.
اوایل ماه اوت همان سال ۲۳٫۴ روبل با یک دلار داد وستد می‌شد. اما این نرخ برابری در ژانویه سال بعد ۳۵ درصد کاهش یافت.
دولت برای مقابله با این بحران با استفاده از ذخیره ارزی خود، سیاست تازه‌ای را به نام «تنزل کنترل‌شده ارزش روبل» اعلام کرد. ولادیمیر پوتین که در آن زمان نخست وزیر روسیه بود، گفت هدف این سیاست دادن فرصت به مردم روسیه برای تصمیم‌گیری در مورد پس‌اندازشان است.
ماجراجویی در عرصه سیاست خارجی
سرگئی الکساشنکو معاون پیشین وزیر دارایی روسیه می‌گوید ریشه مشکلات جاری روبل در افت بهای جهانی نفت و عملکرد روسیه در اوکراین از جمله الحاق شبه جزیره کریمه و تحریم‌های کشورهای غربی است.
سرگئی گیریف یک اقتصاددان معتبر و عضو پیشین هیئت امنای یکی از بانک‌های روسیه ضمن تائید این نکته می‌افزاید توقف اصلاحات اقتصادی و فساد همه‌گیر وضعیت را بدتر کرده است.
او به رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی گفت: «روبل تابعی از دو متغیر است، بهای نفت و سرمایه‌گذاری خارجی. بهای نفت افت کرده است که محصول شرایط داخلی نیست. اما فقدان سرمایه‌گذاری خارجی محصول وضعیت در داخل است به این دلیل که تابعی از سیاست خارجی و تحریم‌ها و همچنین فقدان اصلاحات اقتصادی است. این عوامل به اعتماد سرمایه‌گذاران در مورد آینده رشد اقتصادی روسیه ضربه می‌زند. اگر روسیه سیاست بهتر و سیاست خارجی بهتری داشت، روبل قوی‌تر می‌بود.»
