۱۲۵ سال پيش در روز سوم ژوئيه ۱۸۸۳، فرانتس کافکا، نويسنده نامی چک در پراگ به دنيا آمد؛ کارمند دفتر بيمه که شب ها را به نوشتن داستان های شوريده ای چون «قصر»، «مسخ» و «محاکمه»، گذراند.
کافکا در سالروز تولدش همچنان حضور روشنی دارد. دو زندگينامه جديد در باره نويسنده پريشان حالی انسان مدرن در سالروز تولدش منتشر شدند.
داستان های او را ميليون ها نفر به زبان های مختلف همچنان می خوانند و هزاران توريست همه ساله به ديدار خانه او در پراگ می شتابند.
عليرغم انتشار کتاب های گوناگون از زندگی کافکا، در سالگرد تولد او همچنان هاله ای از اسرار، زندگی او را در برگرفته است. اکنون اين دو زندگينامه جديد تلاش دارند شخصيت کافکا را به عنوان نويسنده و انسان ملموس تر سازند.
زندگينامه پر و پيمان
راينر اشتاخ جلد دوم زندگينامه فرانتس کافکا را در سالروز تولد وی منتشر کرده است.
اشتاخ سال ها است که در باره زندگی کافکا تحقيق می کند. اين پژوهشگر ۵۷ ساله آلمانی که در دانشگاه فرانکفورت فلسفه، ادبيات و رياضی تحصيل کرده و پايان نامه خود را نيز در مورد کافکا نوشته است، جلد نخست زندگينامه کافکا را در سال ۲۰۰۲ با نام «کافکا؛ سال های تصميم» منتشر کرد.
جلد دوم کتاب، «کافکا؛ سال های شناخت» نام دارد. اشتاخ قرار است در جلد سوم اين زندگينامه مفصل که قرار است بر اساس کارهای ماکس برود، از دوستان نزديک کافکا نوشته شود، به کودکی و جوانی کافکا بپردازد. جلد سوم که جلد آخر اين مجموعه خواهد بود در آينده منتشر خواهد شد.
«در نزد کافکاها» نام يکی از نخستين فصل های بيوگرافی دو جلدی است که راينر اشتاخ آن را نوشته است. مضمون بی آلايش اين تيتر در متن آن نهفته است.
اين فصل، از زندگی خصوصی خانواده يهودی و تاجر کافکا در پراگ آغاز سده بيستم ميلادی سخن می گويد. اشتاخ اين روش را نه فقط در اين فصل که در کل دو جلد کتاب حفظ می کند. او تمامی اطلاعات و شاهدان را به کار می گيرد تا خواننده، زندگی در آن دوران را لمس کند و خود به شاهدی واقعی مبدل شود.
با اين حال اشتاخ داده های کتاب را تنها بر اطلاعات مطمئن خود استوار نمی کند و گاه حتی صادقانه موضوعی را که به آن آگاهی ندارد بيان می کند.
او در دو جلد کتاب خود به خواننده زمان می دهد تا به ژرفای موضوع فرو رود. از همين روست که در مجموع، هزار و چهارصد صفحه ای را که نگاشته به هيچ روی خسته کننده و يکنواخت به نظر نمی رسد.
برداشتی شخصی
کتاب ديگری که به مراتب کم حجم تر از قبلی است با عنوان «دنيای عظيمی که در سر دارم» نوشته لوئيس بگلی منتشر شده است.
نويسنده ۷۵ ساله کتاب که اصليتی لهستانی دارد و در آمريکا به نويسندگی پرداخته همچون کافکا يهودی است.
لوئيس بگلی که از ۱۹۹۳ تا ۱۹۹۵ رئيس انجمن قلم آمريکا (P.E.N) نيز بوده قهرمان های کتاب خود را به روشی کاملا شخصی شکل می بخشد.
او به تشريح احساسات از خلال زندگی کافکا، در ميان نامه ها و طراحی های ميان دفترچه خاطرات وی و يا گفته های دوستانش؛ می پردازد. تقريبا در هر صفحه از اين کتاب کافکا سخن می گويد و از اين طريق خواننده حس می کند که با خانواده او دور ميزی نشسته است.
لوئيس بگلی يک سوم پايانی کتاب ۳۳۵ صفحه ای خود را وقف آثار کافکا کرده و پس زمينه های شکل گيری داستان ها را تفسير می کند.
در مجموع «دنيای عظيمی که در سر دارم» کتابی است خواندنی که به ما امکان شناخت زندگی و آثار کافکا را می دهد. زندگينامه ای که بگلی نوشته است بسيار شبيه به داده هايی است که از زندگی کافکا می دانيم؛ از اين رو نگاه جديدی را طرح نمی کند.
